Το ολλανδικό κράτος ευθύνεται για τον θάνατο τριακοσίων εκ των οκτώ και πλέον χιλιάδων Βόσνιων μουσουλμάνων στη μαρτυρική Σρεμπρένιτσα, στη χειρότερη σφαγή που πραγματοποιήθηκε επί ευρωπαϊκού εδάφους μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτό αποφάνθηκε χθες δικαστήριο της Ολλανδίας, φέρνοντας και πάλι σε πρώτο πλάνο μια εθνική πληγή που μένει πάντα ανοιχτή, εξαιτίας της στάσης των Ολλανδών κυανόκρανων, την αποφράδα 13η Ιουλίου του 1995.
Δικαίωση και διαμαρτυρίες
Η απόφαση έγινε δεκτή με ανάμεικτα συναισθήματα -ικανοποίηση και δικαίωση από τη μια πλευρά, δάκρυα και διαμαρτυρίες από την άλλη- στους κόλπους των «Μητέρων της Σρεμπρένιτσα». Πρόκειται για την ένωση συγγενών των ανδρών και των αγοριών που εκτελέστηκαν, τον Ιούλιο του 1995, από τους Σέρβους παραστρατιωτικούς, η οποία είχε την πρωτοβουλία να φέρει την υπόθεση στη Δικαιοσύνη. Η αρχική προσπάθεια της ένωσης να σύρει στη δικαιοσύνη τα Ηνωμένα Εθνη απέτυχε, αλλά η δεύτερη, που είχε ως στόχο το ολλανδικό κράτος, στέφθηκε από μερική επιτυχία.
Ο θύλακας της Σρεμπρένιτσα είχε τεθεί υπό την προστασία των Ηνωμένων Εθνών όταν κατελήφθη από τις υπέρτερες σερβικές δυνάμεις της Βοσνίας, τον Ιούλιο του 1995. Οι ελαφρά οπλισμένοι και ολιγάριθμοι Ολλανδοί κυανόκρανοι του σώματος DUTCHMAT, οι οποίοι είχαν καταφύγει σε στρατιωτική βάση, συνοδευόμενοι από 5.000 μουσουλμάνους, κυρίως γυναίκες, από γειτονικά χωριά, δεν αντιστάθηκαν στην προέλαση των σερβικών δυνάμεων, υπό τις διαταγές του Ράτκο Μλάντιτς – ο οποίος δικάζεται αυτή την εποχή από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τα εγκλήματα στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
Το δικαστήριο της Χάγης που εκδίκασε την υπόθεση αποφάνθηκε ότι το ολλανδικό κράτος «είναι υπεύθυνο για την απώλεια που υπέστησαν οι συγγενείς των ανδρών που μεταφέρθηκαν από τους Σέρβους της Βοσνίας από τα κτίρια του σώματος DUTCHBAT στο Ποτοσάρι». Η δικαστής Λαρίσα Ελβιν δήλωσε ότι «η ολλανδική δύναμη των κυανόκρανων δεν έπρεπε να επιτρέψει τη μεταφορά των 300 ανδρών από τη βάση της», τονίζοντας ότι οι στρατιώτες «όφειλαν να λάβουν υπ’ όψιν τους ότι αυτοί οι άνθρωποι θα έπεφταν θύματα γενοκτονίας».
Ωστόσο, η ίδια απόφαση θεωρεί ότι οι Ολλανδοί κυανόκρανοι δεν είχαν ευθύνη για τους υπόλοιπους Βόσνιους μουσουλμάνους που κατέφυγαν σε γειτονικά δάση. «Σήμερα απονεμήθηκε δικαιοσύνη για μια ομάδα ανθρώπων και αυτό είναι καλό, αλλά πώς μπορούμε να εξηγήσουμε σε μια μητέρα ότι οι Ολλανδοί ευθύνονται για τον θάνατο του ενός γιου, που βρισκόταν στη μια πλευρά του φράχτη, και όχι για τον θάνατο του άλλου, που βρισκόταν στην απέναντι πλευρά», αναρωτήθηκε η Μούνιρα Σούμπασιτς, μια από τις «Μητέρες της Σρεμπρένιτσα».
Η απόφαση του δικαστηρίου καταλογίζει αστικές ευθύνες στο ολλανδικό κράτος, πράγμα που σημαίνει ότι οι οικογένειες των 300 μπορούν να ζητήσουν χρηματική αποζημίωση, εφόσον δεν ασκηθεί έφεση στην απόφαση. Μέχρι χθες το βράδυ, η ολλανδική κυβέρνηση δεν είχε καταλήξει ως προς την ακολουθητέα τακτική.