Πέρα από τις στενότερες σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση, τον τερματισμό της ρωσικής ανάμειξης στην ουκρανική πολιτική και την κατάργηση της κλεπτοκρατίας του προέδρου Γιανουκόβιτς, οι διαδηλωτές που έφεραν τα πάνω-κάτω στην πολιτική της Ουκρανίας διατύπωσαν ένα θεμελιώδες αίτημα: Ζήτησαν μια Δημοκρατία που να βασίζεται σε σαφείς κανόνες.
Εύκολα κατανοεί κανείς γιατί. Οι Δημοκρατίες είναι κατά μέσο όρο πλουσιότερες από τις απολυταρχίες, κάνουν σπανιότερα πολέμους και πατάσσουν με μεγαλύτερη επιτυχία τη διαφθορά. Το πιο σημαντικό, η Δημοκρατία επιτρέπει στους ανθρώπους να εκφράζουν τις απόψεις τους και να συνδιαμορφώνουν το μέλλον των παιδιών τους.
Αγαλλίαση μαζί με αγωνία
Ομως, η αγαλλίαση που προκαλούν γεγονότα όπως αυτά του Κιέβου αναμειγνύεται με αγωνία, γιατί στη μία πρωτεύουσα μετά την άλλη επαναλαμβάνεται το ίδιο δυσάρεστο μοτίβο. Ο κόσμος συγκεντρώνεται στην κεντρική πλατεία. Τραμπούκοι του καθεστώτος προσπαθούν να αμυνθούν αλλά χάνουν την ψυχραιμία τους μπροστά στην επιμονή του λαού και στο διεθνές ειδησεογραφικό ενδιαφέρον. Ο κόσμος ζητωκραυγάζει για την κατάρρευση του καθεστώτος και προσφέρει βοήθεια στην οικοδόμηση της Δημοκρατίας. Ομως, η ανατροπή ενός απολυταρχικού ηγέτη αποδεικνύεται πολύ ευκολότερη από τον σχηματισμό βιώσιμης δημοκρατικής κυβέρνησης. Το νέο καθεστώς παραπαίει, η οικονομία βουλιάζει και η χώρα βρίσκεται σε μια κατάσταση σχεδόν τόσο κακή όσο και προηγουμένως. Αυτό συνέβη σε πολλές από τις χώρες της Αραβικής Ανοιξης και στην Ουκρανία μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση προ δεκαετίας. Το 2004 ο πρόεδρος Γιανουκόβιτς είχε εκδιωχθεί από το αξίωμά του ύστερα από μαζικές διαδηλώσεις, μόνο και μόνο για να επανεκλεγεί στην προεδρία (με τη βοήθεια πακτωλών ρωσικού χρήματος) το 2010, αφού η αντιπολίτευση που τον διαδέχθηκε αποδείχθηκε το ίδιο άχρηστη.
Τυραννία της πλειοψηφίας
Ενας από τους λόγους που τόσα δημοκρατικά πειράματα των τελευταίων ετών έχουν αποτύχει είναι ότι δίνουν υπερβολική έμφαση στις εκλογές και ελάχιστη στα άλλα απαραίτητα συστατικά της Δημοκρατίας, όπως είναι ο έλεγχος της κρατικής εξουσίας και ο σεβασμός της ελευθερίας λόγου και της ελευθερίας οργάνωσης. Οι πιο επιτυχημένες νέες Δημοκρατίες λειτούργησαν εν πολλοίς γιατί δεν υπέκυψαν στον πειρασμό της τυραννίας της πλειοψηφίας – δεν υιοθέτησαν την άποψη ότι η εκλογική νίκη δίνει στην πλειοψηφία το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει.
Παραδόξως, ακόμη και οι εκκολαπτόμενοι δικτάτορες έχουν πολλά να μάθουν από τα γεγονότα στην Αίγυπτο και στην Ουκρανία. Ο τέως Αιγύπτιος πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι δεν θα βρισκόταν πίσω από τα σίδερα και ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς δεν θα έτρεχε για να γλιτώσει τη ζωή του αν και οι δύο δεν είχαν εξαγριώσει τους αντιπάλους τους με τη συσσώρευση υπερεξουσιών.
Η Δημοκρατία ως νικητής
Ο δεύτερος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Τζον Ανταμς, είπε κάποτε ότι «η Δημοκρατία ποτέ δεν διαρκεί για πολύ. Σύντομα σπαταλιέται, εξαντλείται και αυτοκτονεί. Ποτέ στην Ιστορία δεν έχει υπάρξει Δημοκρατία που να μην αυτοκτόνησε». Είναι σαφές ότι είχε άδικο. Η Δημοκρατία ήταν ο μεγάλος νικητής των ιδεολογικών συγκρούσεων του 20ού αιώνα. Για να παραμείνει όμως η Δημοκρατία το ίδιο επιτυχής και τον 21ο αιώνα, πρέπει να καλλιεργείται με μεγάλη προσοχή όταν γεννιέται – και να συντηρείται με φροντίδα όταν ωριμάζει.