Η αποκάλυψη του περιεχομένου της συζήτησης που είχαν κορυφαία στελέχη της τουρκικής κυβέρνησης, ακόμα και για κινήσεις προβοκατόρικου χαρακτήρα, που θα εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα της Τουρκίας, «ξύπνησε» μνήμες.
Οι παλαιότεροι θα θυμούνται, για παράδειγμα, ότι στις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κυρίως μετά την εισβολή της Γερμανίας στην Ελλάδα, η Τουρκία βρέθηκε αντιμέτωπη με πολλά προβλήματα στο στρατιωτικό πεδίο. Με στόχο την αντιμετώπισή τους, η κυβέρνηση του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) αποφάσισε την επιβολή ενός ειδικού πολεμικού φόρου στους πολίτες της, ο οποίος έπληξε κυρίως τις μειονότητες. Επωφελούμενη από τη δυναμική και τους κινδύνους του πολέμου, η τουρκική κυβέρνηση, για πρώτη φορά, στόχευσε με συστηματικό τρόπο στον περιορισμό της ακτίνας δράσης της ελληνικής κοινότητας στο πεδίο της οικονομίας. Ο περίφημος πολεμικός φόρος «varlk», άφησε πίσω του κατεστραμμένα νοικοκυριά στην Κωνσταντινούπολη και στρατόπεδα εργασίας στην ανατολική ενδοχώρα.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’50, η κεντροδεξιά κυβέρνηση του Δημοκρατικού Κόμματος, εστίασε την προσοχή της στο Κυπριακό Ζήτημα. Υπό την καθοδήγηση του υπ. Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού και του επιτελείου του Στρατού, δημιούργησε ειδικές μονάδες στρατού, οι οποίες είχαν δύο βασικά καθήκοντα: Την καλλιέργεια των εθνικιστικών φρονημάτων στους κόλπους της τουρκικής κοινωνίας και την ένοπλη υποστήριξη της τουρκοκυπριακής ηγεσίας. Ξεκινώντας από το 1955, οι συγκεκριμένες μονάδες προχώρησαν σε μια σειρά από προβοκάτσιες σε Θεσσαλονίκη, Πόλη και Κύπρο. Στις 5 Σεπτεμβρίου 1955 Τούρκοι πράκτορες τοποθέτησαν βόμβα στο τουρκικό προξενείο και σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη. Με το άκουσμα της συγκεκριμένης είδησης και υπό την καθοδήγηση των Τούρκων πρακτόρων εξαγριωμένα πλήθη ξεχύθηκαν στους δρόμους της Πόλης και επιτέθηκαν στις μειονότητες και κυρίως στους Ελληνες. Χιλιάδες σπίτια, καταστήματα, εκκλησίες, σχολεία και νεκροταφεία παραδόθηκαν στις φλόγες, καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν. Η τουρκική κυβέρνηση θα παραδεχόταν την ευθύνη της για τα τραγικά γεγονότα μόνο μετά το πραξικόπημα του 1960.
Στην Κύπρο
Την περίοδο 1958-1963 η προβοκάτσια μεταφέρθηκε στην Κύπρο. Οι ειδικές δυνάμεις και οι πράκτορες της Τουρκίας, σε στενή συνεργασία με την εθνικιστική πτέρυγα της τουρκοκυπριακής κοινότητας, προκάλεσαν δικοινοτικές συγκρούσεις και προχώρησαν στον βομβαρδισμό τεμένων στη Λευκωσία. Οι υπεύθυνοι ομολόγησαν την εμπλοκή τους μόλις την προηγούμενη δεκαετία.
Το Κυπριακό και η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις έδωσαν τη κατάλληλη αιτιολογία στο CHP, το οποίο επέστρεψε στην εξουσία μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1960, για να σφίξει τον κλοιό γύρω από τους Ελληνες κατοίκους της Πόλης. Από το 1958, οι «πιέσεις των τουρκικών αρχών στα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Πόλης, της Ιμβρου και της Τενέδου ήταν ασφυκτικές. Εκείνη την περίοδο, η Αγκυρα προχώρησε στη διάλυση των ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Ιμβρου και της Τενέδου. Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, ο πρωθυπουργός Ισμέτ Ινονού, προχώρησε ένα βήμα πιο πέρα δρομολογώντας την απέλαση των υπηκόων του Ελληνικού Βασιλείου από την Τουρκία.
Με αφορμή την επιδείνωση της κατάστασης στην Κύπρο και των ελληνοτουρκικών σχέσεων, οι τουρκικές κυβερνήσεις κορύφωσαν τις επιθέσεις τους κατά των Ελλήνων πολιτών τους. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 η Θεολογική Σχολή της Χάλκης θα αποτελούσε πλέον παρελθόν. Την ίδια περίοδο, εντατικοποιήθηκαν και οι δημεύσεις των ελληνικών περιουσιών.
Η στρατηγική των τουρκικών κυβερνήσεων η οποία βασιζόταν στη «χρήση» των εντάσεων στο εξωτερικό πεδίο ως πολιτικό εργαλείο για την απομάκρυνση των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, της Ιμβρου και της Τενέδου απέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα την περίοδο 1970-1990. Ογδόντα χρόνια μετά τη δημιουργία των πρώτων στρατοπέδων εργασίας, ο ελληνικός πληθυσμός της Τουρκίας συρρικνώθηκε από 100.000 σε 2-2.500 ψυχές. Το έργο της κυβέρνησης είχε επιτέλους ολοκληρωθεί…