H εξαφάνιση της πτήσης ΜΗ370 των Μalaysia Airlines αποτελούσε, έως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το πιο δυσεπίλυτο μυστήριο στην ιστορία της πολιτικής αεροπορίας. Ομολογουμένως, παραδέχονται οι εμπειρογνώμονες, η υπόθεση θα μπορούσε να συγκριθεί με αστυνομικό μυθιστόρημα. Μόνο που το ερώτημα στην περίπτωση της εξαφάνισης της ΜΗ370 δεν είναι μόνον το κλασικό «ποιος το έκανε», αλλά το ασύγκριτα πιο πολύπλοκο «ποιος έκανε τι».
Οσο περνούσαν οι ώρες από το μοιραίο βράδυ της 8ης Μαρτίου, οπότε το Boeing 777 χάθηκε από τα ραντάρ, μειώνονταν και οι πιθανότητες να βρεθούν σχετικά εύκολα τα μαύρα κουτιά, αφού εκπέμπουν σήμα που επιτρέπει τον εντοπισμό τους για τριάντα ημέρες. Οι πρώτες ημέρες ερευνών στον νότιο Ινδικό Ωκεανό ήταν άκαρπες.
«H εξαφάνιση ενός αεροπλάνου μάς μπερδεύει, μας προσβάλλει και μας φοβίζει», τονίζει ο Αμερικανός πρώην εμπειρογνώμονας αεροπορικών δυστυχημάτων Ρικ Γκιλέσπι, ο οποίος έχει συγγράψει βιβλίο για την εξαφάνιση της πρωτοπόρου γυναίκας αεροπόρου Αμέλια Ερχαρτ πάνω από τον Ειρηνικό το 1937. «Είχαμε την εντύπωση ότι βρισκόμασταν με τον πλήρη έλεγχο και ξαφνικά συμβαίνει κάτι τέτοιο, που μας τονίζει ότι ένα πελώριο αεροσκάφος μπορεί να εξαφανιστεί. Κανείς, ειδικός ή μη, δεν θέλει να αναγνωρίσει μία τέτοια πραγματικότητα». Παρότι τα στοιχεία που διαθέτουμε μέχρι αυτή τη στιγμή είναι ελάχιστα, ήδη η υπόθεσή της παρέχει ιδιαίτερα σημαντικά διδάγματα.
Το μυστήριο της πτήσης ΜΗ370 αποκαλύπτει ότι ακόμα και μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και την υποτιθέμενη θωράκιση των αερομεταφορών, τα κενά ασφαλείας είναι πολλά. Δύο εκ των επιβατών του αεροσκάφους κατάφεραν να επιβιβαστούν με κλεμμένα διαβατήρια, τα οποία, μάλιστα, είχαν καταχωρισθεί στην ειδική βάση δεδομένων που διαθέτει η Interpol. Ηδη στην αμερικανική Γερουσία κατατέθηκε πρόταση νόμου σύμφωνα με την οποία οποιαδήποτε χώρα αποδειχθεί ότι δεν ελέγχει όλα τα διαβατήρια με τη βάση δεδομένων της Interpol θα τίθεται αυτομάτως εκτός του προγράμματος εισόδου στις ΗΠΑ χωρίς βίζα επί τουλάχιστον πέντε χρόνια. Εκτός των ΗΠΑ, μόνο η Βρετανία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ελέγχουν όλα τα διαβατήρια.
Εξίσου αξιοσημείωτο είναι το ότι μετά την 11η Σεπτεμβρίου ένα αεροσκάφος χωρίς κανένα στοιχείο αναγνώρισης κατάφερε να πετάει επί ώρα πάνω από τη Μαλαισία. Παρότι εντοπίστηκε από τα στρατιωτικά ραντάρ τόσο της Ταϊλανδης όσο και της Μαλαισίας δεν τηρήθηκε το προβλεπόμενο πρωτόκολλο, που επιβάλλει το άγνωστο αεροσκάφος να ακολουθείται από καταδιωκτικά μέχρις ότου ο κυβερνήτης του εκδηλώσει τις προθέσεις του. Κάτι τέτοιο, λένε οι ειδικοί, θα ήταν αδιανόητο στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.
Περισσότερο από όλα, όμως, αποκαλύφθηκε ότι ούτε τα αεροπλάνα έχουν εξοπλιστεί κατά τρόπο ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο επανάληψης ενός πλήγματος παρόμοιου με αυτό της 11ης Σεπτεμβρίου. Το πρώτο που είχαν κάνει τότε οι αεροπειρατές ήταν να απενεργοποιήσουν τον πομποδέκτη του αεροσκάφους, που στέλνει τα στοιχεία αναγνώρισης στα ραντάρ της πολιτικής αεροπορίας. Ετσι οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας δεν αντιλήφθηκαν ότι τα αεροσκάφη που είχαν προορισμό το Λος Αντζελες κινούνταν προς το Μανχάταν. Παρά τη ζοφερή πραγματικότητα, η αεροπορική βιομηχανία δεν εγκατέστησε αυτόματους πομποδέκτες στα πολιτικά αεροσκάφη, οι οποίοι να μην είναι δυνατόν να απενεργοποιηθούν από όποιον βρίσκεται στο πιλοτήριο. Επίσης, οι αερομεταφορείς δεν εγκατέστησαν στα αεροσκάφη τους μαύρα κουτιά με δυνατότητα μετάδοσης όλων των δεδομένων της πτήσης σε πραγματικό χρόνο. Στο προσκήνιο βρίσκεται πάντως και το θέμα της ψυχικής υγείας των χειριστών των αεροσκαφών. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Πτητικής Ασφάλειας δεν επιβάλλει τη διενέργεια εξετάσεων ψυχικής υγείας.