Η πρόεδρος της Σλοβακίας, Ζούζανα Τσαπούτοβα, βρέθηκε χθες στην Ελλάδα, την ώρα που η πολιτική κρίση στη χώρα της κορυφωνόταν και η κυβέρνηση του Εντουαρντ Χέγκερ μετατρεπόταν σε κυβέρνηση μειοψηφίας. Στη γραπτή συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ», η Σλοβάκα πρόεδρος απέφυγε τις αναφορές στην πολιτική αστάθεια, η οποία μπορεί να οδηγήσει τη χώρα της σε πρόωρες εκλογές. Στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, τόσο το φιλελεύθερο κόμμα SAS, που αποχώρησε από την κυβέρνηση όσο και το λαϊκιστικό OL’aNO, που παραμένει, συμφωνούν στην παροχή αμέριστης υποστήριξης προς την Ουκρανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα τέλη Αυγούστου η Σλοβακία δώρισε όλα τα αεροσκάφη MiG της πολεμικής της αεροπορίας στο Κίεβο, βασιζόμενη πλέον για την επιτήρηση του εναερίου χώρου της στην Τσεχία και την Πολωνία, μέχρι να παραλάβει αμερικανικά μαχητικά. «Η Μόσχα ζήτησε να έχει ντε φάκτο δικαίωμα βέτο ως προς τις στρατιωτικές υποδομές του ΝΑΤΟ στην Κεντρική Ευρώπη. Αυτό είναι απαράδεκτο», σημείωσε η Σλοβάκα πρόεδρος, εξηγώντας την υποστήριξή της προς την Ουκρανία. Οι σφυγμομετρήσεις δείχνουν ότι η κοινή γνώμη της χώρας έχει λιγότερες βεβαιότητες για τα ζητήματα αυτά. Πώς θα κατορθώσει η Μπρατισλάβα να μείνει αμετακίνητη την ώρα που η ενεργειακή κρίση αρχίζει να δείχνει τα δόντια της; Επίσης, ποια είναι η θέση της Σλοβακίας, χώρας 5,4 εκατομμυρίων ανθρώπων, για το όραμα του Γερμανού καγκελαρίου Ολαφ Σολτς, σύμφωνα με το οποίο στο μέλλον κάποιες χώρες της Ε.Ε. δεν θα έχουν δικαίωμα βέτο σε ορισμένους τομείς πολιτικής; «Στην εξωτερική πολιτική, είναι θεμιτό να εξετάσουμε την ψήφο κατά πλειοψηφία», απαντά η Σλοβάκα πρόεδρος.
– Η επίσκεψή σας είναι η πρώτη αρχηγού κράτους της Σλοβακίας στην Ελλάδα εδώ και 15 χρόνια. Μιλήστε μας για τους διμερείς δεσμούς.
– Πράγματι, χαίρομαι πολύ που είμαι η πρώτη αρχηγός του κράτους της Σλοβακίας που επισκέπτεται επισήμως την Ελλάδα εδώ και 15 χρόνια. Επιβεβαιώνει τις πολύ καλές σχέσεις μεταξύ των χωρών μας και την επιθυμία να τις ενισχύσουμε. Δεν πρόκειται μόνο για τη βοήθεια που έστειλε πέρυσι η Σλοβακία στην Ελλάδα στη διάρκεια των πυρκαγιών. Κάθε Σλοβάκος έχει στην καρδιά του ένα κομμάτι από τη χώρα σας, καθώς εξοικειώνεται με την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, τη βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Οι χώρες μας είναι στενοί εταίροι στην Ε.Ε. και σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ. Εχουμε κοινές απόψεις για πολλά ζητήματα προτεραιότητας, όπως η ανάγκη αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης ή η ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. Οι χώρες μας υφίστανται τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και έχουν ξεκινήσει προγράμματα απολιγνιτοποίησης και πράσινης μετάβασης. Γι’ αυτό η αποστολή που με συνοδεύει περιλαμβάνει ειδικούς και επιχειρηματίες στους κλάδους των καθαρών τεχνολογιών, της δασοπονίας και της διαχείρισης των υδάτων. Επίσης, έχω μαζί μου εκπροσώπους ενός πρωτοποριακού προγράμματος για την κοινωνική ένταξη των Ρομά, που μπορούν να συζητήσουν πιθανή συνεργασία με εταίρους στην Ελλάδα.
– Εχετε σημειώσει ότι μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Σλοβακία δεν μπορεί να νιώθει ασφαλής. Εχετε δεχθεί συγκεκριμένες απειλές από τη Ρωσία; Εχουν οι δηλώσεις αυτές στόχο να ενισχύσουν την υποστήριξη στους κόλπους της κοινής γνώμης για τις επιλογές της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης;
– Η Ουκρανία είναι γείτονάς μας. Αν η επίθεση της Μόσχας, που συνιστά κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου, επιτύχει, η Ρωσία θα βρεθεί στα σύνορά μας. Την ίδια στιγμή, στην πρόταση που κατέθεσε τον Δεκέμβριο για Συνθήκη Ρωσίας – ΝΑΤΟ, η Μόσχα ζήτησε ντε φάκτο δικαίωμα βέτο στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις και την παρουσία του ΝΑΤΟ στην Κεντρική Ευρώπη. Αυτό ήταν απαράδεκτο, θα μας μετέτρεπε σε μέλη δεύτερης κατηγορίας. Επίσης, η Σλοβακία έχει άμεση εμπειρία του σοβιετικού επεκτατισμού, είχαμε σοβιετικά τανκς στους δρόμους μας το 1968. Για εμάς, η ρωσική εισβολή δεν είναι μια θεωρητική πιθανότητα, είναι πραγματική ιστορική εμπειρία. Ευτυχώς, σε αντίθεση με το 1968, σήμερα η Σλοβακία είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Εκτιμούμε την υποστήριξη και τη συνεργασία στους κόλπους της Συμμαχίας, περιλαμβανομένης και της ενίσχυσης της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ.
– Τι κάνει η Σλοβακία για να προστατευθεί από την ενεργειακή κρίση; Μπορείτε να διαβεβαιώσετε τους μαθητές και τους ασθενείς ότι δεν θα κλείσουν σχολεία και νοσοκομεία φέτος το χειμώνα λόγω της αύξησης του κόστους των καυσίμων, όπως προειδοποιούν κάποιοι δήμοι;
– Η ενεργειακή κρίση επηρεάζει όλες τις χώρες της Ε.Ε. Δυστυχώς η Σλοβακία βασιζόταν επί μακρό χρονικό διάστημα σε ρωσικές ενεργειακές πηγές, ως εκ τούτου το πρώτο και άμεσο βήμα είναι η εξεύρεση εναλλακτικών προμηθευτών. Εχουμε εξασφαλίσει συμπληρωματικές ποσότητες αερίου από άλλες χώρες, περιλαμβανομένου και υγροποιημένου αερίου και έχουμε ολοκληρώσει έναν αγωγό που μας συνδέει με την Πολωνία. Γεμίζουμε τις δεξαμενές αποθήκευσης αερίου. Ως προς την ηλεκτροπαραγωγή, θέσαμε σε λειτουργία έναν νέο αντιδραστήρα σε ένα από τα τέσσερα πυρηνικά εργοστάσιά μας. Αλλά η ενεργειακή κρίση είναι και μια ευκαιρία να επιταχύνουμε την πράσινη μετάβαση και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών για να βοηθήσουμε τον πλανήτη και να μην εξαρτόμαστε από τις διαθέσεις αυτών που αντιμετωπίζουν την ενέργεια ως όπλο.
Είχαμε σοβιετικά τανκς στους δρόμους μας το 1968. Ευτυχώς, σε αντίθεση με το 1968, σήμερα η Σλοβακία είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Εκτιμούμε την υποστήριξη και τη συνεργασία στους κόλπους της Συμμαχίας.
– Η χώρα σας έχει δείξει σπουδαία αλληλεγγύη στους Ουκρανούς πρόσφυγες. Μπορείτε να περιγράψετε την κατάσταση αυτή τη στιγμή;
– Πράγματι, πάνω από 700.000 πρόσφυγες πέρασαν στη Σλοβακία από την Ουκρανία, πάνω από 90.000 έχουν παραμείνει. Η κοινωνία μας αντέδρασε με μεγάλη θέρμη, οι Σλοβάκοι άνοιξαν τα σπίτια και τις καρδιές τους για τους γείτονές μας. Κάποιοι έχουν βρει φίλους, εργάζονται και πηγαίνουν στο σχολείο. Προσπαθούμε να βρούμε και άλλους τρόπους να τους ενσωματώσουμε, η αποδοχή τόσο πολλών προσφύγων είναι μια νέα εμπειρία που η κοινωνία μας δεν είχε στο παρελθόν.
– Κατά την ομιλία του στην Πράγα την περασμένη εβδομάδα, ο Γερμανός καγκελάριος Σολτς περιέγραψε το όραμά του για μια Ε.Ε. χωρίς εθνικά βέτο σε πολλούς τομείς πολιτικής. Ποια είναι η δική σας αντίδραση;
– Οταν πρόκειται για την περαιτέρω διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης θεωρώ ότι είναι απαραίτητη μια συζήτηση για την εύρυθμη λειτουργία της. Από αυτή τη σκοπιά, σε τομείς όπως η εξωτερική πολιτική είναι θεμιτό να εξετάσουμε τη μετάβαση σε αποφάσεις κατά πλειοψηφία.
– Υπάρχουν αλλαγές στη στάση της Σλοβακίας αναφορικά με το Κόσοβο;
– Η θέση της Σλοβακίας παραμένει αμετάβλητη. Υποστηρίζουμε πλήρως τον διάλογο Βελιγραδίου – Πρίστινας ως την κύρια οδό για την επίλυση των διαφορών ανάμεσα στη Σερβία και το Κόσοβο.