Δύο φαντάσματα πλανώνται πάνω από τη Βραζιλία, λίγες ώρες πριν, λίγες ώρες μετά το εναρκτήριο λάκτισμα στην Arena Corinthians του Σάο Πάολο, όπου η οικοδέσποινα Βραζιλία υποδέχθηκε την Κροατία, στην αυλαία του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2014: το «φάντασμα του Μοασίρ Μπαρμπόζα», του τερματοφύλακα της Σελεσάο (και «εθνικού» αποδιοπομπαίου τράγου), που θα χάσει μέσα στο Μαρακανά το τρόπαιο από την Ουρουγουάη (1-2), την «αποφράδα ημέρα» της 16ης Ιουλίου του 1950, και το «φάντασμα του Nao vai ter Copa» («Δεν θα γίνει Παγκόσμιο Κύπελλο»), το σύνθημα που συνόδευσε τις διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις ενόψει της διοργάνωσης.
Σαν νέφη αιθαλομίχλης αυτά τα δύο «φαντάσματα» θα επισκιάζουν ύπουλα τα ανακαινισμένα στάδια, τις φαβέλες και τα αστικά κέντρα, τις παραλίες και τα αποψιλωμένα τροπικά δάση του Αμαζονίου, μέχρι τον τελικό που πλησιάζει, στις 13 Ιουλίου, για να διαλυθούν οριστικά ή να πυκνώσουν επικίνδυνα 64 χρόνια μετά, πάλι στο ανακαινισμένο «Estadio Jornalista Mario Filho», το κατά κόσμον Μαρακανά.
Πέντε εχθροί
Στα γήπεδα της Βραζιλίας δεν αναβιώνει απλώς ακόμα μια φορά ο ποδοσφαιρικός μύθος, που προκαλεί αμηχανία (ή και ανακούφιση) στις γυναίκες, αλλεργία στους «πολιτικοποιημένους» και υπεροψία στους εστέτ. Ακόμα μια φορά, το ποδόσφαιρο ή, έστω, το μεταλλαγμένο προϊόν από το πάλαι ποτέ «μπαλέτο της εργατικής τάξης», έχει ν’ αντιπαρατεθεί με τους πέντε μεγάλους εχθρούς του: τον λειτουργισμό των ασφυκτικών συστημάτων, την τηλεοπτική εικόνα, την εμπορευματοποίηση, το παράνομο στοίχημα και την πολιτική. Οι κινητοποιήσεις που εκδηλώθηκαν ήδη από το Κύπελλο Συνομοσπονδίας 2013 δεν στρέφονται κατά του θεσμού, πόσο μάλλον κατά της Σελεσάο. Αναδεικνύουν όμως επίμαχα κοινωνικά ζητήματα ενός έθνους, που ως ισότιμος εταίρος των BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα), πρωταγωνιστεί στις παγκόσμιες αγορές, χωρίς ταυτόχρονα να αμβλύνονται οι κοινωνικές ανισότητες και τα δομικά προβλήματα της άνισης ανάπτυξης, ενώ κυριαρχεί επί δεκαετίες στα Μουντιάλ.
Είναι ίσως η πρώτη φορά, μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1978, στην Αργεντινή του στρατηγού Βιντέλα, όταν το ποδόσφαιρο αναμείχθηκε με την πολιτική, θυμίζοντας εποχές περονισμού και Μεσοπολέμου, που γνώριζε να αισθητικοποιεί τον πόλεμο και να πολιτικοποιεί τον αθλητισμό, και φέρνοντας σε δίλημμα τους φίλους του αθλήματος και τους τηλεθεατές, όπου η κορυφαία διοργάνωση του παγκοσμι (οποιημέν)ου ποδοσφαίρου κλυδωνίζεται από ένα κλίμα αβεβαιότητας και ανησυχίας στη διοργανώτρια χώρα. Και είναι, επίσης, η πρώτη φορά, μετά την απρόσμενη ήττα της «Ελαφράς Ταξιαρχίας» από τους Γερμανούς του Ζεπ Χέρμπεργκερ, το 1954, όταν συσσώρευσε βουβή οργή, η οποία περίμενε να εκτονωθεί στην Ουγγρική Επανάσταση δύο χρόνια αργότερα, που η πορεία μιας εθνικής ομάδας ενδέχεται να επηρεάσει, άμεσα ή έμμεσα, τις εξελίξεις στη διοργανώτρια χώρα, καθώς δύο χρόνια μετά θα φιλοξενήσει και τους Ολυμπιακούς Αγώνες: ενδεχόμενη αποτυχία, δηλ. αν τυχόν αποκλειστεί από τον τελικό, μπορεί να πυροδοτήσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις (και είδαμε ότι, έως τώρα, αγωνιστικά μιλώντας, η εθνική ομάδα της Βραζιλίας δυσκολεύεται πολύ…).
Αν, αντιθέτως, η Σελεσάο διώξει με το σφύριγμα της λήξης του τελικού το «φάντασμα του Μαρακανά», αυτό θα επιφέρει, μαζί με την εθνική υπερηφάνεια και την ανακούφιση, μία, έστω πρόσκαιρη, πτώση του κοινωνικού θερμόμετρου, και το κάποτε ανέμελο «Κορίτσι της Ιπανέμα» (Garota de Ipanema, 1962), όπως στο ομότιτλο σουξέ της εποχής (από τον Χουάν Κάρλος Τζομπίμ, που ανέδειξε με το κουλ σαξόφωνό του ο Σταν Γκετζ, και με τις φωνές των Τζάο και Αστρούντ Τζιλμπέρτο, το 1964), θα κινηθεί πάλι με χάρη στους ρυθμούς της μπόσα νόβα μέχρι τους επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Σε κάθε περίπτωση, και παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ομάδα, η ευχή είναι μία: Καλή Επιτυχία Βραζιλία! Sucesso Brasil!