Είναι Μάρτιος του 1979. Στο Ιράν, ο Σάχης Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί έχει ήδη αναγκαστεί σε φυγή από τον Ιανουάριο. Οδηγώντας ο ίδιος το προσωπικό του αεροπλάνο με τον φόβο μιας δολοφονικής απόπειρας της τελευταίας στιγμής εναντίον του, κατευθύνεται προς την Αίγυπτο.
Δεκαπέντε μέρες αργότερα επιστρέφει στο Ιράν ο μέχρι τότε εξόριστος Αγιατολάχ Ρουχολάχ Μουσαβί Χομεϊνί για να αναλάβει την εξουσία της χώρας.
Ως πρωτεργάτης και επικεφαλής του σιιτικού κλήρου, επέβαλε τη Σαρία και μετέτρεψε το έως τότε φιλοδυτικό Ιράν σε θεοκρατικό ισλαμικό κράτος.
Στις 7 Μαρτίου του 1979, ο Χομεϊνί υποχρέωσε με διάταγμά του όλες τις γυναίκες που εργάζονταν σε κυβερνητικές θέσεις να φορούν τη χιτζάμπ και τα σεμνά ισλαμικά ενδύματα.
Η αντίδραση των γυναικών ήταν άμεση: την επόμενη μέρα –που τύχαινε να είναι Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας– οι Ιρανές βγήκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν εναντίον των καταπιεστικών μέτρων του θεοκρατικού καθεστώτος.
«Περίπου 2.000 γυναίκες, καπνίζοντας επιδεικτικά και αψηφώντας τις διαταγές του Χομεϊνί για την επιστροφή στην ισλαμική ηθική συγκεντρώθηκαν στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης για να διαμαρτυρηθούν. Οι διαδηλώτριες κραύγαζαν “Καταδικάζουμε κάθε μορφή καταπιέσεως” και “δεν θα αφήσουμε κανένα να μας μετατρέψει σε σκλάβες, στο όνομα της δημοκρατίας, χωρίς λόγο”. Οι διαδηλώτριες, ακολούθως, άρχισαν πορεία που σταμάτησαν επαναστάτες και άλλοι οπαδοί του Χομεϊνί, που προπηλάκισαν τις γυναίκες και, ενώ μεγάλωνε η ένταση μεταξύ των δύο ομάδων, τις λιθοβόλησαν. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για θύματα», γράφει η Καθημερινή στις 10 Μαρτίου 1979.
Οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν μέχρι τις 14 Μαρτίου, παρά τη φανερή αποδοκιμασία πολλών οπαδών του νόμου της Σαρία.
«Δεκάδες χιλιάδες γυναικών της Τεχεράνης αποχώρησαν από τις εργασίες τους χθες και συγκεντρώθηκαν μπροστά στο υπουργείο Δικαιοσύνης, διαμαρτυρόμενες για τα συντηρητικά μέτρα, που προβλέπει η “ισλαμική δημοκρατία” του “Αγιατολλάχ” Χομεϊνί. Οι γυναίκες –τουλάχιστον 50 χιλιάδες, σύμφωνα με υπολογισμούς πρακτορείων– αντιμετώπισαν, σε πολλά σημεία της πορείας τους προς το υπουργείο, τις επιθέσεις οπαδών της ισλαμικής δημοκρατίας που, σε ένα τουλάχιστο επεισόδιο, μαχαίρωσαν μερικές διαδηλώτριες. Αυτόπτες μάρτυρες δήλωσαν ότι οι άνδρες φώναζαν τις γυναίκες “πόρνες” και “σεβακίς” (πράκτορες της μυστικής αστυνομίας του Σάχη “Σαβάκ”) τις σταμάτησαν και χρησιμοποίησαν μαχαίρια και όπλα για να τις διαλύσουν», συνεχίζει η Καθημερινή στις 11 Μαρτίου.
Διαδηλωτές ζητούν ίσα δικαιώματα μεταξύ των δύο φύλων (AP Photo).
«Μετά τη διαδήλωση της περασμένης Πέμπτης, που επίσης διαλύθηκε με πυροβολισμούς στον αέρα, οι γυναικείες ομάδες συνέταξαν ψήφισμα, που ζητά πλήρη ισότητα με τους άνδρες, ίση συμμετοχή στις κοινωνικές και πολιτικές υποθέσεις της Περσίας, ίσα δικαιώματα διαζυγίου, έλεγχο των γεννήσεων, υγεία, εργασία, παιδεία και την ελευθερία να φορούν ό,τι θέλουν. […] Παρά την επίθεση των οπαδών του Χομεϊνί, οι γυναίκες ξανασυγκεντρώθηκαν και συνέχισαν την πορεία τους προς το Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, όπου οι συγκρούσεις με τους φανατικούς μουσουλμάνους συνεχίσθηκαν. Η αποχώρηση των γυναικών παρέλυσε τις εργασίες σε τράπεζες, καταστήματα, ιδιωτικές επιχειρήσεις και στην εθνική αεροπορική εταιρία “Ιραναίρ”. Οι διαδηλώτριες φώναζαν “όχι στο τσαντούρ” (το πατροπαράδοτο μαύρο ένδυμα που καλύπτει τις Περσίδες από κορυφής μέχρι ονύχων) και “θέλουμε την ελευθερία μας”. Αρκετές ομάδες μουσουλμάνων προσπάθησαν να τις σταματήσουν παρακούοντας τον Χομεϊνί που υποσχέθηκε να επιβάλει παραδειγματικές κυρώσεις κατά των υπευθύνων επιθέσεων εναντίον των διαμαρτυρομένων γυναικών».
Οι ορμητικές διαδηλώσεις έκαναν την κυβέρνηση και τους διάφορους θρησκευτικούς ηγέτες να προσπαθούν να κατευνάσουν τις διαμαρτυρόμενες υποστηρίζοντας ότι ο Χομεϊνί απλώς τις καλούσε να ντύνονται σεμνά. Ο Μαχμούντ Ταλεγκανί, μέλος της κυβέρνησης, καθησύχασε τους εξεγερμένους Ιρανούς διαβεβαιώνοντάς τους ότι η χρήση της χιτζάμπ «δεν θα επιβαλλόταν, απλώς θα ενθαρρυνόταν».
Υποστηρίκτριες του θεοκρατικού καθεστώτος του Χομεϊνί ντυμένες με το παραδοσιακό τσαντόρ διαδηλώνουν υπέρ της αυστηρής τήρησης της Σαρία (AP Photo / Randy Taylor).
Έτσι, το διάταγμα του Χομεϊνί ανακλήθηκε προσωρινά και οι διαδηλώσεις σταμάτησαν. Όμως, τον Ιούλιο του 1980, όταν ο Χομεϊνί σταμάτησε να μοιράζεται την εξουσία με φιλελεύθερους όπως ο μέχρι τότε πρωθυπουργός Μεχντί Μπαζαργκάν, η χιτζάμπ έγινε υποχρεωτική στους χώρους εργασίας και στα κυβερνητικά κτίρια, καθώς αν οι γυναίκες δεν συμμορφώνονταν μπορούσαν να απολυθούν.
Ένα χρόνο αργότερα, ανακοινώθηκε επίσημο διάταγμα για την υποχρεωτικότητα της μαντίλας σε δημόσιους χώρους, ενώ το 1983 τέθηκε σε εφαρμογή ισλαμικός νόμος που ορίζει ότι οι γυναίκες που εμφανίζονται δημόσια με ακάλυπτο κεφάλι θα μπορούν να τιμωρηθούν με έως και 74 μαστιγώματα (το 1995 η ποινή εμπλουτίστηκε με 60 μέρες φυλάκισης). Η εφαρμογή αυτών των νόμων αντιμετωπίστηκε και πάλι με έντονες διαμαρτυρίες στην ιρανική πρωτεύουσα.
Οι μεγάλες διαδηλώσεις του 1979 και του 1980 οριοθέτησαν την έναρξη ενός αγώνα σαράντα και πλέον χρόνων για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων της γυναίκας στο μεταεπαναστατικό Ιράν, που συνεχίζεται μέχρι και αυτή την στιγμή στους δρόμους της Τεχεράνης, μετά τη δολοφονία της εικοσιδυάχρονης Μαχσά Αμίνι όσο βρισκόταν υπό κράτηση από την ιρανική αστυνομία ηθών.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr