Η αντίστροφη μέτρηση για τις ευρωεκλογές έχει αρχίσει, καθώς απομένουν 73 ημέρες έως ότου ανοίξουν οι πρώτες κάλπες για την ανάδειξη του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε μια «γκρίζα» για την ίδια την Ε.Ε. περίοδο, καθώς συνεχώς διογκώνεται το κλίμα του ευρωσκεπτικισμού. Περίπου 400 εκατ. εκλογείς καλούνται στις 22 – 25 Μαΐου να εκλέξουν 751 ευρωβουλευτές και με την ψήφο τους να επηρεάσουν την πορεία της πολιτικής που θα ακολουθήσει η ευρωπαϊκή οικογένεια την επόμενη πενταετία. Η φετινή αναμέτρηση έχει μια σημαντική καινοτομία – εξ ου και το μότο «Γιατί αυτές οι εκλογές είναι διαφορετικές» με το οποίο το Ευρωκοινοβούλιο προσπαθεί να κινητοποιήσει τους πολίτες της Ε.Ε. να συμμετάσχουν.
Η καινοτομία συνίσταται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά η σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου θα καθορίσει ποιος θα είναι ο νέος πρόεδρος της Ευρ. Επιτροπής. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Συνθήκης της Λισσαβώνας, οι αρχηγοί των κυβερνήσεων των κρατών-μελών της Ε.Ε. θα προτείνουν στο Ευρωκοινοβούλιο τον νέο υποψήφιο πρόεδρο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών.
Ετσι, για πρώτη φορά επίσης, τα μεγάλα ευρωπαϊκά κόμματα όρισαν τους δικούς τους υποψηφίους για την προεδρία της Κομισιόν, προσφέροντας στους ψηφοφόρους τη δυνατότητα να επιλέξουν και πρόσωπο. Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα υποστηρίζει τον πρώην πρωθυπουργό του Λουξεμβούργου Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα, τον απερχόμενο πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, τον Γερμανό Μάρτιν Σουλτς. Οι Φιλελεύθεροι προέκριναν τον πρώην πρωθυπουργό του Βελγίου Γκι Φερχόφσταντ, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Τσίπρα και οι Πράσινοι τον Γάλλο αγροτοσυνδικαλιστή και ευρωβουλευτή Ζοζέ Μποβέ και τη Γερμανίδα ευρωβουλευτή Σκα Κέλερ. Η «κορύφωση» της προεκλογικής εκστρατείας των επίδοξων προέδρων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα γίνει μεταξύ 10 και 15 Μαΐου, οπότε έχουν προγραμματιστεί δύο πολιτικές συζητήσεις μεταξύ τους, που θα μεταδοθούν τηλεοπτικώς στα κράτη-μέλη και οι οποίες θα τους δώσουν την ευκαιρία να αναπτύξουν τις θέσεις τους. Στις προθέσεις των εμπνευστών της καινοτομίας είναι κατ’ αρχάς να αρχίσει να καλύπτεται -έστω και σε μικρό βαθμό στο πρώτο στάδιο- το «έλλειμμα νομιμοποίησης» για το οποίο κατηγορείται η ηγεσία της Ε.Ε., όπως και να κεντριστεί το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων πολιτών ώστε να συμμετάσχουν στις ευρωεκλογές και να υιοθετήσουν πιο φιλοευρωπαϊκή στάση.
Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ
Σεβαστός στον Νότο αλλά και στον Βορρά
O 59χρονος Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ είναι παλιός γνώριμος της Ελλάδας. Πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου από το 1995 έως το 2013 και πρόεδρος του Eurogroup από το 2005 έως το 2013, ο Γιουνκέρ ήταν παρών σε όλα τα στάδια της ελληνικής κρίσης. Είχε πρωτοστατήσει στις πιέσεις στην κυβέρνηση Καραμανλή για λήψη πρόσθετων μέτρων το 2009 και είχε εκστομίσει το ιστορικό «the party’s over» μετά το Εurogroup του Οκτωβρίου της χρονιάς εκείνης, όπου ο Γ. Παπακωνσταντίνου είχε αποκαλύψει τα πραγματικά δημοσιονομικά μεγέθη της Ελλάδας. Πιο πρόσφατα, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον περασμένο Ιούνιο, είχε εκμυστηρευθεί ότι «αισθάνομαι πάρα πολύ κοντά σας» και ότι «η Ελλάδα κινείται στη σωστή κατεύθυνση και μπορεί να ελπίζει». Ωστόσο, παρά την ένθερμη υιοθέτηση ιδεών όπως τα ευρωομόλογα χρέους, που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις στο Βερολίνο, ο Γιουνκέρ είναι σεβαστός και στον Βορρά. Μάλιστα η επικράτησή του στη μάχη για το χρίσμα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, έναντι του Γάλλου επιτρόπου Μισέλ Μπαρνιέ, θεωρείται ότι ήταν προϊόν της σθεναρής (αν και άτυπης) υποστήριξης της Αγκελα Μέρκελ.
Στην ομιλία του στο Δουβλίνο, με την οποία αποδέχθηκε το χρίσμα, ο αρειμάνιος καπνιστής και λάτρης των «μυστικών, σκοτεινών συζητήσεων» (όπως είχε κάποτε πει) έκανε έκκληση για εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, τονίζοντας ότι οι ευρωπαϊκές χώρες υποχωρούν δημογραφικά και οικονομικά στο διεθνές στερέωμα. Χαρακτήρισε επίσης «ανοησίες» την άποψη ότι η κρίση αποκάλυψε τη διάσταση μεταξύ «του Βορρά της αρετής» και του «σπάταλου Νότου».
Μάρτιν Σουλτς
Στροφή της Ευρώπης σε άλλη κατεύθυνση
Ο Μάρτιν Σουλτς, βετεράνος βιβλιοπώλης, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας της Προοδευτικής Συμμαχίας Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, θα είναι ο υποψήφιος της συγκεκριμένης παράταξης για την προεδρία της Κομισιόν. Μέλος του SPD, που συγκυβερνά από τον περασμένο Δεκέμβριο τη Γερμανία, και ευρωβουλευτής από το 1994, ο 58χρονος Γερμανός γνωρίζει καλά τους διαδρόμους εξουσίας των Βρυξελλών, αλλά έχει και άμεση πρόσβαση στα υψηλότερα κλιμάκια της κυβερνητικής εξουσίας στο Βερολίνο.
Στην ομιλία του στη συνδιάσκεψη της «Ελιάς» το περασμένο Σαββατοκύριακο στην Αθήνα, ο κ. Σουλτς τόνισε ότι θέλει να στρέψει την Ευρώπη σε μια άλλη κατεύθυνση, «με περισσότερη δημοκρατία και περισσότερη αλληλεγγύη». Οπως είπε, η εκλογή του θα αλλάξει τον συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρώπη μεταξύ συντηρητικών και προοδευτικών. Κατά την επίσκεψή του συναντήθηκε και με τον Φ. Κουβέλη. Ζητώντας τη στήριξη όλων των προοδευτικών Ευρωπαίων, τόνισε στην ομιλία του ότι «ήρθε η ώρα να είμαστε όλοι μαζί», για το καλό της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Σε συνέντευξή του προ ολίγων μηνών στην «Κ», έδωσε το στίγμα των προθέσεών του σχετικά με τις θεσμικές ισορροπίες στις Βρυξέλλες. Οπως είχε πει: «Ανησυχώ για τον αδιαφανή διακυβερνητισμό που έχει επικρατήσει στην ευρωπαϊκή μέθοδο λήψης αποφάσεων. Πιστεύω ότι συνέβαλε στην έλλειψη εμπιστοσύνης και στην καχυποψία των πολιτών, που έχει δημιουργήσει εξαιρετικά γόνιμο έδαφος για λαϊκίστικα κινήματα, που εκμεταλλεύονται τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο κόσμος».
