Η είδηση προκάλεσε αίσθηση. Ουκρανοί ακτιβιστές οργάνωσαν έρανο, μέσω Διαδικτύου, για την κατασκευή του πρώτου «λαϊκού μη επανδρωμένου αεροπλάνου», το οποίο θα χρησιμοποιηθεί εναντίον των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία αυτονομιστών ανταρτών των ανατολικών περιοχών. Το αποτέλεσμα ξεπέρασε κάθε προσδοκία και το αεροπλάνο θα κατασκευαστεί με τη συμμετοχή ουκρανικού στρατιωτικού ινστιτούτου και εθελοντών.
Η μοίρα της Ουκρανίας έχει εξίσου ή και μεγαλύτερη σημασία από εκείνη της Συρίας και του Ιράκ. Δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς για να βρει «μετριοπαθείς» στην Ουκρανία. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ήδη αγωνιστεί και ψηφίσει υπέρ της σύμπραξης με τις ελεύθερες αγορές και τους ελεύθερους λαούς της Ευρώπης.
Στις 27 Ιουνίου, στις Βρυξέλλες, ο άρτι εκλεγείς πρόεδρος της χώρας Πέτρο Ποροσένκο υπέγραψε εμπορική συμφωνία με την Ε.Ε., η οποία θα μειώσει τους δασμούς στις ουκρανικές εξαγωγές με αντάλλαγμα την προώθηση μεταρρυθμίσεων κατά της διαφθοράς, υπέρ της διαφάνειας και του ποιοτικού ελέγχου, ώστε να ευθυγραμμιστεί η χώρα με τα «στάνταρντ» της Δύσης. Ηταν η ίδια συμφωνία με εκείνη που αρνήθηκε να υπογράψει, τον περασμένο Νοέμβριο, ο προκάτοχος του Ποροσένκο, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, υπό την πίεση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την επανάσταση στην κεντρική πλατεία του Κιέβου, η οποία τελικά ανέτρεψε τον Γιανουκόβιτς και πυροδότησε την εξέγερση των αυτονομιστών της Ανατολικής Ουκρανίας, υπό την καθοδήγηση του Πούτιν. Λίγες ώρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Γκριγκόρι Καράσιν, προειδοποίησε το Κίεβο για «σοβαρές επιπτώσεις».
Αλήθεια; Ας το σκεφτούμε. Ενα έθνος απειλεί ένα άλλο για το γεγονός ότι υπέγραψε μια εμπορική συμφωνία, ελπίζοντας να ανεβάσει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών, το οποίο υστερεί εκείνου γειτονικών χωρών, όπως της Πολωνίας, που εντάχθηκαν στην Ε.Ε. μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης. Μπορώ να καταλάβω γιατί οι Ρώσοι δεν θέλουν να ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, μια αμυντική συμμαχία με στόχο την αναχαίτιση της ρωσικής ισχύος. Ημουν αντίθετος στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα τέλη του Ψυχρού Πολέμου και δεν θα την υποστήριζα ούτε σήμερα. Αλλά μια εμπορική συμφωνία, η οποία μάλιστα δεν οδηγεί καν αυτομάτως στην ένταξη στην Ε.Ε.; Είναι αυτός ο τρόπος με τον οποίο η Ρωσία εννοεί να διατηρήσει τη διεθνή ισχύ της; Κρατώντας τους γείτονές της στη φτώχεια και τη στέρηση;
Τον περασμένο Μάιο υποστήριξα ότι ο Πούτιν υποχώρησε όταν, αντιμέτωπος με την προοπτική κυρώσεων της Δύσης, απέσυρε τα στρατεύματά του από τα σύνορα με την Ουκρανία. Ενδέχεται όμως, στην πραγματικότητα, απλώς να προσποιήθηκε. Παρότι δεν εισέβαλε, έστειλε όπλα και ανθρώπους του στην Ανατολική Ουκρανία για να αναμοχλεύσει τα αυτονομιστικά πάθη στις ρωσόφωνες περιοχές. Την εβδομάδα που πέρασε, ο Ποροσένκο, έχοντας μπουχτίσει από την ψευδολογία σε «στυλ Γκέμπελς» του Κρεμλίνου και την άρνηση των αυτονομιστών να αφοπλιστούν, τερμάτισε την εκεχειρία που είχε κηρύξει και εξαπέλυσε νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις, επιδιώκοντας να ανακτήσει τον έλεγχο της Ανατολικής Ουκρανίας και να υπερασπιστεί το δικαίωμα της χώρας του να επιλέγει τον δρόμο της.
Αρνούμενος αυτό το δικαίωμα, ο Πούτιν δείχνει ταυτόχρονα βλακεία και ευφυΐα. Βλακεία, όταν πιστεύει ότι, σ’ αυτό τον αλληλοσυνδεδεμένο κόσμο των πληροφορημένων πολιτών, μπορεί να διατηρήσει σφαίρες επιρροής στην Κεντρική Ευρώπη σαν κι αυτές που είχαν δημιουργήσει οι τσάροι. Συγγνώμη. Αν ένας ηγέτης θέλει να έχει σήμερα σφαίρα επιρροής, οφείλει να την κατακτήσει είτε με την καλή συμπεριφορά του είτε με την ωμή βία. Στην Ουκρανία, ο Πούτιν δεν μπορεί να πετύχει το πρώτο και δεν τολμά –για την ώρα– να πράξει το δεύτερο.
Ωστόσο ο Πούτιν είναι ταυτόχρονα ευφυής. Oπως τονίζει ο Ρώσος αναλυτής Βλαντιμίρ Φρολόφ στην εφημερίδα Moscow Times: «Ο πρόεδρος Πούτιν μπορεί να αποτύχει να εκτροχιάσει τη συμφωνία Ουκρανίας – Ε.Ε., αλλά στο εσωτερικό της Ρωσίας έχει ήδη επενδύσει στην ουκρανική πολιτική στρατηγική του για να αλλάξει ριζικά την πολιτική ατζέντα στη χώρα. Το βασικό επίτευγμά του είναι ότι εξαφάνισε κάθε άξια λόγου συζήτηση περί εναλλακτικών δρόμων για τη Ρωσία. Λιγότερο από ένα χρόνο πριν, υπήρχε ακόμη πολιτικός χώρος για μια δημοκρατική εναλλακτική λύση στο σύστημα Πούτιν».
Η προσάρτηση της Κριμαίας και η εσωτερική σύγκρουση στην Ουκρανία τα άλλαξαν όλα αυτά. Αν ο Πούτιν «πολεμάει τους ναζί στην Ουκρανία», συνεχίζει ο Φρολόφ, «τότε κατά προέκταση όσοι διαφωνούν μαζί του πρέπει να είναι συνεργάτες των ναζί και εχθροί της Ρωσίας. Αυτό κλείνει τον δρόμο για οποιαδήποτε εναλλακτική λύση στη Ρωσία, πλην εκείνης που συνίσταται στην ανασυγκρότηση μιας ρεβανσιστικής αυτοκρατορίας, εχθρικής προς τη Δύση».