Ακαρπη απέβη η ύστατη προσπάθεια διπλωματικής επίλυσης της κρίσης στην Ουκρανία κατά τη χθεσινή συνάντηση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Τζον Κέρι, με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ στο Λονδίνο, λίγο πριν από το αυριανό δημοψήφισμα στην Κριμαία, με το ερώτημα της απόσχισης από την Ουκρανία.
Επιβεβαιώνοντας τη διάσταση απόψεων μεταξύ των δύο πλευρών μετά τις εξάωρες συνομιλίες, ο κ. Λαβρόφ δήλωσε ότι η χώρα του «θα σεβαστεί το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος», χωρίς να διευκρινίσει, ωστόσο, αν θα προχωρήσει στην ενσωμάτωση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία. Τόνισε όμως ότι η Κριμαία «έχει δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, βάσει του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, όπως και το Κόσοβο», και ότι η σημασία της για τη Ρωσία είναι «πολύ μεγαλύτερη από τη σημασία των νήσων Κομόρες για τη Γαλλία και των Φόκλαντ για τη Βρετανία». Ο Ρώσος αξιωματούχος διέψευσε κατηγορηματικά ότι απειλείται εισβολή ρωσικών στρατευμάτων στη νότια ή την ανατολική Ουκρανία και τάχθηκε υπέρ ομαλών σχέσεων τόσο με το Κίεβο όσο και με τη Δύση.
Από την πλευρά του, ο Τζον Κέρι ξεκαθάρισε πως οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να αναγνωρίσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, κάνοντας λόγο για «προσάρτηση από την πίσω πόρτα» και εξέφρασε την ανησυχία του για την ανάπτυξη ρωσικών στρατευμάτων κοντά στα ουκρανικά σύνορα.
Νωρίτερα, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών είχε ανεβάσει αισθητά το θερμόμετρο δηλώνοντας ότι «η Ρωσία αναγνωρίζει την ευθύνη της για τη ζωή των ομοεθνών μας και των συμπολιτών τους στην Ουκρανία, διατηρώντας το δικαίωμα να προστατεύσει τον κόσμο».
Η αφορμή για την απότομη σκλήρυνση της ρωσικής στάσης δόθηκε από τις αιματηρές συγκρούσεις, τη νύχτα της Πέμπτης προς Παρασκευή, στη βιομηχανική πόλη Ντόνετσκ της ανατολικής Ουκρανίας. Φιλορώσοι και υποστηρικτές της νέας κυβέρνησης του Κιέβου πραγματοποίησαν ταυτόχρονες διαδηλώσεις στην ίδια πλατεία της πόλης, με αποτέλεσμα να συμπλακούν γρήγορα, χωρίς οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας να καταφέρουν να επιβάλουν την τάξη. Οι βίαιες συγκρούσεις στοίχισαν τη ζωή ενός 22χρονου διαδηλωτή, ενώ άλλοι 16 τραυματίστηκαν.
Στην κλιμάκωση της έντασης, ενόψει του δημοψηφίσματος, συνέβαλαν τα έκτακτα ρωσικά γυμνάσια στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας, με τη συμμετοχή τουλάχιστον 8.000 στρατιωτών. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του πρακτορείου Reuters, ρωσικό πολεμικό πλοίο εκφόρτωσε χθες φορτηγά, στρατεύματα και τουλάχιστον ένα τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού στη Σεβαστούπολη. O εκπρόσωπος Tύπου του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού δήλωσε ότι το αεροπλανοφόρο «ναύαρχος Κουζνετσόφ» συμμετέχει σε ναυτικά γυμνάσια, στη Μεσόγειο. Αλλες πληροφορίες αναφέρουν ότι ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη και ελικόπτερα περιπολούν στην ίδια περιοχή.
Πολιτικοί αναλυτές στην Ουάσιγκτον και στο Λονδίνο εκτιμούσαν ότι το δημοψήφισμα στην Κριμαία είναι πρακτικά αδύνατο να αναβληθεί και ότι η ετυμηγορία του, υπέρ της απόσχισης, είναι κάτι περισσότερο από βέβαιη. Τούτων δοθέντων, η προσπάθεια των μεγάλων δυτικών δυνάμεων εστιάζεται στο να αποτραπεί η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και η επέκταση της ρωσικής επέμβασης στην ανατολική Ουκρανία, κάτι που απειλεί να οδηγήσει σε δραματική κλιμάκωση της έντασης.
Καταθέτοντας σε επιτροπή του Κογκρέσου προτού αναχωρήσει για το Λονδίνο, ο Τζον Κέρι είχε περιγράψει σε αδρές γραμμές την αμερικανική πρόταση για ένα συμβιβασμό της τελευταίας στιγμής με τη Μόσχα. Για πρώτη φορά, ο Αμερικανός αξιωματούχος αναγνώρισε ρητά «το δικαίωμα της απόσχισης από την Ουκρανία», αλλά μόνο με την προϋπόθεση ότι θα πραγματοποιηθεί δημοψήφισμα «διά του συνταγματικού δρόμου», δηλαδή με απόφαση του ουκρανικού Κοινοβουλίου.
Στο μεταξύ, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι προετοιμάζονται για το χειρότερο, έχοντας ήδη στο συρτάρι σχέδια επιβολής κυρώσεων, ενδεχομένως και την ερχόμενη Δευτέρα. Σύμφωνα με δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας Bild, ΗΠΑ και Ε.Ε. έχουν ήδη καταστρώσει λίστα Ρώσων αξιωματούχων για τους οποίους θα απαγορευτεί η χορήγηση βίζας. Στον εν λόγω κατάλογο φέρεται να περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, ο Ρώσος υπουργός Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, ο γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας Νικολάι Πατρούσεφ και ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, Ντιμίτρι Ρογκόζιν.