Υπέρ της ένωσης της χερσονήσου με τη Ρωσία τάχθηκε την Κυριακή η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της Κριμαίας, σε ένα δημοψήφισμα που επισφράγισε τη διάσταση ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση και ξύπνησε τις αποσχιστικές ορέξεις στην ανατολική Ουκρανία.
Σύμφωνα με το αποτέλεσμα του exit poll που μετέδωσαν τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, το 93% του 1,5 εκατομμυρίου ψηφοφόρων τάχθηκε υπέρ της ένωσης με τη Ρωσία, ενώ αργότερα ανακοινώθηκε ότι έπειτα από την καταμέτρηση άνω του 50% των ψήφων, το 95,5% τάχθηκε υπέρ της ένωσης. Η συμμετοχή στην ψηφοφορία έφθασε το 82%.
Η Κριμαία θα ζητήσει τη Δευτέρα επισήμως την ένωσή της με τη Ρωσία, ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Σέργκι Αξιόνοφ στον λογαριασμό του στο Twitter. Προηγουμένως είχε χαρακτηρίσει ιστορική απόφαση το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. "Το κοινοβούλιο της Κριμαίας θα συνέλθει αύριο σε έκτακτη συνεδρίαση για να εγκρίνει την επίσημη υποψηφιότητα για την ένταξη στη Ρωσική Ομοσπονδία", δήλωσε ο Αξιόνοφ.
Το δημοψήφισμα, το οποίο παρουσιάσθηκε ως άσκηση λαϊκής δημοκρατίας από τις φιλορωσικές αρχές της Κριμαίας και τη Μόσχα, διεξήχθη παρουσία χιλιάδων ρώσων στρατιωτών που ελέγχουν τη χερσόνησο εδώ και δύο εβδομάδες μαζί με τις φιλορωσικές πολιτοφυλακές. Μακριά από τη διπλωματική αναμέτρηση ανάμεσα στη Ρωσία και τις δυτικές δυνάμεις, οι ψηφοφόροι προσήλθαν μαζικά από νωρίς το πρωί στα εκλογικά τμήματα της χερσονήσου, ενθουσιασμένοι με την προοπτική ότι θα πετάξουν προσεχώς τα ουκρανικά τους διαβατήρια και ελπίζοντας να ζήσουν καλύτερα με τις ρωσικές επιδοτήσεις.
Η πλειοψηφία των ρωσικής καταγωγής κατοίκων της Κριμαίας δεν αισθάνθηκε ποτέ κατά τη διάρκεια των τελευταίων εξήντα ετών ταύτιση με την Ουκρανία, από την οποία προσαρτήθηκε η χερσόνησος με απόφαση του Νικίτα Χρουστσόφ. Στο Μπακσίσαράι, "πρωτεύουσα" της μουσουλμανικής κοινότητας των Τατάρων της Κριμαίας, οι δρόμοι ήταν άδειοι, αφού οι ηγέτες της κάλεσαν τα μέλη να μποϊκοτάρουν την ψηφοφορία. Το ερώτημα του δημοψηφίσματος έδινε στους ψηφοφόρους επιλογή ανάμεσα στην ένωση με τη Ρωσία και ένα καθεστώς ευρείας αυτονομίας απέναντι στο Κίεβο.
Η νέα ηγεσία της Κριμαίας, αποτελούμενη από οπαδούς της απόσχισης από την Ουκρανία ανήλθε στην εξουσία στη Συμφερούπολη μετά την αποπομπή του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς στο Κίεβο, με την υποστήριξη ένοπλων ομάδων "αυτοάμυνας" και χιλιάδων ρώσων στρατιωτών. Οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις που αναπτύχθηκαν στην Κριμαία προήλθαν αρχικά από τον ρωσικό ναύσταθμο της Σεβαστούπολης και στην συνέχεια ενισχύθηκαν από δυνάμεις που εισήλθαν στο ουκρανικό έδαφος από τη Ρωσία. Περικύκλωσαν τις βάσεις του ουκρανικού στρατού και στρατηγικά σημεία της χερσονήσου. Ο ουκρανός υπουργός Αμυνας Ιγκορ Τενιούκ ανακοίνωσε το απόγευμα της Κυριακής την επίτευξη εκεχειρίας στην Κριμαία ανάμεσα στους ρώσους και τους ουκρανούς στρατιωτικούς διοικητές. Βάσει της συμφωνίας, οι ουκρανικές στρατιωτικές βάσεις δεν θα τελούν υπό αποκλεισμό μέχρι τις μέχρι τις 21 Μαρτίου, οπότε η ρωσική Δούμα θα ψηφίσει επί νομοσχεδίου για την προσάρτηση της Κριμαίας.
Οι ουκρανοί στρατιώτες έχουν διαταγή να μην εγκαταλείψουν την Κριμαία, αλλά και να μην εξέλθουν από τις βάσεις τους. Στις μεγάλες βιομηχανικές πόλεις της ανατολικής Ουκρανίας, φιλορώσοι διαδηλωτές προχώρησαν σήμερα σε εκδηλώσεις επίδειξης ισχύος. Στο Ντονέτσκ, διαδηλωτές εισέβαλαν στα γραφεία της εισαγγελίας και στην έδρα των ειδικών υπηρεσιών (SBU) ενώ στο Χάρκοβο, 6.000 διαδηλωτές οργάνωσαν συγκέντρωση-δημοψήφισμα για περισσότερη αυτονομία και για την "κυριαρχία" της ρωσικής γλώσσας.
Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν και ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Μπαράκ Ομπάμα είχαν τηλεφωνική συνομιλία κατά την οποία ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι το δημοψήφισμα στην Κριμαία συνάδει πλήρως με το διεθνές δίκαιο, ανακοίνωσε το Κρεμλίνο. Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ωστόσο ότι παρά τις διαφορές τους, είναι αναγκαίο να συνεργασθούν για τη σταθεροποίηση της κατάστασης στην Ουκρανία. Ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι μία αποστολή παρατηρητών του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη πρέπει να καλύψει το έδαφος ολόκληρης της Ουκρανίας, ενώ επεσήμανε την έλλειψη βούλησης εκ μέρους των ουκρανικών αρχών να εμποδίσουν τη βία κατά των Ρωσόφωνων στην Ουκρανία.
Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι απορρίπτει το δημοψήφισμα στην Κριμαία, χαρακτηρίζει "επικίνδυνες και αποσταθεροποιητικές" τις ενέργειες της Ρωσίας και προειδοποιεί ότι η Ρωσία θα πληρώσει τίμημα για την στρατιωτική επέμβαση μέσω της επιβολής κυρώσεων και της αύξησης της αστάθειας. "Οπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί μας έχουν καταστήσει σαφές, η στρατιωτική επέμβαση και η παραβίαση του διεθνούς δικαίου θα έχουν υψηλό τίμημα για τη Ρωσία – όχι μόνο εξαιτίας των μέτρων που επιβάλλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί μας, αλλά επίσης ως άμεσο αποτέλεσμα των ίδιων των αποσταθεροποιητικών ενεργειών της Ρωσίας", δήλωσε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζέι Κάρνεϊ. "Αυτό τον αιώνα, έχουν παρέλθει προ πολλού οι εποχές που η διεθνής κοινότητα στεκόταν και παρακολουθούσε μία χώρα να καταλαμβάνει δια της βίας το έδαφος άλλης χώρας".
Η Ευρωπαϊκή Ενωση καταδίκασε επισήμως το δημοψήφισμα στην Κριμαία, χαρακτηρίζοντάς το "παράνομο και αθέμιτο", αντίθετο με το ουκρανικό σύνταγμα και το διεθνές δίκαιο και ανακοίνωσε ότι η επιβολή κυρώσεων θα αποφασισθεί τη Δευτέρα. "Το δημοψήφισμα είναι παράνομο και αθέμιτο και το αποτέλεσμά του δεν θα αναγνωρισθεί", δηλώνουν οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Χέρμαν βαν Ρομπάι και Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο αντίστοιχα σε κοινή τους ανακοίνωση, στην οποία καλούν τη Ρωσία να αποσύρει τις στρατιωτικές δυνάμεις της ώστε να επιστρέψουν στα προ της κρίσης επίπεδα και να παραμείνουν εντός των στρατοπέδων τους. Στην ανακοίνωση διευκρινίζεται ότι υπό το φως των τελευταίων εξελίξεων οι υπουργοί Εξωτερικών των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα εξετάσουν αύριο στις Βρυξέλλες την κατάσταση και θα αποφασίσουν για την επιβολή νέων κυρώσεων σύμφωνα με τη διακήρυξη των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στις 6 Μαρτίου.
Η απόφαση της έκτακτης συνόδου κορυφής της ΕΕ στις 6 Μαρτίου προβλέπει την επιβολή στοχευμένων κυρώσεων υπό μορφήν δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων και μη χορήγησης αδειών εισόδου , εάν η Ρωσία δεν δεσμευθεί για την ταχεία αποκλιμάκωση της έντασης. Οι πρεσβευτές των 28 στην ΕΕ θα συνέλθουν απόψε για να καταρτίσουν κατάλογο Ρώσων και Ουκρανών τους οποίους θα αφορούν οι κυρώσεις, έγινε γνωστό από διπλωματική πηγή. Τα ονόματα του καταλόγου δεν θα γίνουν γνωστά πριν από τη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών το πρωί της Δευτέρας στις 09.30 τοπική ώρα. "Μία λύση στην κρίση δεν μπορεί να βρεθεί παρά με τη συνεργασία επί διπλωματικού σχεδίου, συνεργασία που θα περιλαμβάνει και απευθείας συνομιλίες ανάμεσα στις κυβερνήσεις της Ρωσίας και της Ουκρανίας", αναφέρεται στην ανακοίνωση. Η λύση αυτή "θα πρέπει να βασίζεται στην εδαφική ακεραιότητα , την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας", επισημαίνουν. "Καλούμε τη Ρωσία να αποσύρει τις στρατιωτικές της δυνάμεις ώστε να περιορισθούν στα επίπεδα που ίσχυαν προς της κρίσης και εντός των μόνιμων στρατοπέδων του, όπως επιτάσσουν οι ισχύουσες συμφωνίες", αναφέρεται επίσης στην ανακοίνωση.