Η αιφνιδιαστική καρατόμηση, την Πέμπτη, του Ιταλού πρωθυπουργού Ενρίκο Λέτα λειτούργησε ως ανθρωποθυσία για την αλλαγή του πολιτικού κλίματος ενόψει ευρωεκλογών. Ο εμπνευστής του «παλατιανού πραξικοπήματος», ο 39χρονος αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος Ματέο Ρέντσι, έχει όλα τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου που φέρνει νέα πνοή – είναι όμως στην πραγματικότητα η τελευταία ελπίδα του υφιστάμενου πολιτικού σκηνικού.
Πιο γρήγορες ιδιωτικοποιήσεις, πιο ελεύθερες απολύσεις, περικοπές δαπανών ύψους 32 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2016, μείωση των ασφαλιστικών εισφορών. Προς τέτοιες κατευθύνσεις φυσούν οι άνεμοι αλλαγής του τυφώνα Ρέντσι, ο οποίος δεσμεύεται «να βγάλει τη χώρα από το τέλμα» διά της οδού των διαρθρωτικών και θεσμικών μεταρρυθμίσεων. Γνώριμη υπόσχεση, η οποία πέντε χρόνια μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, με την Ιταλία να έχει χάσει σωρρευτικά 9% του ΑΕΠ, είναι αμφίβολο αν θα οδηγούσε σε εκλογική επιτυχία.
Ο Ρέντσι είχε την ειλικρίνεια να το παραδεχθεί στην ομιλία του με την οποία ζήτησε από τα ανώτατα στελέχη του κόμματος να τον ορίσουν πρωθυπουργό στη θέση του Λέτα. «Η εκλογική νίκη δεν θα ήταν εξασφαλισμένη» δήλωσε, εξηγώντας γιατί επέλεξε τη λύση της αλλαγής σκυτάλης χωρίς εκλογές, την οποία έως τώρα κατακεραύνωνε. «Στη σκυταλοδρομία όλοι τρέχουν με τον ίδιο ρυθμό, εμείς θα επιταχύνουμε» υποστήριξε.
Στην κομματική συνεδρίαση της Πέμπτης, ένας από τους ομιλητές εξήγησε ως εξής το τι μεσολάβησε από την εποχή της διθυραμβικής τοποθέτησης του Ενρίκο Λέτα στην πρωθυπουργία, μόλις προ δεκαμήνου, έως σήμερα. «Αλλαξε ότι πέρασε ο καιρός. Και κάθε ημέρα που περνάει, η κατάσταση χειροτερεύει».
Το δημόσιο χρέος της Ιταλίας έχει φθάσει το 133% του ΑΕΠ και ακόμη και η επίτευξη ρεαλιστικών πρωτογενών πλεονασμάτων δεν αρκεί για να το καταστήσει βιώσιμο. Την ίδια στιγμή, η ανεργία των νέων προσεγγίζει το 42% και οι ακριβές πιστώσεις πνίγουν τις επιχειρήσεις. Ο επιχειρηματικός κόσμος, που αρχικά είχε συνταχθεί ολόψυχα πίσω από τον Λέτα («τον πιο τεχνοκράτη από τους πολιτικούς») εξέφραζε τον τελευταίο καιρό όλο και μεγαλύτερη απογοήτευση με την παράταση της δυσπραγίας.
Παράλληλα, το ενδεχόμενο εκπλήξεων στις ευρωεκλογές ήταν κάτι παραπάνω από ορατό. Οι απορριπτικές διαθέσεις του εκλογικού σώματος έγιναν σαφείς στις περσινές βουλευτικές εκλογές, με την εκτόξευση του κόμματος διαμαρτυρίας του Μπέπε Γκρίλο. Ο κίνδυνος του Μαΐου για το δημοκρατικό κόμμα ήταν διπλός – πρώτον «αστρονομικά» ποσοστά για το Κίνημα 5 Αστέρων του Γκρίλο και δεύτερον εκλογική επιβεβαίωση της δημοσκοπικής υπεροχής της κεντροδεξιάς του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Παρά την αμετάκλητη καταδίκη του για φορολογικές απάτες, τη στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων και τη διάσπαση του κόμματός του, ο Μπερλουσκόνι συνεχίζει να κινεί τα νήματα της κεντροδεξιάς. «Τον Μάιο θα επιτεθούμε στη γερμανοποιημένη Ευρώπη» δήλωσε πρόσφατα στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας της μπερλουσκονικής «Φόρτσα Ιτάλια», Ρενάτο Μπρουνέτα.
Από την εποχή του παροξυσμού της ιταλικής κρίσης δανεισμού, το 2011, ο Μπερλουσκόνι έθετε στο τραπέζι ευρύτερα ζητήματα δομής της Ευρωζώνης. Πριν προλάβει να αποδείξει αν οι ρητορικές επικρίσεις του προς τη συμμετοχή της Ιταλίας στο ευρώ θα μεταφράζονταν σε ουσιώδη αντίσταση στην ασκούμενη πολιτική και ενώ οι αγορές είχαν αφηνιάσει, τον Νοέμβριο του 2011 ο Μπερλουσκόνι υποχρεώθηκε σε παραίτηση και αντικαταστάθηκε από τον τεχνοκράτη Μάριο Μόντι. Ηταν η πρώτη από τις ανορθόδοξες κινήσεις του προέδρου Ναπολιτάνο, οι οποίες δείχνουν και το βάθος της πολιτικής και οικονομικής κρίσης στην οποία έχει βυθιστεί η τρίτη οικονομία της Ευρωζώνης. Ακολούθησαν δύο ακόμη μη εκλεγμένοι πρωθυπουργοί, ο Ενρίκο Λέτα, που προτάθηκε ως συμβιβαστική λύση δύο μήνες μετά το αδιέξοδο που προέκυψε από τις κάλπες των βουλευτικών εκλογών, και τώρα ο Ματέο Ρέντσι.
Ο δήμαρχος της Φλωρεντίας, που δεν έχει μετάσχει ποτέ σε κυβερνητικό σχήμα ούτε έχει εκλεγεί ποτέ βουλευτής, έχει μπροστά του λιγότερο από τέσσερις μήνες προκειμένου να πείσει τους Ιταλούς ότι, όπως συχνά επαναλαμβάνει, υπάρχει ελπίδα…