Τις δύσκολες στιγμές της εμπορικής διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ, και ιδίως με τον Ντόναλντ Τραμπ, ανακαλεί σε συνέντευξη στην «Κ» η τέως επίτροπος Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Σεσίλια Μάλμστρεμ, τονίζοντας ότι η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) «εξακολουθεί να είναι μια εξαιρετική ιδέα, αλλά δεν είναι δυνατή υπό τις παρούσες συνθήκες». Η Σουηδή πρώην Ευρωπαία αξιωματούχος τονίζει ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να κάνει εμπόριο με την Κίνα και να την εμπλέκει ολοένα και περισσότερο στα θέματα κλιματικής αλλαγής και εμπορικής μεταρρύθμισης. Η ίδια κάνει λόγο για περιφερειοποίηση του διεθνούς εμπορίου, η οποία δεν αναιρεί την έννοια της παγκοσμιοποίησης και υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις στη μάχη με τον πληθωρισμό.
– Υπηρετήσατε ως επικεφαλής της εμπορικής πολιτικής της Ευρώπης την περίοδο 2014-2019, οπότε και επιχειρήσατε να διαπραγματευθείτε μια εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ, την TTIP, υπό την ηγεσία του Μπαράκ Ομπάμα. Στη συνέχεια, η όποια πρόοδος τερματίστηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ. Πώς εκτροχιάστηκε η προσπάθεια τότε; Θα θέλατε να περιγράψετε κάποιες στιγμές από τις επαφές σας εκείνη την περίοδο;
– Οι διαπραγματεύσεις για την TTIP ήταν δύσκολες ήδη υπό την κυβέρνηση Ομπάμα, όμως έγιναν αδύνατες υπό την κυβέρνηση Τραμπ. Επρεπε να χειριστούμε τους δασμούς του χάλυβα, την απειλή δασμών στα αυτοκίνητα, την άρνηση των ΗΠΑ να συμμετάσχουν στις μεταρρυθμίσεις του ΠΟΕ, μεταξύ άλλων. Αυτό ήταν δύσκολο. Δεν είχαμε μεγάλη επιτυχία, καταφέραμε μόνο μια μικρή συμφωνία για την κατάργηση των δασμών στον αστακό και σε ορισμένα κεραμικά. Πάντως, αυτή η προσέγγιση των ΗΠΑ για το εμπόριο –ότι οι εμπορικοί πόλεμοι ήταν καλοί– είχε θετικό αντίκτυπο στις σχέσεις μας με άλλες χώρες, οι οποίες, όπως η Ε.Ε., θεωρούσαν ότι οι εμπορικές συμφωνίες ήταν καλό πράγμα. Αφοσιωθήκαμε έτσι περισσότερο στο να συνάψουμε εμπορικές συμφωνίες με περιοχές όπως η Ιαπωνία, η Σιγκαπούρη, το Βιετνάμ, το Μεξικό και η Mercosur (σ.σ. κοινή αγορά της Νότιας Αμερικής).
– Το ερώτημα είναι κατά πόσον η TTIP είναι ακόμη ζωντανή ως ιδέα. Πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμη χώρος για τέτοιες εμπορικές συμφωνίες με τις σημερινές συνθήκες; Πώς επιδρά στη συζήτηση το σοκ που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία;
– Η TTIP εξακολουθεί να είναι μια εξαιρετική ιδέα, αλλά δεν είναι δυνατή υπό τις παρούσες συνθήκες. Οι ΗΠΑ δεν είναι πρόθυμες να συμμετάσχουν σε εμπορικές διαπραγματεύσεις που περιλαμβάνουν πρόσβαση στην αγορά. Ωστόσο δημιουργήσαμε ένα Συμβούλιο Εμπορίου και Τεχνολογίας Ε.Ε. – ΗΠΑ, το οποίο έχει αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη δυναμική μετά τον πόλεμο. Η πρόσφατη συνάντηση σε υψηλό επίπεδο τον Μάιο ήταν μια καλή ευκαιρία για συντονισμό σχετικά με τις κυρώσεις, την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και την ανάπτυξη συνεργασίας στους ελέγχους εξαγωγών, στους ημιαγωγούς, στις ασφαλείς αλυσίδες εφοδιασμού και στα τεχνολογικά πρότυπα.
– Σε αυτή τη φάση υπάρχει έντονη ανησυχία για την πορεία των διεθνών τιμών. Ποιες πολιτικές μπορούν να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια;
Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για τον πληθωρισμό, διότι έχει διαφορετικά αίτια σε κάθε χώρα.
– Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις σε αυτό το πρόβλημα, καθώς ο πληθωρισμός έχει διαφορετικά αίτια σε διαφορετικές χώρες. Αλλά, φυσικά, ο πόλεμος, οι κυρώσεις, οι «ουρές» της COVID-19 και τα lockdowns στην Κίνα σαφώς επιδεινώνουν την κατάσταση.
– Πόσο καιρό πιστεύετε ότι θα διαρκέσουν οι κυρώσεις στη Ρωσία; Τελείωσε το εμπόριο με τον Πούτιν; Ή μπορεί να αρθούν ανάλογα με τις εξελίξεις;
– Οι κυρώσεις θα παραμείνουν όσο συνεχίζεται ο πόλεμος. Μπορούν να αρθούν μόνο σε στενό διάλογο με την Ουκρανία σε σχέση με κάποιο είδος ειρηνευτικής συμφωνίας.
– Ποια θα πρέπει να είναι η στάση της Ευρώπης στο εμπόριο με την Κίνα;
– Η Ε.Ε. πρέπει να συναλλάσσεται με την Κίνα και να την εμπλέξει σε ζητήματα όπως η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και η μεταρρύθμιση του πολυμερούς συστήματος – Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. Ωστόσο, η ευρωπαϊκή προσέγγιση πρέπει να βασίζεται πολύ περισσότερο στην αξία και να λαμβάνει περισσότερο υπόψη παράγοντες όπως η καταναγκαστική εργασία και η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εχει υπάρξει, επίσης, τον τελευταίο καιρό αυξημένη εστίαση σε θέματα ισότιμων όρων ανταγωνισμού, όταν πρόκειται για την Κίνα, με προτάσεις για ενδελεχείς ελέγχους των προδιαγραφών ή εργαλεία κατά του εξαναγκασμού. Ολα αυτά αναπόφευκτα θα επηρεάσουν το εμπόριο της Ε.Ε. με την Κίνα.
– Η παγκοσμιοποίηση έκανε ένα έντονο σπριντ και τώρα επιβραδύνει. Ποιες είναι οι σκέψεις σας για τη μεγάλη εικόνα στο διεθνές εμπόριο;
– Δεν νομίζω ότι αυτό είναι το τέλος της παγκοσμιοποίησης, αλλά βλέπουμε μιαν αυξημένη περιφερειοποίηση του εμπορίου και μια πόλωση που σχετίζεται με τον πόλεμο και τις διαφορετικές θέσεις που έχουν λάβει οι χώρες έναντι της Ρωσίας. Η περιφερειοποίηση ξεκίνησε ήδη πριν από την πανδημία, αλλά η COVID-19 επικέντρωσε το ενδιαφέρον στην εξασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού και στην εξάρτηση από ορισμένες χώρες όσον αφορά τα ιατρικά προϊόντα και ορισμένα σπάνια μέταλλα, μπαταρίες ή ημιαγωγούς. Αυτό θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη περιφερειοποίηση. Θα ήταν επιζήμιο για το παγκόσμιο εμπόριο και την ανάκαμψη εάν δούμε τάσεις περαιτέρω προστατευτισμού.