Γκι Φερχόφσταντ
Οι ευρωσκεπτικιστές δεν έχουν λύσεις
Ο Γκι Φερχόφσταντ, πρωθυπουργός του Βελγίου από το 1999 έως το 2008 και υποψήφιος των Ευρωπαίων Φιλελευθέρων –της τρίτης, σήμερα, μεγαλύτερης δύναμης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο– για την προεδρία της Κομισιόν, είναι ένας από τους πιο φανατικούς φεντεραλιστές στην ευρωπαϊκή σκηνή σήμερα. Οι νεοφιλελεύθερες τάσεις που επεδείκνυε ως 32χρονος αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Προϋπολογισμού το 1985 (εξαιτίας των οποίων είχε αποκτήσει το προσωνύμιο «Baby Thatcher») έχουν αντικατασταθεί εδώ και καιρό από μια πιο κεντρώα προσέγγιση, αλλά η πίστη του στην ευρωπαϊκή ενοποίηση είναι βαθύτερη από ποτέ. Το 2010 ήταν εκ των συνιδρυτών της Ομάδας Σπινέλι, που έχει ως αποστολή την ενίσχυση της δυναμικής του φεντεραλισμού στην Ε.Ε. Το 2012, στο μανιφέστο «Ξύπνα, Ευρώπη», που συνέγραψε μαζί με τον Πράσινο Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, ο Φερχόφσταντ πρότεινε την ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης –οικονομική, φορολογική και πολιτική– ως τη μόνη διέξοδο από την ευρωπαϊκή κρίση χρέους. Μιλώντας στον Τύπο αφότου επιβεβαιώθηκε η υποψηφιότητά του στις αρχές Φεβρουαρίου, ο Φλαμανδός πολιτικός τόνισε ότι πρέπει να καταστεί σαφές στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ότι οι ευρωσκεπτικιστές δεν έχουν λύσεις για τα προβλήματα της Ευρώπης και ότι αυτό που χρειάζεται «το ταχύτερο δυνατό» είναι οικονομική, δημοσιονομική και τραπεζική ένωση. Ο Φερχόφσταντ θα εκστρατεύσει έχοντας στο πλευρό του τον Ολι Ρεν, επίτροπο Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων. Ο Ρεν, που επεδίωξε ο ίδιος το χρίσμα για την προεδρία της Κομισιόν, θα κυνηγήσει άλλο υψηλό πόστο – ενδεχομένως αυτό του επικεφαλής του Eurogroup.
Αλέξης Τσίπρας
Τέλος στην τρόικα και τη λιτότητα
Ως όχημα για αύξηση της επιρροής του στην εσωτερική πολιτική σκηνή και ως βήμα για παρουσίαση μιας «Ευρώπης της Αριστεράς», που θα ανατρέψει τις πολιτικές λιτότητας, αξιοποιεί ο κ. Αλ. Τσίπρας την υποψηφιότητά του με το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς για τη θέση του προέδρου της Κομισιόν. Προκρίνει τέσσερις άμεσες πολιτικές προτεραιότητες για μια διαφορετική Ευρώπη που υπόσχεται:
• Δημοκρατική αναδιοργάνωση της Ε.Ε., με διεύρυνση της δυνατότητας παρεμβάσεων και συμμετοχής των πολιτών, απόδοση στα εθνικά Κοινοβούλια του βασικού δημοσιονομικού ρόλου και ενδυνάμωση του ρόλου τους στην κατάρτιση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο Ε.Ε.
• Αμεσος τερματισμός της λιτότητας και αναθέρμανση των ευρωπαϊκών οικονομιών με την εφαρμογή ενός ευρωπαϊκού «New Deal». Εμφαση στη χρηματοδότηση έρευνας, καινοτομίας, τεχνολογίας και υποδομών. Αναθεώρηση του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου, ώστε να διευκολύνει την ανάπτυξη. Απόδοση στην ΕΚΤ ρόλου πραγματικής κεντρικής τράπεζας, δηλ. δανειστή ύστατης καταφυγής για τα κράτη. «Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για το Χρέος» στα πρότυπα της Διάσκεψης του Λονδίνου για τη Γερμανία το 1953 και νομοθετική πράξη για διαχωρισμό των εμπορικών και επενδυτικών τραπεζικών δραστηριοτήτων και κινδύνων.
• Μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου για τη μετανάστευση και αντιμετώπισή της ως ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων με αναλογικό επιμερισμό βαρών ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε.
• Σταδιακός οικολογικός μετασχηματισμός της παραγωγικής διαδικασίας με πλήρη εφαρμογή του «ευρωπαϊκού κεκτημένου» για το περιβάλλον.