Οσο διαρκούσαν οι συγκεντρώσεις και οι αιματηρές συγκρούσεις στην πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου, ο «πατριάρχης Κιέβου» Φιλάρετος, βρισκόταν καθημερινά εκεί, πότε στην εξέδρα και πότε στα οδοφράγματα, μαζί με άλλους υφιστάμενους του ιερωμένους. Εμψύχωνε τους συγκεντρωμένους, τελούσε δοξολογίες, μετέτρεπε τους ναούς σε καταφύγια διαδηλωτών που καταδιώκονταν από την αστυνομία, και σε πρόχειρα νοσοκομεία για τραυματίες, ενώ χοροστατούσε σε κηδείες νεκρών διαδηλωτών. Ευλογώντας τους εξεγερμένους εναντίον του Γιανουκόβιτς, και εμφανιζόμενος στο πλάι των ηγετών της τότε αντιπολίτευσης και νυν κυβέρνησης, ο Φιλάρετος έδινε τη δική του, εκκλησιαστική μάχη κατά της Μόσχας. Ο Φιλάρετος ηγείται της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας-«Πατριαρχείο Κιέβου», που θεωρείται σχισματική από την πανίσχυρη Ρωσική Εκκλησία, της οποίας στέλεχος προϋπήρξε και ο ίδιος, αλλά συντάχθηκε ενεργά με τη νέα πραγματικότητα στη χώρα του.
Εως ότου ξεσπάσει η εξέγερση, στο εκκλησιαστικό γίγνεσθαι της Ουκρανίας, είχε το πάνω χέρι η υπό το Πατριαρχείο Μόσχας, «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας», αναγνωρισμένη και από τις άλλες «αδελφές» ορθόδοξες Εκκλησίες, με επικεφαλής τον βαριά ασθενή Αρχιεπίσκοπο Βλαδίμηρο και ο «σχισματικός» πατριάρχης ήταν μάλλον περιθωριοποιημένος.
Καθώς όμως ο ουκρανικός πατριωτικός πυρετός ανέβαινε και ο Φιλάρετος άρχισε να ανελίσσεται, τουλάχιστον στο Κίεβο, σε θρησκευτικό πρόσωπο-σύμβολο του αγώνα για εθνική χειραφέτηση και απεξάρτηση από τη ρωσική επιρροή, η Μόσχα δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Η θρησκεία βαθιά ριζωμένη στην σλάβικη ψυχή, υπήρξε ανέκαθεν εργαλείο πολιτικής για το Κρεμλίνο. Η Ρωσική Εκκλησία όρισε άρον-άρον τοποτηρητή στη θέση του ανήμπορου λόγω ασθενείας, Βλαδίμηρου, τον Ονούφριο, μητροπολίτη Μπουκοβίνας, όχι τυχαία προερχόμενο από την «επαναστατημένη» νοτιοδυτική Ουκρανία. Στο παιχνίδι της επικοινωνίας μπήκε και ο ίδιος ο πατριάρχης Κύριλλος.
Η πρώτη δήλωση του πανίσχυρου ποιμενάρχη αφορούσε τους «εν σχίσματι τελούντες αδελφούς και αδελφές» της Ουκρανίας και τους καλούσε σε ενότητα, «όχι εκείνης η οποία θα είναι αποτέλεσμα μιας νέας πολιτικής συγκυρίας, αλλά εκείνης η οποία ως αφετηρία θα έχει την ειλικρινή επιθυμία να επανέλθουν οι άνθρωποι στις κανονικές αρχές». Η απάντηση ήρθε από τον Φιλάρετο και κάθε άλλο παρά συμφιλιωτική ήταν: «Δεν έχουμε φτάσει στην πραγματική νίκη. Η νίκη θα έρθει όταν η κυβέρνησή μας ακολουθήσει τον δρόμο της πραγματικής δημοκρατίας και της ελευθερίας και διατηρήσουμε την ανεξαρτησία μας. Βλέπετε τις δυνάμεις του σκότους, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, προσπαθούν να διαιρέσουν τη χώρα μας. Δεν πρόκειται οι εχθροί μας να διαιρέσουν τη χώρα μας, διότι είναι μεγάλο το ουκρανικό έθνος και ο καθένας είναι πρόθυμος να θυσιάσει τη ζωή του, για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της χώρας μας. Αλλοι είναι αυτοί οι οποίοι εγκαταλείπουν το πλοίο όταν βυθίζεται».
Καταλήψεις ναών
Παράλληλα, σε πόλεις και χωριά πιστοί προχωρούν σε καταλήψεις αμφισβητούμενων ναών και μοναστηριών, ανάλογα σε ποιο στρατόπεδο ανήκουν, και η θρησκεία σε αρκετές περιπτώσεις, αντί για καταλλαγή, τροφοδοτεί εθνοτικές αντιπαλότητες. Οι οποίες έχουν τις ρίζες τους στην ανεξαρτησία της Ουκρανίας, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν οι δύο πρώτοι πρόεδροι της χώρας, κυρίως ο Βίκτορ Γιούσενκο, στο πλαίσιο της εθνικής και εκκλησιαστικής χειραφέτησης επιχείρησαν να δημιουργήσουν αυτοκέφαλη Εκκλησία, αλλά το Πατριαρχείο Μόσχας απέτρεψε τα σχέδιά τους, υποχρεώνοντας μάλιστα το Φανάρι να μην αναγνωρίσει καμία τέτοια κίνηση και ρίχνοντας πολύ χρήμα υπέρ του Αρχιεπισκόπου Βλαδίμηρου. Ολα δείχνουν ότι η αντιπαράθεση και στο θρησκευτικό πεδίο θα είναι σκληρή, με το Πατριαρχείο Μόσχας να «τρίζει τα δόντια» ήδη σε όσους «αδελφούς» δεν συνταχθούν μαζί του σε αυτήν τη διένεξη. Αυτό έγινε και με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ. Ιερώνυμο που σύμφωνα με πληροφορίες, κατά τη σύνοδο των προκαθημένων των ορθόδοξων Εκκλησιών στο Φανάρι, προσπάθησε να εξηγήσει στον κ. Κύριλλο ότι δεν έχει νόημα να επισκεφθεί τις επόμενες ημέρες τη Μόσχα, όπου επρόκειτο να του επιδοθεί το μετάλλιο ειρήνης του Αγίου Βλαδίμηρου, «όταν γίνονται τέτοια πράγματα στην Ουκρανία». Η απάντηση ήρθε με τη ματαίωση της παρουσίας του κ. Κύριλλου στην καθιερωμένη δεξίωση της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα την Κυριακή της Ορθοδοξίας, και το προσωρινό (;) πάγωμα στις ελληνορωσικές εκκλησιαστικές σχέσεις.