Νέα δεδομένα στην προεκλογική εκστρατεία για την προεδρία της Βραζιλίας έχει δημιουργήσει ο ξαφνικός θάνατος του Σοσιαλιστή υποψηφίου Εντουάρντο Κάμπος και η «αντικατάστασή» του από τη δημοφιλή ακτιβίστρια Μαρίνα Σίλβα. Σε δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε την περασμένη Δευτέρα, η κ. Σίλβα, που είχε συγκεντρώσει 19% των ψήφων στην προηγούμενη προεδρική αναμέτρηση, έλαβε τη δεύτερη θέση με 21% στον πρώτο γύρο των εκλογών. Στον δεύτερο γύρο, έναντι της προέδρου Ντίλμα Ρούσεφ, επικράτησε με 47% έναντι 43% (εντός ορίων του στατιστικού λάθους). Ο Κάμπος, σε αντιδιαστολή, ήταν σταθερά τρίτος στις δημοσκοπήσεις, με μεγάλη απόσταση από την πρόεδρο Ρούσεφ και από τον μέχρι πρότινος βασικό της αντίπαλο, Αέσιο Νέβες.
Η 56χρονη κ. Σίλβα, ένα από τα 11 παιδιά εργατών συλλογής καουτσούκ στον Αμαζόνιο, ξέρει να επιβιώνει. Ως παιδί, γνώρισε ακραία φτώχεια και πείνα και χτυπήθηκε από την ελονοσία και την ηπατίτιδα. Ως ακτιβίστρια τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, συγκρούστηκε με τους μεγαλοκτηματίες του καουτσούκ και δέχθηκε απειλές κατά της ζωής της (ήταν συνεργάτις του ακτιβιστή Τσίκο Μέντες, που δολοφονήθηκε εξαιτίας της εκστρατείας του για την προστασία του Αμαζονίου). Ηταν μέλος του Κόμματος των Εργατών (P.T.) και υπουργός Περιβάλλοντος υπό τον Λούλα από το 2003 έως το 2008, όταν παραιτήθηκε λόγω της στροφής της κυβέρνησης υπέρ της χαλάρωσης των περιορισμών στην εκμετάλλευση του Αμαζονίου (στη συνέχεια παραιτήθηκε και από το κόμμα).
Προ ημερών, παρ’ ολίγον να επιβιβαστεί μαζί με τον Κάμπος στο μοιραίο τζετ. Η αλλαγή σχεδίων της τελευταίας στιγμής τής έσωσε τη ζωή – και ενδεχομένως να φέρει την πλήρη ανατροπή στις εκλογές της έβδομης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου, που θα διεξαχθούν στις 5 Οκτωβρίου.
Η οικονομία
Στη μάχη κατά της κ. Σίλβα και του κ. Νέβες, η πρόεδρος Ρούσεφ δεν θα μπορεί να βασιστεί στις οικονομικές της επιδόσεις. Η οικονομία αναπτύχθηκε κατά μόλις 0,2% το α΄ τρίμηνο του 2014 σε σύγκριση με το δ΄ τρίμηνο του 2013. Τα αποτελέσματα του β΄ τριμήνου δεν έχουν δημοσιευθεί ακόμα, αλλά αναμένεται να είναι εξίσου αρνητικά – η μηνιαία διακύμανση του ΑΕΠ τον Ιούνιο ήταν η πιο αρνητική των τελευταίων 13 μηνών. Στην πιο πρόσφατη εβδομαδιαία έρευνα της κεντρικής τράπεζας της χώρας, στην οποία συμμετέχουν 100 οικονομολόγοι του ιδιωτικού τομέα, η πρόβλεψη για την ετήσια ανάπτυξη περιορίστηκε στο 0,79% – η χειρότερη επίδοση της βραζιλιάνικης οικονομίας από την ύφεση που προκάλεσε η διεθνής κρίση το 2009.
Μεταξύ των «υπευθύνων» για την επιβράδυνση της οικονομίας είναι και το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου. Σύμφωνα με την Itau, τη μεγαλύτερη λατινοαμερικανική τράπεζα με όρους κεφαλαιοποίησης, τις τέσσερις εβδομάδες που διήρκεσε η διοργάνωση, οι Βραζιλιάνοι προσάρμοσαν «προς τα κάτω» το ωράριο εργασίας τους.
Περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο τα πράγματα, η αναιμική ανάπτυξη συνοδεύεται από ανοδικές τάσεις του κακού δαίμονα της βραζιλιάνικης οικονομίας: του πληθωρισμού. Η ετήσια αύξηση των τιμών στα μέσα Αυγούστου κυμαίνεται στο 6,49% – στο ανώτατο όριο του επίσημου στόχου των νομισματικών αρχών (4,5% συν ή πλην δύο ποσοστιαίες μονάδες). Η κεντρική τράπεζα έχει δεχθεί επικρίσεις για τις διαδοχικές αυξήσεις του βασικού της επιτοκίου με σκοπό να τιθασεύσει τον πληθωρισμό (το επιτόκιο έχει αναρριχηθεί στο 11%). Την περασμένη εβδομάδα, αντιδρώντας στο επιδεινούμενο κλίμα, ανακοίνωσε τη μείωση του επιπέδου των καταθέσεων που υποχρεούνται οι εμπορικές τράπεζες να διατηρούν στην κεντρική τράπεζα, ώστε να απελευθερωθούν κονδύλια για τραπεζικό δανεισμό.
H εκστρατεία του προέδρου Λούλα και της κ. Ρούσεφ για την καταπολέμηση της φτώχειας θεωρείται μοντέλο διεθνώς, καθώς υπολογίζεται ότι μεταξύ του 2003-2013 έδωσε τη δυνατότητα σε 36 εκατομμύρια ανθρώπους να εξέλθουν από συνθήκες ακραίας φτώχειας. Ωστόσο η προσγείωση των δεικτών ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τη δαπανηρή διοργάνωση του Μουντιάλ, οδήγησε πέρυσι σε έκρηξη λαϊκής δυσαρέσκειας για την υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών και τη διαφθορά του πολιτικού κατεστημένου. Το πρόβλημα για τη σημερινή πρόεδρο είναι ότι η κ. Σίλβα, ως πρώην στέλεχος του P.T., το προφίλ της οποίας δεν έχει διαβρωθεί από την άσκηση της εξουσίας, ενδέχεται να γίνει αποδεκτή από πολλούς δυσαρεστημένους Βραζιλιάνους ως η πραγματική πολιτική κληρονόμος του Λούλα.