Ισως έχουν δίκιο όσοι πιστεύουν πως αν δεν υπήρχε το ποδόσφαιρο, η παγκόσμια ιστορία θα ήταν αρκετά πιο… άνοστη. Και στην Αργεντινή, το απόκοσμο αυτό «αλατοπίπερο» έμελλε να το ρίξει στις ανοικτές πληγές της ο δικτάτορας Χόρχε Ραφαέλ Βιντέλα, μέσα από το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου του 1978 και την απόλυτη απάθεια της διεθνούς κοινότητας.
Στις 24 Μαρτίου του 1976, ο Βιντέλα τέθηκε επικεφαλής πραξικοπήματος (ένα από τα δεκάδες στη Λατινική Αμερική από τις αρχές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα) μαζί με τους αρχηγούς των υπολοίπων Οπλων του στρατού, σχηματίζοντας μια χούντα με τον ίδιο πρόεδρο του κράτους και ξεκινώντας τη λεγόμενη «Επιχείρηση Εθνικής Αναδιοργάνωσης», με αμείλικτη δίωξη της αριστερής αντιπολίτευσης (τρομοκρατία, συλλήψεις, βασανιστήρια, δολοφονίες). Από το 1976 έως το 1983 υπολογίζεται πως «εξαφανίστηκαν» περίπου 30.000 αντιφρονούντες.
Οπως κάθε δικτάτορας που… σέβεται τον εαυτό του, φυσικά, αξιοποίησε το, πάντα αποτελεσματικό, όπλο του ποδοσφαίρου και τη διοργάνωση του Μουντιάλ του 1978 για να προβάλει εκτός συνόρων τη διαστρεβλωμένη εικόνα μιας εύτακτης, ανοιχτής στον έξω κόσμο χώρας, ερμηνεύοντας τον ενθουσιασμό των πολιτών για τη νίκη της Εθνικής ως έγκριση των πεπραγμένων του.
«Η χούντα του Βιντέλα ήταν από τις σκληρότερες του πλανήτη και ανέτρεψε τον Περόν. Περίπου 30.000 χάθηκαν και μέχρι σήμερα κάποιοι παραμένουν αγνοούμενοι, εκατοντάδες παιδιά τα πήραν από τις μητέρες τους μόλις τα γεννούσαν και αυτές τις έβαζαν σε ένα αεροπλάνο και τις πετούσαν στον Ατλαντικό. Ηταν η πιο σκληρή χούντα ίσως όλων των εποχών. Εγώ έχασα κι έναν ξάδελφό μου. Ημασταν όλοι φακελωμένοι την εποχή που δεν υπήρχε Ιντερνετ. Ηξεραν τι ήμασταν ο καθένας μας. Πολύ κυνηγητό και δολοφονίες. Οι Αργεντίνοι υπέφεραν πάρα πολύ», εξιστορεί με τρόμο στην «Κ» ο Χουάν Ραμόν Ρότσα, πρώην παίκτης και προπονητής του Παναθηναϊκού.
Εχοντας βιώσει το «μαρτύριο» της εθνικής ομάδας-φαντάσματος στη Βολιβία και την πρόκριση της Αργεντινής στο Μουντιάλ του ’74 στη Δυτική Γερμανία, ο Χουάν Ραμόν Ρότσα έμελλε να μη δώσει το «παρών» ούτε στα γήπεδα της χώρας του τέσσερα χρόνια μετά. «Εγώ έκανα ντεμπούτο στην Εθνική Αργεντινής το 1973 με τον Ομάρ Τσίβορι και μετά είχα πολλές συμμετοχές στην εθνική “φάντασμα” με την οποία παίξαμε προκριματικά για το Μουντιάλ της Δ. Γερμανίας. Λόγω των πολιτικών πεποιθήσεών μου, επειδή ήμουν περονιστής, με εντολή από ψηλά, με άφησαν εκτός ομάδας. Στην καλύτερη εποχή μου ως ποδοσφαιριστής, στα 24 μου, ο Μενότι με άφησε έξω από ένα Παγκόσμιο Κύπελλο. Δεν με κάλεσε ποτέ ξανά στην Εθνική, παρότι το 1979 στην Μπόκα Τζούνιορς ψηφίστηκα ως ο καλύτερος παίκτης της κατηγορίας. Θα ήθελα να τον ρωτήσω ακόμη και σήμερα, αν τον έβρισκα, για ποιον λόγο με έκοψε», μας λέει με παράπονο.
Οι περιπτώσεις νόθευσης και οι «σωστές φωνές»
Στο στάδιο Μονουμεντάλ του Μπουένος Αϊρες, την 1η Ιουνίου του 1978, πριν από τη σέντρα του Παγκοσμίου Κυπέλλου (Δ. Γερμανία – Πολωνία), ο Βιντέλα θα φροντίσει να ξεδιπλώσει το δικό του σόου κι ενώ γνωρίζει πως πολλές ποδοσφαιρικές προσωπικότητες του έχουν γυρίσει την πλάτη, όπως ο σπουδαίος Γιόχαν Κρόιφ (αν και ο ίδιος έχει πει πως για άλλον λόγο δεν συμμετείχε), ο Πολ Μπράιτνερ, οι οποίοι δεν θα ταξιδέψουν στην αιματοβαμμένη χώρα.
Ο Βιντέλα, όμως, δεν δίνει σημασία σε αυτά. Του αρκεί που όλα δουλεύουν… ρολόι στο «Αουσβιτς της Αργεντινής», την ESMA, λίγο παρακάτω από το γήπεδο, στο κέντρο βασανιστηρίων και εξόντωσης της Σχολής Ναυτικού και Μηχανικού. Του αρκεί που οι «σωστές» φωνές ακούγονται περισσότερο: όπως αυτές του προέδρου της FIFA, Ζοάο Χαβελάνζε («επιτέλους, ο κόσμος μπορεί να δει την πραγματική εικόνα της Αργεντινής»), του επίτιμου Αμερικανού προσκεκλημένου Χένρι Κίσινγκερ («η ώρα αυτή έχει λαμπρό μέλλον σε όλα τα επίπεδα») ή του αρχηγού των Γερμανών, Μπέρτι Φογκτς («η Αργεντινή είναι μια χώρα στην οποία βασιλεύει η τάξη. Εγώ δεν είδα κανέναν πολιτικό κρατούμενο»).
Παρ’ όλα αυτά, καθαρά στο αγωνιστικό σκέλος, η Αργεντινή είχε μια εξαιρετική ομάδα (παρά τη μοναδική άρνηση του Χόρχε Καρασκόσα να αγωνιστεί). «Οι ποδοσφαιριστές ήταν πάρα πολύ καλοί. Εγώ τους έζησα και ξέρω. Ημουν μαζί τους πολλές ημέρες. Είμαστε ακόμη φίλοι με τον Αρντίλες, τον Φιγιόλ, τον Ορτίθ, τον Μπερτόνι, τον Χάουσμαν, τον Κέμπες. Τα παιδιά ήταν ποδοσφαιριστές, κοίταζαν να παίξουν μπάλα. Για το αν έγινε νόθευση, σίγουρα κάτι έγινε. Ειδικά με το Περού, αλλά και στο Βραζιλία – Σουηδία, που ακύρωσαν καθαρό γκολ των Βραζιλιάνων. Ο τελικός πιστεύω ότι παίχτηκε στα ίσα. Ηταν ένα ματς “γκραν γκινιόλ” με την Ολλανδία. Αν ο Ρένσενμπρινκ έβαζε το γκολ στο τέλος, η Ολλανδία θα έπαιρνε το τρόπαιο», υπογραμμίζει στην «Κ» ο Ρότσα.
Το αμφιλεγόμενο τρόπαιο μετά το «ματς της ντροπής»
Την ώρα που η Αυστρία έγραφε Ιστορία με το «θαύμα της Κόρδοβας», καθώς απέκλειε την πρωταθλήτρια κόσμου Δ. Γερμανία με 3-2, στον β΄ όμιλο οι σκιές πύκνωναν όλο και πιο πολύ, αφού πρόκειται για το γκρουπ της Αργεντινής και της Βραζιλίας. Το μεταξύ τους 0-0 αφήνει ανοικτούς λογαριασμούς. Την τελευταία αγωνιστική, ισόβαθμες οι δύο ομάδες, παίζουν την πρωτιά του ομίλου με Περού και Πολωνία, κάτι που σημαίνει και πρόκριση στον τελικό. Την ίδια ώρα υποτίθεται…
Ομως το ματς της Αργεντινής με το Περού… καθυστερεί να ξεκινήσει όσο πρέπει. Η Βραζιλία νικάει 3-1 την Πολωνία και πλέον η «αλμπισελέστε» γνωρίζει ότι για να παίξει στον τελικό θέλει νίκη με τέσσερα γκολ διαφορά. Το Περού διασύρεται με 6-0 και η αποστολή επιστρέφει στη Λίμα (κατά κάποιους πλουσιότερη, κατ’ άλλους απλά ζωντανή), όπου την περιμένει η λαϊκή οργή.
Και αφού τίποτα επιλήψιμο δεν προκύπτει επισήμως από εκείνο το «ματς της ντροπής», το απομεσήμερο της 25ης Ιουνίου του 1978 στο Μονουμεντάλ, παρουσία 71.483 θεατών και του μαυροντυμένου δικτάτορα Βιντέλα, η Αργεντινή του Λουίς Μενότι παρατάσσεται απέναντι στην Ολλανδία του Ερνστ Χάπελ.
Ο επιβλητικός Μάριο Κέμπες θα ανοίξει το σκορ στο 38΄, όμως ο Νανίνγκα που έχει μπει ως αλλαγή θα ισοφαρίσει στο 82΄. Το βάρος ενός ασήκωτου «πρέπει» δείχνει να συνθλίβει την Αργεντινή που θαρρείς ότι εκλιπαρεί τον χρόνο για να τρέξει. Και στις καθυστερήσεις, ένα «γέμισμα» πίσω από τη σέντρα φέρνει την μπάλα λίγο έξω από τη μικρή περιοχή του Φιγιόλ. Ο Ρένσενμπρινκ μπαίνει στη φάση θέλοντας να γράψει Ιστορία, όμως το «τσίμπημα» που κάνει στην μπάλα σταματά στο δεξί δοκάρι. Οι δύο ομάδες οδηγούνται στην παράταση και πολλοί Αργεντίνοι στο νοσοκομείο με πρόβλημα στην καρδιά.
Η Ιστορία, όμως, εκείνη την ημέρα έχει «σκύψει» πάνω από την Αργεντινή. Με ακόμη ένα γκολ του Κέμπες (105΄) κι ένα του Μπερτόνι (116΄) το τρόπαιο βάφεται γαλανόλευκο, με την αποστολή της Ολλανδίας να αρνείται να χαιρετήσει τους καθεστωτικούς κατά την απονομή.
Ρότσα: Οι πανηγυρισμοί μετατράπηκαν σε διαδήλωση
«Εμένα μου στοίχισε πάρα πολύ ο αποκλεισμός μου από την Εθνική του Μουντιάλ του ’78. Με έπιασε κάτι σαν κατάθλιψη. Εφυγα και πήγα να αγωνιστώ στην Κολομβία, όπου έμαθα για την κατάκτηση του τροπαίου», θυμάται ο Χουάν Ραμόν Ρότσα, προσθέ-
τοντας: «Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους να πανηγυρίσει όπως ήθελε το καθεστώς, όμως αυτοί οι πανηγυρισμοί μετατράπηκαν σε διαδήλωση εναντίον του».
Οσο για την Αργεντινή; Περίπου 5.000 δημοσιογράφοι απ’ όλο τον κόσμο αντίκρισαν μια χώρα με άψογα γήπεδα, καινούργια αεροδρόμια, ένα πολυτελές κέντρο Τύπου. Τι και αν ποτέ κανείς δεν έμαθε πόσο κόστισαν όλα αυτά; Τι και αν πίσω από όλη αυτή την αρρωστημένη λάμψη χάθηκαν χιλιάδες άνθρωποι, οι οποίοι δεν κηδεύτηκαν ποτέ…
«Χάρη στο ποδόσφαιρο θα ξεμπερδέψουμε με τη δυσφήμηση της χώρας στα δυτικά ΜΜΕ», διακήρυττε ο Σελεδόνιο Περέδα, πρόεδρος της Αγροτικής Εταιρείας της χώρας. Σύμφωνα με στοιχεία του Εντουάρντο Γκαλεάνο, το καθεστώς της Αργεντινής πλήρωσε μισό εκατ. δολάρια σε πολυεθνική εταιρεία για να βελτιωθεί η εικόνα της χώρας διεθνώς.
Ηταν τόσο εξόφθαλμη η κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος από το καθεστώς Βιντέλα, που δημιουργήθηκαν εντάσεις ακόμη και ανάμεσα σε μέλη της κυβέρνησης. Οταν ο υπουργός Οικονομικών της δικτατορίας, Χουάν Αλεμάν, έθεσε ανοικτά ερωτήματα που αφορούσαν το συγκεκριμένο θέμα, ο ναύαρχος Κάρλος Αλμπέρτο Λακόστ, ισχυρός άνδρας του Παγκοσμίου Κυπέλλου του ’78, ο οποίος πήρε τη θέση του στρατηγού Κάρλος Ομάρ Ακτίς μετά τη δολοφονία αυτού από την ένοπλη αριστερή οργάνωση Μοντονέρος, προειδοποίησε τον Αλεμάν ότι «σε κάποιους μπαίνουν και βόμβες».
Και στο σπίτι του Αλεμάν εξερράγη μία, τη στιγμή που η Αργεντινή έβαζε το τέταρτο γκολ στο Περού. Μετά το Μουντιάλ, ο ναύαρχος έγινε αντιπρόεδρος της FIFA…
