Δρ Μπολιέ: Ο πατέρας του χαπιού της άμβλωσης

Δρ Μπολιέ: Ο πατέρας του χαπιού της άμβλωσης

Όταν συνέλαβε την ιδέα πριν από περίπου μισό αιώνα, ο Δρ. Ετιέν-Εμίλ Μπολιέ τη θεώρησε επαναστατική. Η δημιουργία ενός χαπιού για τη διακοπή της κύησης επρόκειτο να αλλάξει ριζικά τον τομέα της Ιατρικής που ασχολείται με την αναπαραγωγή

10' 29" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Όταν συνέλαβε την ιδέα πριν από περίπου μισό αιώνα, ο Δρ. Ετιέν-Εμίλ Μπολιέ τη θεώρησε επαναστατική. Η δημιουργία ενός χαπιού για τη διακοπή της κύησης επρόκειτο να αλλάξει ριζικά τον τομέα της αναπαραγωγής, καθώς οι γυναίκες δεν θα χρειάζονταν πλέον χειρουργείο και θα μπορούσαν να πάρουν μόνες τους τις αποφάσεις τους.

«Όταν η επιστήμη συναντά το γυναικείο κίνημα, τότε μιλάμε για έναν συνδυασμό στον οποίον είναι αδύνατον να αντισταθείς», είπε τις προάλλες ο 96χρονος Γάλλος ειδικός στους τομείς της Ενδοκρινολογίας και της Βιοχημείας από το διαμέρισμά του που απέχει λίγα λεπτά από τον πύργο του Άιφελ.

Όπως έγραψε σε ένα βιβλίο του το 1990, ήλπιζε επίσης πως μέχρι την έλευση του 21ου αιώνα «το “χάπι άμβλωσης” θα μπορούσε να βοηθήσει ακόμα και στο να πάψουν οι αμβλώσεις να αποτελούν θέμα συζήτησης».

Αυτή η προοπτική όμως μοιάζει σήμερα το ίδιο μακρινή όπως και πριν από τόσα χρόνια, ιδίως στις ΗΠΑ, όπου η περσινή απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, η οποία έθεσε τέλος στο ομοσπονδιακό δικαίωμα στην άμβλωση, δίχασε τη χώρα όσο ποτέ άλλοτε σχετικά με το εν λόγω ζήτημα.

Όμως, με την πάροδο του χρόνου, ορισμένες από τις υπόλοιπες προσδοκίες του Μπολιέ έχουν υλοποιηθεί. Σήμερα η άμβλωση με τη χρήση φαρμάκων, για την οποία χρησιμοποιούνται τόσο η μιφεπριστόνη όσο και ένα ακόμη χάπι που λαμβάνεται στην αρχή της εγκυμοσύνης, εφαρμόζεται για παραπάνω από τις μισές διακοπές κύησης που λαμβάνουν χώρα στις ΗΠΑ. Αυτό το ποσοστό αναμένεται να αυξηθεί, ακόμη και στις πολιτείες που απαγόρευσαν την άμβλωση, με την αυξανόμενη χρήση του χαπιού να έχει προκαλέσει δικαστικές και πολιτικές διαμάχες.

Δρ Μπολιέ: Ο πατέρας του χαπιού της άμβλωσης-1
Julie Glassberg/The New York Times

Για τον δρα Μπολιέ, που συνεχίζει να δουλεύει στο εργαστήριό του στη νότια πλευρά του Παρισιού με το γραφείο του να έχει θέα στο άσυλο όπου κρατούνταν ο μαρκήσιος ντε Σαντ, οι επινοήσεις είναι το επιστέγασμα μιας ενδιαφέρουσας ζωής. Ως έφηβος μετέφερε όπλα για τη Γαλλική Αντίσταση στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έχοντας αλλάξει το όνομά του και βρει καταφύγιο στις Άλπεις. Ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και το εγκατέλειψε το 1956, μετά τη σοβιετική εισβολή στην Ουγγαρία. Συναναστράφηκε μάλιστα καλλιτέχνες όπως ο Άντυ Γουόρχολ και ο Τζάσπερ Τζόουνς κατά τη δεκαετία του ’60, αφότου είναι φίλος κάθε είδους καλλιτεχνών που όπως λέει τον εμπνέουν στις επιστημονικές του ανακαλύψεις.

Ανακαλύψεις για τις οποίες έχει τιμηθεί από την επιστημονική κοινότητα με βραβεία όπως το Λάσκερ, που θεωρείται το ανώτατο αμερικανικό βραβείο Ιατρικής, ενώ πρόσφατα ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν του απένειμε την ύψιστη διάκριση της Γαλλικής Δημοκρατίας, τον Μεγαλόσταυρο της Λεγεώνας της Τιμής. Οι θαυμαστές του εύχονται μια μέρα να του απονεμηθεί και το Νομπέλ.

Ο ηγετικός του ρόλος στην επινόηση της μιφεπριστόνης είχε ως αποτέλεσμα να δεχθεί επαίνους από τους οπαδούς του δικαιώματος στην έκτρωση, αλλά και να θεωρηθεί από άλλους ως μετενσάρκωση του Χίτλερ – χαρακτηρισμός που τον προσβάλλει ιδιαίτερα καθότι είναι Εβραίος.

Παρότι ο ίδιος και το χάπι του αποτελούν κόκκινο πανί, ο Δρ Μπολιέ μιλάει χωρίς ένταση και πάθος, γνωρίζοντας καλά την πολυπλοκότητα του ζητήματος.

Σύμφωνα με τη γυναίκα του, Σιμόν Αραρί Μπολιέ, που είναι σύντροφός του εδώ και πάνω από 25 χρόνια: «Όταν πιστεύει κάτι με βεβαιότητα, είναι αρκετά νηφάλιος».

Με πτυχίο Ιατρικής και διδακτορικό στη Βιοχημεία, ο Δρ Μπολιέ θεωρούσε πάντοτε τον εαυτό του «γιατρό που εφαρμόζει στην πράξη τις επιστημονικές ανακαλύψεις», προσπαθώντας να βρίσκει χρήσιμες εφαρμογές της έρευνας.

Επιστημονικά και ιατρικά, «δεν κατανοούμε αρκετά τις γυναίκες», είπε, προσθέτοντας: «Μου αρέσουν οι γυναίκες. Γιατί όχι;»

Το σπίτι είναι γεμάτο ηλεκτρικές συσκευές που ο δρ Μπολιέ μοιράζεται με τη γυναίκα του, κινηματογραφική και τηλεοπτική παραγωγό.

Σε ένα φωτογραφικό πορτρέτο δια χειρός του Ρίτσαρντ Άβεντον, ο δρ Μπολιέ απεικονίζεται να κρατά ένα μικρό, λευκό χάπι, ενώ πάνω από το τζάκι κρέμεται ένα σουρεαλιστικό πορτρέτο του ζευγαριού που φιλοτέχνησε ο σύγχρονος Γάλλος ζωγράφος Ζεράρ Γκαρούστ.

Τα ράφια μετά βίας χωρούν τα αναρίθμητα βιβλία, πολλά από τα οποία είναι ακόμη και στοιβαγμένα στο παρκέ του καθιστικού.

Στο τραπέζι της τραπεζαρίας υπάρχουν δύο δώρα που του έκανε πρόσφατα η Αμερικανίδα αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις, της οποίας η μητέρα είχε συνεργαστεί με τον Μπολιέ ως ερευνήτρια για τον καρκίνο του μαστού.

Δρ Μπολιέ: Ο πατέρας του χαπιού της άμβλωσης-2
Gabriela Bhaskar/The New York Times

Μάλιστα, η αντιπρόεδρος συνάντησε ιδιωτικά το ζευγάρι κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψής της στη Γαλλία το 2021 και του χάρισε ένα γυάλινο μπολ και το βιβλίο της μεταφρασμένο στα Γαλλικά, με εγκάρδια προσωπική αφιέρωση.

