Aν ένας Αμερικανός πρόεδρος είχε προαναγγείλει μια σημαντική ομιλία, είχε «κλείσει» τα κανάλια για τις 8 το βράδυ και στη συνέχεια εξαφανιζόταν έως το επόμενο πρωί, η ανάγνωση των γεγονότων θα είναι ήταν άμεση και καταδικαστική: «Χάος, αταξία, αναποφασιστικότητα. Ο Λευκός Οίκος πρέπει να βρίσκεται σε κρίση».
Τις τελευταίες 40 ώρες, αυτό ακριβώς συνέβη στη Μόσχα, σημειώνει σε άρθρο της στο Atlantic η ακαδημαϊκός και συγγραφέας, Αν Άπλμπαουμ. Ο Ρώσος πρόεδρος πράγματι ανακοίνωσε ότι θα προβεί σε μια σημαντική ομιλία, ειδοποίησε την κρατική τηλεόραση και τους δημοσιογράφους και στη συνέχεια εξαφανίστηκε χωρίς καμία εξήγηση. Παρότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν εν τέλει απηύθυνε το διάγγελμά του στον ρωσικό λαό το επόμενο πρωί, τα ίδια συμπεράσματα θα πρέπει να έρθουν στο προσκήνιο: χάος, αταξία, αναποφασιστικότητα. Το Κρεμλίνο πρέπει να βρίσκεται σε κρίση.
Στην πραγματικότητα, κανένα από τα στοιχεία που αναδείχθηκαν από την αργοπορημένη ομιλία του Πούτιν ήταν νέο ή μη αναμενόμενο. Η Μόσχα είχε εκφράσει εδώ και καιρό την πρόθεσή της να διεξαγάγει «στημένα» δημοψηφίσματα στα ουκρανικά εδάφη που βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή. Επιπλέον, ο Πούτιν και η ομάδα της προπαγάνδας του έχουν επαναφέρει πολλές φορές – ευθέως ή εμμέσως – τις πυρηνικές απειλές, από την έναρξη της ρωσικής εισβολής τον περασμένο Φεβρουάριο. Παράλληλα, μια σιωπηρή επιστράτευση βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και εβδομάδες, καθώς ο ρωσικός στρατός προσπαθεί να αναπληρώσει τους στρατιώτες για τους οποίους ακόμη δεν παραδέχεται ότι έχουν σκοτωθεί, τραυματιστεί ή εξαντληθεί από τις πολεμικές επιχειρήσεις.
Χάνει συμμάχους
Όμως, τώρα που η Ουκρανία έχει καταφέρει να ανακτήσει χιλιάδες στρέμματα εδαφών που είχε καταλάβει η Μόσχα, τα δημοψηφίσματα επιταχύνονται, οι πυρηνικές απειλές επαναλαμβάνονται και η επιστράτευση επεκτείνεται. Αυτές δεν είναι οι ενέργειες ενός ασφαλούς ηγέτη, ο οποίος είναι βέβαιος για τη νομιμότητα και το αποτέλεσμα του πολέμου που ο ίδιος διεξαγάγει, εξηγει η Άπλμπαουμ.
Εν μέρει, η κρίση πηγάζει από τους φόβους του Πούτιν ότι θα χάσει οτιδήποτε θεωρεί ο ίδιος ως διεθνή υποστήριξη. Κανένα ιδεολογικό πρόσημο δεν ενώνει την «παγκόσμια λέσχη» των αυταρχικών ηγετών, ούτε βέβαια και κανένα κοινό συναίσθημα. Όσο κάποιοι πίστευαν ότι η Ρωσία είχε πράγματι τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στον κόσμο, όσο ο Πούτιν φαινόταν ότι θα παραμείνει στην εξουσία επ’ αόριστον, τόσο οι ηγέτες της Κίνας, της Λευκορωσίας και του Καζακστάν, μαζί με εκείνους της Ινδίας και της Τουρκίας, ήταν ευτυχισμένοι να… ανέχονται την «παρέα» του.
Ωστόσο, η υποτιθέμενα αναπόφευκτη στρατιωτική νίκη του Πούτιν βρίσκεται σε κίνδυνο. Οι δυτικές κυρώσεις δεν προκαλούν προβλήματα μόνο στον ίδιο, αλλά και στους εταίρους του στο εμπόριο – και η υπομονή τους έχει αρχίσει να εξαντλείται.
Αυτό φάνηκε και από τη σύνοδο στο Ουζμπεκιστάν την προηγούμενη εβδομάδα. Ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι του είπε ότι «η σημερινή εποχή δεν είναι εποχή πολέμου», ενώ και ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ εξέφρασε την ανησυχία του.
Τη Δευτέρα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε από τον Ρώσο ομόλογό του να τελειώνει τον πόλεμο, λέγοντας μάλιστα ότι τα εδάφη όπου έγινε η εισβολή θα επιστραφούν στην Ουκρανία. Πρόσθεσε ότι στα εδάφη αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνεται και η Κριμαία, την οποία προσάρτησε η Ρωσία το 2014, μετά από ένα δημοψήφισμα που μοιάζει με αυτά που θα γίνουν τώρα στα κατειλλημμένα ουκρανικά εδάφη.
Αναταράξεις και στη Ρωσία
Το χειρότερο, όμως, είναι ότι ο Πούτιν δεν φαίνεται να χάνει μόνο τη στήριξη στο εξωτερικό, αλλά και στο εσωτερικό της χώρας του. Μπορεί να μην τον νοιάζουν οι Ρώσοι φιλελεύθεροι και οι εξόριστοι που αντιτίθεται στον πόλεμο, αλλά ενδεχομένως ανησυχεί για άτομα που θα έπρεπε να είναι με το μέρος του. Ένα από αυτά είναι και η Άλλα Πουγκάτσεβα, η σοβιετική ποπ σταρ με τους εκατομμύρια θαυμαστές, η οποία πρόσφατα δήλωσε ότι αντιτίθεται στον πόλεμο.
Ο Ρώσος ηγέτης ίσως ανησυχεί και για τους απογοητευμένους εθνικιστές bloggers, που έχουν επικρίνει την πορεία του πολέμου στα social media εδώ και καιρό. Ένας από αυτούς έγραψε πρόσφατα: «Ας το πούμε ωμά, η επιστράτευση είναι η μόνη ελπίδα μας να αποφύγουμε μια οδυνηρή ήττα».
Προς το παρόν, κανείς δεν έχει σταματήσει ή δεν έχει συλλάβει αυτούς τους επικριτές – είτε επειδή έχουν διασυνδέσεις με τις υπηρεσίες ασφαλείας, είτε λόγω των δεσμών τους με τους μισθοφόρους που έχουν αναλάβει το βάρος του πολέμου στην Ουκρανία. Αν, όμως, δεν είναι εξασφαλισμένη η αφοσίωσή τους στον Πούτιν, τότε εκείνος δεν είναι ασφαλής.
Παράλληλα, ο Ρώσος πρόεδρος πρέπει να διαχειριστεί τη δυσαρέσκεια της πλειοψηφίας των πολιτών. Επί έξι μήνες, ο Πούτιν τούς έλεγε ότι δεν υπάρχει πόλεμος, μόνο μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση· ότι η Ρωσία δεν έχει αντιμετωπίσει ήττες, μόνο κάποια προσωρινά προβλήματα. Όσο ο στρατός «νικούσε», ο απλός κόσμος δεν χρειαζόταν να αλλάξει τη ζωή του.
Τώρα, ο Πούτιν αναγκάστηκε να αλλάξει τη γλώσσα του. Δεν μίλησε για ολοκληρωτική, αλλά μερική επιστράτευση: ενεργοποιεί δηλαδή τους εφέδρους με προηγούμενη στρατωτική εμπειρία. Υποτίθεται ότι πρόκειται περί τα 300.000 άτομα, αν και είναι άγνωστο πόσοι είναι ικανοί για μάχη και αν υπάρχουν επαρκή όπλα και εξοπλισμός γι’ αυτούς.
Τέλος, σύμφωνα με την Άπλμπαουμ, το διάγγελμα Πούτιν και μια σειρά από αλλαγές στη ρωσική νομοθεσία μαρτυρούν μια κρίση στον στρατό. Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις δεν αντιμετωπίζουν μόνο προβλήματα επί του πεδίου της μάχης, αλλά καταγράφεται και μια καταρράκωση του ηθικού.
Γι’ αυτό τον λόγο, ο Πούτιν χρειάζεται περισσότερους στρατιώτες. Και γι’ αυτό – όπως στην εποχή του Στάλιν – ο ρωσικός νόμος πλέον θεωρεί έγκλημα την «οικειοθελή παράδοση» η οποία τιμωρείται με φυλάκιση έως και 10 ετών. Υπάρχουν, επίσης, ποινές για ανταρσία – «χρήση βίας κατά ανώτερου» – και την κλοπή από ένστολους. Η Άπλμπαουμ εκτιμά ότι αν ο ρωσικός στρατός ήταν αφοσιωμένος και αξιόπιστος, δεν θα χρειαζόταν να υπάχουν τόσο αυστηρές ποινές από το κράτος.
Τις επόμενες μέρες, τα «δημοψηφίσματα» θα κυριαρχήσουν στους τίτλους των μέσων ενημέρωσης και οι πυρηνικές απειλές θα προκαλέσουν φόβο. Ωστόσο, οι προσπάθειες αυτές εκβιασμού και εκφοβισμού αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης εικόνας: η στήριξη στον Πούτιν «ροκανίζεται» στο εξωτερικό, στο εσωτερικό, ακόμα και στον στρατό. Οτιδήποτε άλλο πει ή κάνει τώρα είναι απλά μια προσπάθεια για να σταματήσει αυτό το «ροκάνισμα».
Πηγή: The Atlantic
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr