Η Ιταλία διάγει πολιτικά ταραγμένη περίοδο. Δύο ώρες μετά την ανακοίνωση ότι αποδέχεται την εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης στη Ρώμη, ο 39χρονος Ματέο Ρέντσι επιβιβάσθηκε στο τρένο με προορισμό τη Φλωρεντία.
Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν ασήμαντη λεπτομέρεια, αλλά αν θέλει κανείς να καταλάβει ποιος είναι πραγματικά ο Ματέο Ρέντσι και από πού πηγάζει η «άμετρη φιλοδοξία» του, πρέπει να επιβιβασθεί μεταφορικά και αυτός στον συρμό για να καλύψει τα 280 χλμ. που χωρίζουν την «καμαρίλα» της εξουσίας στην πρωτεύουσα από την τοσκανική πόλη.
Ο Ρέντσι υπήρξε τακτικός επιβάτης της ταχείας αυτής αμαξοστοιχίας, μετά την εκλογή του στην ηγεσία του PD τον Δεκέμβριο. Στη Φλωρεντία, ο Ρέντσι συνήθιζε να ολοκληρώνει τις δημαρχιακές του αρμοδιότητες μέχρι το μεσημέρι, για να προλαβαίνει το μεσημεριανό τρένο για τη Ρώμη. Το μήνυμά του ήταν σαφές: Είμαι δήμαρχος της Φλωρεντίας και είμαι ικανός να ασχολούμαι με τις λακκούβες των δρόμων με το ίδιο πάθος που διαχειρίζομαι τη μεταρρύθμιση του εκλογικού νόμου.
Κάθε σύνθημα, έκφανση της πολιτικής του και κάθε συζήτηση που έχει ποτέ προκαλέσει ο Ρέντσι, πηγάζουν από κρίσιμη απόφασή του: να εμφανίζεται στο κοινό ως ο δήμαρχος της Φλωρεντίας, που φιλοδοξεί να γίνει δήμαρχος όλης της Ιταλίας. Για να πεισθεί κανείς για το αληθές της παραπάνω εκτίμησης αρκεί να προσέξει τη φράση, με την οποία ο Ρέντσι ανοίγει τις περισσότερες ομιλίες του: «Θέλω να σας πω, ως δήμαρχος τη Φλωρεντίας, ως κάποιος που ασχολείται σε καθημερινή βάση με πραγματικά προβλήματα…».
Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι ο Ρέντσι επέλεξε φράση από το βιβλίο «Αν οι δήμαρχοι κυριαρχούσαν στον κόσμο» του Μπέντζαμιν Μπάρμπερ, κατά τη διάρκεια ομιλίας του στις αρχές του μήνα για τη διοικητική κατάργηση των ιταλικών επαρχιών και την αντικατάστασή τους με «μητροπολιτικές ζώνες». Η μεταρρύθμιση αυτή, στο επίκεντρο της πολιτικής Ρέντσι, θα μπορούσε να περιορίσει την ενδημική ιταλική γραφειοκρατία και να προσφέρει μεγαλύτερες αρμοδιότητες στους δήμους των μεγάλων πόλεων.
Ο Μπάρμπερ υποστηρίζει ότι στις μέρες μας οι πόλεις λειτουργούν πολύ καλύτερα απ’ ό,τι οι κεντρικές κρατικές διοικήσεις και ότι η στιγμή είναι κατάλληλη για τους δημάρχους να αναλάβουν την εξουσία.
Αν αναλογιστεί κανείς την επιτυχία δημάρχων, όπως ο Μάικλ Μπλούμπεργκ στη Νέα Υόρκη, ο Μπόρις Τζόνσον στο Λονδίνο, ο Εντουάρντο ντα Κόστα Παές στο Ρίο και ο Ραμ Εμάνιουελ στο Σικάγο, θα παρατηρήσει ότι οι πολιτικές τους φιλοδοξίες συνδέονται άμεσα με την ικανότητά τους να προσελκύουν ψηφοφόρους από κάθε πολιτικό χώρο. Τον Ρέντσι εκτιμούν πολλοί δεξιοί ψηφοφόροι, τον Μπόρις Τζόνσον στηρίζουν πολλοί αριστεροί κ.λπ.
Η διακομματική αυτή στήριξη, με ρίζες στον μεγάλο βαθμό πραγματισμού που απαιτεί η τοπική αυτοδιοίκηση, είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά της επερχόμενης πρωθυπουργίας Ρέντσι. Ο δήμαρχος της Φλωρεντίας συνειδητοποιεί απόλυτα τη σημασία του φαινομένου αυτού.
Ιστορικά, το χάσμα εξουσίας μεταξύ κεντρικού κράτους και πολιτών υπήρξε ευρύ στην Ιταλία, με τον ρόλο των δημοτικών αρχών να αποδεικνύεται καθοριστικός για την επίλυση πολλών προβλημάτων της χώρας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το Τορίνο θεωρείτο πόλη χωρίς μέλλον, λόγω της κρίσης που έπληττε την αυτοκινητοβιομηχανία Fiat. Μέσα σε μια δεκαπενταετία, η πάλαι ποτέ βιομηχανική πόλη αναμορφώθηκε ριζικά, προσελκύοντας νέες επενδύσεις, βελτιώνοντας τον αστικό της σχεδιασμό και φιλοξενώντας τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς του 2006. Το Τορίνο θεωρείται σήμερα μία από τις πιο ενδιαφέρουσες ιταλικές πόλεις. Ο δήμαρχός του, ο απομακρυσμένος από κόμματα Σέρτζιο Καμπαρίνο, έχει εξασφαλίσει πρωτοφανή αποδοχή από κάθε πολιτικό χώρο.
Στην ηγετική του ομάδα, ο Ρέντσι έχει ήδη στρατολογήσει τους δημάρχους της Ρέτζιο Εμίλια και του Λόντι, για τη νέα του κυβέρνηση. Οι δήμαρχοι της Ιταλίας θα αντιμετωπίσουν πολλές δυσκολίες, αποτελούν όμως το σύμβολο του «εργαστηρίου ιδεών» που ίσως δώσουν λύσεις σε πολλά από τα σημερινά μας προβλήματα.
* Ο κ. Sarica είναι διευθυντής του πολιτιστικού περιοδικού Studio.