Το ένστικτο του δρος Μπολιέ για την καινοτομία ενδεχομένως το κληρονόμησε από τον πατέρα του, τον δρα Λεόν Μπλυμ, που υπήρξε ανάμεσα στους πρώτους γιατρούς οι οποίοι χρησιμοποίησαν την ινσουλίνη σε διαβητικούς και υπήρξε θεράπων ιατρός του βασιλιά της Αιγύπτου κατά το μήνα του μέλιτός του.

Ο Αλσατός δρ Μπλυμ κλήθηκε από το Γερμανικό Στρατό κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά βοήθησε ως συνωμότης τη Γαλλία ζητώντας από Γερμανούς αξιωματικούς να του στέλνουν αναφορές σχετικά με την ποσότητα ούρων τους και έτσι αποσπούσε πληροφορίες σχετικά με τη γεωγραφική θέση των γερμανικών στρατευμάτων, τις οποίες έδινε στους Γάλλους. Τελικά αποσκίρτησε στη Γαλλία όπου βραβεύτηκε με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής.

Ο ίδιος τον έχασε σε ηλικία μόλις 3 ετών, ηλικία στην οποία μετακόμισε στο Παρίσι όπου τον πήγε η δικηγόρος και πιανίστρια μητέρα του, Τερέζ Λιόν, μαζί με τα δύο του αδέλφια.

Η μητέρα μου πίστευε πως ο θάνατος του πατέρα μου οφειλόταν σε κάποια μεταδοτική νόσο που του μετέδωσαν ασθενείς του», και του είπε να γίνει ό,τι επιθυμούσε, εκτός από γιατρός, με εκείνον ωστόσο να την παρακούει.

Το ελεύθερο πνεύμα του είχε ήδη εκδηλωθεί κατά την κατοχή όταν μαζί με τους συμμαθητές του διένειμε αντιναζιστικό υλικό και πετροβολούσε τους συνεργάτες των ναζί στην Γκρενόμπλ όπου είχε καταφύγει η οικογένειά του την οποία εγκατέλειψε όταν τον εντόπισαν οι Γερμανοί προσχωρώντας στην Αντίσταση στα βουνά των Άλπεων. Εκεί του πρότειναν να αλλάξει όνομα, και ανάμεσα στις επιλογές ήταν το επίθετο «Μπολιέ» (όμορφος τόπος) του οποίου άλλαξε την ορθογραφία και το μικρό όνομα Εμίλ.

Μαζί με άλλους αντάρτες μετέφερε όπλα, ενώ απήγαγε και εκτέλεσε έναν αξιωματικό της δωσίλογης κυβέρνησης του Βισύ, και καθώς θεωρούνταν υπερβολικά νέος για να πυροβολήσει του ανέθεσαν να φωτογραφίσει την εκτέλεση.

«Μισούσα τη βία, αλλά μιλάμε για εχθρούς και προδότες», είπε.

Όπως πολλοί Γάλλοι αντιστασιακοί, γράφτηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα αλλά αρνήθηκε να αποκτήσει κάποιο αξίωμα επιλέγοντας να σπουδάσει Ιατρική.

Με μέντορα τον τυφλό δρα Ζάιλ, που μελετούσε τις γυναικείες ορμόνες, του δόθηκε η ευκαιρία να γίνει τακτικός καθηγητής σε ηλικία 31 ετών.

Σύντομα έκανε μια σημαντική ανακάλυψη που αφορούσε τον εντοπισμό μιας ορμόνης που είναι γνωστή ως DHEA, η οποία συμβάλλει στην παραγωγή οιστρογόνων και τεστοστερόνης και μπορεί να αποτελέσει μια πρώιμη ένδειξη ασθενειών όπως ο καρκίνος των επινεφριδίων.

Αυτό συνέβη «χάρη σε μια απλή ιδέα που με βάση την κλασική ιατρική της εποχής ήταν παράλογη»: την παρατήρηση των ούρων αντί για τα ελαιώδη εκχυλίσματα των επινεφριδίων.

Μετά από αυτή την ανακάλυψη προσκλήθηκε για ένα έτος στο Κολούμπια στο πλάι του δρα Λίμπερμαν, ειδικού στα στεροειδή, αλλά οι δεσμοί του με τους κομμουνιστές στο παρελθόν οδήγησαν στην απόρριψη των αιτημάτων του για βίζα μέχρι την εποχή που έγινε πρόεδρος ο Κένεντι.

Στο πλοίο για τη Νέα Υόρκη γνώρισε τη διακεκριμένη ιστορικό τέχνης Μπάρμπαρα Ρόουζ, η οποία τον σύστησε σε ανερχόμενους ακόμη καλλιτέχνες χάρις στους οποίους παρατήρησε «την ομοιότητα της δημιουργίας στην τέχνη και την επιστήμη».

Έγινε φίλος αλλά και σύντροφος καλλιτεχνών, παρότι παντρεμένος με τρία παιδιά, καθώς γνώριζε «πολλές όμορφες, ενδιαφέρουσες, έξυπνες και πραγματικά ελεύθερες γυναίκες».

Δρ Μπολιέ: Ο πατέρας του χαπιού της άμβλωσης-3
Julie Glassberg/The New York Times

Μια τέτοια σχέση ήταν εκείνη με τη Νίκι ντε Σαιντ Φαλ, πίνακες και γλυπτά της οποίας κοσμούν το σπίτι και το γραφείο του, ενώ στα τέλη της δεκαετίας του ’70 σύνηψε παράνομο δεσμό με την επίσης παντρεμένη Σοφία Λόρεν.

Το 1961 ο δρ Γκρέγκορυ Πίνκους, που συνέβαλε στην επινόηση του πρώτου αντισυλληπτικού, τον κάλεσε στο Πουέρτο Ρίκο για να παρατηρήσει τις πρώτες κλινικές του δοκιμές.

Αφού επέστρεψε στο Παρίσι όπου διηύθυνε μια μονάδα στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικών Ερευνών και μετά την άρνησή του για τη θέση του διευθυντή έρευνας σε φαρμακευτική εταιρεία με την οποία συμφώνησε να συνεργαστεί με καθεστώς μερικής απασχόλησης, άρχισε να σκέφτεται πιθανά βήματα προόδου στην αναπαραγωγική ιατρική φροντίδα.

Εκείνη την εποχή, πολλές έγκυες αυτοτραυματίζονταν προκειμένου να εισαχθούν στο νοσοκομείο και, ορισμένοι χειρουργοί πραγματοποιούσαν τις αμβλώσεις χωρίς αναισθησία ώστε οι γυναίκες αυτές να «πάρουν ένα μάθημα», γεγονός που τον σόκαρε.

Σε μια επίσκεψή του στην Ινδία το 1970 μια γυναίκα τον πλησίασε για να ζητιανέψει κρατώντας στο ένα χέρι το νεκρό της βρέφος, και στο άλλο το παιδί της το οποίο με τη σειρά του κρατούσε ένα ακόμη παιδί. Η συγκίνηση που ένιωσε τον σημάδεψε δια βίου, και τότε άρχισε να εξετάζει την ιδέα για ένα χάπι διακοπής της κύησης.

Η ορμόνη προγεστερόνη, θεμελιώδης για την κύηση, προετοιμάζει τη μήτρα για να υποδεχθεί και να φιλοξενήσει το έμβρυο.

Αν όμως η προγεστερόνη εμποδιζόταν να διαβιβάσει τα κυτταρικά της μηνύματα;

«Ήθελα να δημιουργήσω μια αντι-ορμόνη», είπε ο Μπολιέ.

Η ομάδα του αναγνώρισε μόρια-υποδοχείς με τα οποία συνδεόταν η προγεστερόνη για να διαβιβάσει μηνύματα σε ινδικά χοιρίδια, και ο Δρ Μπολιέ πρότεινε την παρασκευή μιας ψεύτικης ορμόνης που να προσκολλάται στους υποδοχείς ώστε η προγεστερόνη να μην μπορεί να το κάνει.

Ζήτησε από τους χημικούς της φαρμακευτικής Ρουσέλ-Υκλάφ να δοκιμάσουν να τοποθετήσουν ένα σύμπλεγμα ατόμων σε ένα μόριο με τη δομή της ορμόνης προκειμένου να εξαπατήσουν τους υποδοχείς.

Καθώς πρόεδρος της γερμανικής εταιρείας στην οποία ανήκε η φαρμακευτική ήταν ένας Καθολικός που ήταν εναντίον των αμβλώσεων, ο Μπολιέ ξεγέλασε τα στελέχη της ισχυριζόμενος πως σκόπευε να μπλοκάρει τους υποδοχείς για την ορμόνη του άγχους, την κορτιζόλη, προκειμένου να θεραπεύσει εγκαύματα, πληγές, γλαύκωμα και άλλες ασθένειες.

Το 1980, ο επικεφαλής χημικός της εταιρείας Ζορζ Τόιτς συνέθεσε ένα σύμπλεγμα που δρούσε όπως είχε οραματιστεί ο Δρ Μπολιέ, που δρούσε εν αγνοία του ως αντιπρογεστερόνη. Καταγεγραμμένο ως Roussel-Uclaf 3846, το μόριο έγινε γνωστό ως RU-486.

Ένας επιστήμονας πρόσφατα το παρομοίασε με αντικλείδι, που μπλοκάρει την είσοδο του κλειδιού και το άνοιγμα μιας πόρτας, ενώ ο ίδιος ο Μπολιέ έδωσε στη σύλληψή του το όνομα «αντι-κύηση», καθώς δρα ως αντίδοτο στην κύηση.

Μετά τις δοκιμές της RU-486 σε αρουραίους και πιθήκους από άλλους επιστήμονες, ο Μπολιέ πίεσε την εταιρεία να επιτρέψει δοκιμές σε ανθρώπους. Σε μία από αυτές, το 1982, ανακαλύφθηκε πως η RU-486 διέκοπτε την κύηση σε πρώιμο στάδιο σε εννιά στις έντεκα ασθενείς. Μετέπειτα δοκιμές της σε συνδυασμό με άλλη ουσία ανέβασαν το ποσοστό επιτυχίας σε 95%.

«Μέχρι τότε, η άμβλωση δεν μπορούσε να είναι αποτελεσματική και ταυτόχρονα εύκολη», είπε ο Μπολιέ.

Οι αντίπαλοι της άμβλωσης διαμαρτυρήθηκαν στην εταιρεία ζητώντας τη σύγκληση συμβουλίου των μετόχων και, χρησιμοποιώντας αναλογίες με την προκάτοχό της Φάρμπεν που παρασκεύαζε αέριο το οποίο χρησιμοποιούσαν οι ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ορισμένοι φώναζαν πως «η μήτρα μετατρέπεται σε κρεματόριο».

Στις ΗΠΑ η καμπάνια κατά των αμβλώσεων προκάλεσε κατακλυσμό διαμαρτυριών στη Γαλλική Πρεσβεία, με πολλές επιστολές να απειλούν με μποϊκοτάζ στα γαλλικά προϊόντα αν η ευρωπαϊκή χώρα ενέκρινε την κυκλοφορία του χαπιού. Η εταιρεία κόντεψε να αποσύρει το αίτημα κυκλοφορίας του μέχρι που τον Σεπτέμβριο του 1988 οι αρχές το ενέκριναν.

Λίγες μέρες μετά, ένας παιδίατρος αποκάλεσε στη Γαλλική τηλεόραση τη νέα ουσία «εντομοκτόνο για ανθρώπους», λέγοντας πως επρόκειτο να έχει περισσότερα θύματα από τον Χίτλερ, τον Μάο, τον Ζεντόνγκ και τον Στάλιν μαζί.

Δρ Μπολιέ: Ο πατέρας του χαπιού της άμβλωσης-4
Julie Glassberg/The New York Times

«Δεν μπορείτε να το συγκρίνετε με τον Χίτλερ», του απάντησε έντονα ο Δρ Μπολιέ προσθέτοντας πως «θα με κάνατε να γελώ αν δεν βρισκόμασταν σε σοβαρή τηλεοπτική συζήτηση».

Οι αντιδράσεις ήταν τόσο σφοδρές που ένα μήνα αργότερα η φαρμακευτική ανακοίνωσε πως επρόκειτο να σταματήσει την κυκλοφορία του χαπιού, υπό το φόβο ακόμη και τρομοκρατικών χτυπημάτων σαν εκείνο που είχε προκαλέσει πρόσφατα μια ακροδεξιά οργάνωση η οποία είχε βάλει φωτιά σε σινεμά που έπαιζε τον «Τελευταίο Πειρασμό».

Ωστόσο, μετά την υπεράσπιση του φαρμάκου από τον Μπολιέ σε παγκόσμιο συνέδριο γυναικολογίας, ο μέτοχος της εταιρείας και υπουργός Υγείας της Γαλλίας Κλωντ Εβίν αποκάλεσε το χάπι «ηθικό κτήμα των γυναικών» ασκώντας πίεση στην επιχείρηση να αρχίσει ξανά να το διαθέτει.

Μετά την έγκριση της ουσίας, αυτή άρχισε να χορηγείται σε νοσοκομεία παρά τις διαμαρτυρίες που περιλάμβαναν γράμματα μίσους προς τον Μπολιέ, ορισμένα από τα οποία περιείχαν αντισημιτικές εκφράσεις ενώ άλλα τον αποκαλούσαν υπαίτιο γενοκτονίας και τον συνέκριναν με τον Μένγκελε. Πραγματοποιήθηκε ακόμη και βομβιστική επίθεση σε συνέδριο στη Νέα Ορλεάνη, όπου επρόκειτο να μιλήσει ο Μπολιέ αν δεν είχε καθυστερήσει το ταξίδι του.

Υπήρξαν όμως και επιστολές έκφρασης ευγνωμοσύνης από την Αμερική, μαζί με εκκλήσεις να επιτραπεί και εκεί το χάπι, ενώ σύντομα ακολούθησε η βράβευση του δρα Μπολιέ.

Για πολλά χρόνια, υπό το φόβο του μποϊκοτάζ των άλλων της προϊόντων, η εταιρεία δεν ζητούσε έγκριση της κυκλοφορίας του χαπιού στις ΗΠΑ ώσπου το 1993 μια οργάνωση υπέρ του δικαιώματος στην άμβλωση άρχισε να το παρασκευάζει σε ένα παράνομο εργαστήριο έξω από τη Νέα Υόρκη. Το 1994, η φαρμακευτική δώρισε την πατέντα του φαρμάκου για τις ΗΠΑ σε μια μη κερδοσκοπική οργάνωση.

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων ενέκρινε την κυκλοφορία του το 1996, αλλά αρχικά οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες αρνούνταν να το παράγουν μέχρι το 2000.

Σήμερα, με πολλές πολιτείες να απαγορεύουν τις αμβλώσεις, η διακυβέρνηση Μπάιντεν και άλλες πολιτείες επιχειρούν να διευρύνουν την πρόσβαση στο χάπι, που πολλές γυναίκες παραλαμβάνουν δι’ αλληλογραφίας.

Ο Δρ Μπολιέ συνεχίζει την έρευνα, με ανακαλύψεις που σχετίζονται με πολλές στεροειδείς ορμόνες  -όπως το ότι κάποιες παράγονται στον εγκέφαλο. Η ομάδα του πλέον μελετά τη νόσο Αλτσχάιμερ, και έχει ξεκινήσει κλινικές δοκιμές μιας νέας μεθόδου καταπολέμησης της βαριάς κατάθλιψης που βασίζεται επίσης στην ιδέα παραπλάνησης υποδοχέων.

Με το γραφείο του γεμάτο αναμνηστικά, χαρτιά, βιβλία και έργα τέχνης, ο Δρ Μπολιέ παραμένει δραστήριος παρότι χρησιμοποιεί πλέον μπαστούνι και καμιά φορά ξεχνάει.

Χαρακτηρίζει την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ «σκανδαλώδη» αλλά είναι χαρούμενος για την ευρεία αποδοχή του χαπιού του μεταξύ των γυναικών και δηλώνει αισιόδοξος, καθώς όπως λέει, «η επιστήμη σε βοηθά να είσαι αισιόδοξος».

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στους The New York Times

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή