Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι γνωρίζει ότι καμία από τις πολιτικές δυνάμεις που εδώ και 18 μήνες στηρίζουν την κυβέρνησή του δεν θέλει να πάει σε πρόωρες εκλογές. Ούτε το Κίνημα 5 Αστέρων ούτε το Δημοκρατικό Κόμμα ούτε η Φόρτσα Ιτάλια ούτε η Λέγκα ούτε το μικρό κεντρώο κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Ρέντσι βιάζονται να αναμετρηθούν άμεσα στις κάλπες, που κανονικά θα στηθούν την άνοιξη του 2023. Με αυτό το δεδομένο, η παραίτηση του Ντράγκι την Πέμπτη από την πρωθυπουργία, ήταν περισσότερο διαπραγματευτική κίνηση και λιγότερο τίτλοι τέλους της κυβέρνησής του. Ο Ντράγκι ανακοίνωσε ότι αποχωρεί επιχειρώντας να συνεχίσει με καλύτερους όρους – αν τους εξασφαλίσει, η πολιτική κρίση θα εκτονωθεί, τουλάχιστον προσωρινά.
Το ερώτημα είναι τι περιθώρια έχουν τα δύο κόμματα που του κάνουν τη ζωή δύσκολη, το Κίνημα 5 Αστέρων και η Λέγκα, να σταματήσουν να ασκούν πιέσεις και να υποδυθούν τις υπεύθυνες πολιτικές δυνάμεις, όπως έκαναν όταν συμφώνησαν να στηρίξουν την –σχεδόν– οικουμενική κυβέρνηση τον Ιανουάριο του 2021.
Η απάντηση: Oχι και πολλά. Αν τα δύο κόμματα αγνοήσουν τα όλο και πιο ηχηρά μηνύματα από τη βάση τους και δώσουν νέα παράταση ζωής στην κυβέρνηση Ντράγκι, η κοινωνική δυσαρέσκεια που οδήγησε στην τωρινή κρίση θα εκφραστεί με ακόμη πιο σαρωτικό τρόπο στις επόμενες εκλογές.
Οι κίνδυνοι
Τα μεν 5 Αστέρια θα χάσουν τελείως την επαφή τους με τα λαϊκά στρώματα και θα εξαφανιστούν από τον πολιτικό χάρτη, η δε Λέγκα θα δει τους ψηφοφόρους της να μεταναστεύουν μαζικά στο φασιστικών καταβολών κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας, που είναι ήδη το πρώτο κόμμα στον συντηρητικό χώρο, επωφελούμενο από την ιδιότητα της μοναδικής αντιπολίτευσης. Ο διακανονισμός «όλοι μαζί υπό τις φτερούγες του Ντράγκι», τη στιγμή που η κοινωνία βράζει, μπορεί να είναι επιθυμητός από την Ευρώπη, αλλά κινδυνεύει να απαξιώσει το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων στα μάτια των ψηφοφόρων, που θα αναζητήσουν αλλού εναλλακτικές λύσεις.
Η επικεφαλής των Αδελφών της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, έχει φθάσει να παριστάνει την πιο δημοκράτισσα από όλους, με ειρωνικά σχόλια όπως «δεν μπορούμε να πάμε σε εκλογές λόγω πανδημίας, δεν μπορούμε επειδή γίνεται πόλεμος, δεν μπορούμε γιατί ανεβαίνουν τα σπρεντ, δεν μπορούμε γιατί ο (παλαίμαχος ποδοσφαιριστής της Ρόμα) Τότι και η Ιλαρι χωρίζουν». Υπό την απειλή της Μελόνι, ο επικεφαλής της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι θέτει στον Ντράγκι εξωπραγματικές απαιτήσεις, το κόστος των οποίων υπολογίζεται σε 50 δισ. ευρώ.
«Οπως έχει πει κατ’ επανάληψη και ο ίδιος ο Μάριο Ντράγκι, η νάρκη που έχει βάλει η Λέγκα στην κυβέρνησή του δεν είναι μικρότερη από τη νάρκη που έχουν βάλει τα 5 Αστέρια», σημείωσε την Παρασκευή ο διευθυντής της εφημερίδας Κοριέρε ντελα Σέρα, Λουτσάνο Φοντάνα. Ο Φοντάνα είναι απαισιόδοξος ως προς τις πιθανότητες να αποφευχθούν οι εκλογές, θεωρώντας ότι δεν υπάρχουν πια οι προϋποθέσεις για να παραταθεί η ζωή της κυβέρνησης.
Η παραίτηση του πρωθυπουργού, που δεν έγινε δεκτή, είναι ένας μοχλός πίεσης για να σταματήσει η εσωτερική υπονόμευση της κυβέρνησης.
Αν πράγματι αυτό ισχύει, αν δηλαδή κόμματα που δεν έχουν συμφέρον να πάνε σε εκλογές υποχρεωθούν από τις συνθήκες να το κάνουν, τότε σημαίνει ότι οι πιέσεις που δέχονται από τα κάτω είναι πια εκτός ελέγχου. Δεν φαίνεται να έχει φθάσει η κατάσταση σε αυτό το σημείο, αλλά η δυναμική εκεί οδηγεί.
Ο Μπέπε Γκρίλο, ο ιδρυτής των 5 Αστέρων πήγε πρόσφατα στη Ρώμη με σκοπό να οσμισθεί το πολιτικό κλίμα και να πείσει τους βουλευτές του κινήματος να μην αποχωρήσουν από την κυβερνητική πλειοψηφία. Η κοινοβουλευτική ομάδα ήταν έξαλλη γιατί ο Ντράγκι αποφάσισε να κατασκευάσει μεγάλο εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων στα περίχωρα της Ρώμης, παρότι γνωρίζει ότι η αντίδραση όσων εισπνέουν το καυσαέριο από τέτοιου είδους εργοστάσια ήταν κυριολεκτικά ένας από τους λόγους που ιδρύθηκαν τα 5 Αστέρια.
«Δεν θα ρίξουμε την κυβέρνηση για ένα κ…εργοστάσιο», φέρεται να είπε ο Γκρίλο, πριν αντιληφθεί ότι το βάθος της δυσαρέσκειας είναι πολύ μεγαλύτερο. Εν συνεχεία ο Γκρίλο στήριξε απολύτως τον επικεφαλής του κινήματος και πρώην πρωθυπουργό Τζουζέπε Κόντε, όταν αυτός αποφάσισε να «κάνει νερά» στον Ντράγκι, αρνούμενος να ψηφίσει νομοσχέδιο που είχε χαρακτήρα ψήφου εμπιστοσύνης. Η αποχή των 5 Αστέρων από αυτή την ψηφοφορία ήταν που έστειλε τον Ντράγκι στο προεδρικό μέγαρο με την παραίτηση ανά χείρας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία
Μπορεί όλα αυτά να φαίνονται ως υποθέσεις καθαρά ιταλικού ενδιαφέροντος, αλλά δεν είναι. Η Ιταλία είναι απλά η πρώτη χώρα στην οποία ο πόλεμος στην Ουκρανία συνδέεται τόσο ξεκάθαρα με το κοινωνικό ζήτημα στην εσωτερική πολιτική συζήτηση.
Τα 5 Αστέρια υποστηρίζουν ότι η Ιταλία δεν πρέπει να συμμετέχει με τόσο ενθουσιασμό στον πόλεμο στο πλευρό της Ουκρανίας, αλλά να ενισχύει τις πρωτοβουλίες για την ειρήνη, γιατί η κατάσταση για τα λαϊκά στρώματα θα γίνει ακόμη δραματικότερη, αν ο πόλεμος συνεχιστεί. Η γραμμή αυτή οδήγησε πρόσφατα σε διάσπαση των 5 Αστέρων, με τον υπουργό Εξωτερικών Λουίτζι ντι Μάιο να αποχωρεί κατακεραυνώνοντας την «ταύτιση με τη Μόσχα». «Δώσατε στον Πούτιν την κεφαλή του Ντράγκι επί πίνακι», είπε στους πρώην συναδέλφους του μετά την παραίτηση του Ιταλού πρωθυπουργού.
Ενδιαφέρονται όμως όσοι πλήττονται από την αύξηση του ενεργειακού κόστους και τον πληθωρισμό που καλπάζει, για το αν ο Ντι Μάιο θα τους χαρακτηρίσει φίλους του Πούτιν, ή ενδιαφέρονται περισσότερο να λήξει ο πόλεμος; Ακόμα και αν ο Ντράγκι μείνει στο τιμόνι της Ιταλίας μετά τα παζάρια της επόμενης εβδομάδας, τα ερωτήματα αυτά θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τις ισορροπίες.
Ισπανία
Η κρίση στη Ρώμη τρομάζει τον Σάντσεθ και τον οδηγεί σε στροφή
Απέναντι στις έντονες κοινωνικές πιέσεις που προξενεί η οικονομική κρίση, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ επιχείρησε να σταθεροποιήσει την κυβέρνησή του με διαφορετική μέθοδο από αυτή που επέλεξε ο Μάριο Ντράγκι. Αντί παραίτησης και απειλής με προσφυγή στις κάλπες, ο σοσιαλιστής Σάντσεθ «ξύπνησε από το αριστερό πλευρό», όπως σχολίασαν καυστικά οι επικριτές του.
Ο Σάντσεθ ανακοίνωσε ένα γενναίο πρόγραμμα φορολόγησης των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας και των τραπεζών, μέσα από το οποίο θα χρηματοδοτήσει δωρεάν μαζικές συγκοινωνίες για τους επόμενους τέσσερις μήνες και θα αυξήσει την κρατική ενίσχυση προς τους φοιτητές και σπουδαστές. Συνολικά η έκτακτη αυτή φορολογία θα αποφέρει στα κρατικά ταμεία 7 δισεκατομμύρια ευρώ, μέσω των οποίων, εκτός των άλλων, θα κατασκευαστούν 12.000 κατοικίες στη Μαδρίτη.
Η αιφνιδιαστική ανακοίνωση, την Τρίτη, σε μια κοινοβουλευτική συνεδρίαση που συνήθως αφιερώνεται στον απολογισμό των κυβερνητικών πεπραγμένων, ήταν μια από τις ελάχιστες φορές που ο Σάντσεθ εισέπραξε τέτοιο χειροκρότημα από τους κυβερνητικούς εταίρους του Ποδέμος. Τον τελευταίο καιρό οι σχέσεις μεταξύ των δύο σχηματισμών ήταν τεταμένες, καθώς το Ποδέμος επέκρινε σφοδρά την απόφαση του Σάντσεθ για αύξηση των αμυντικών δαπανών της Ισπανίας στο 2% του ΑΕΠ και για συνεργασία με το Μαρόκο στη βίαιη απώθηση μεταναστών.