Αιώνες μοιάζει να έχουν περάσει από την όχι και τόσο μακρινή εποχή που η Αμερική ενσάρκωνε για την ιρανική ηγεσία τον «μεγάλο σατανά» και η Τεχεράνη εντασσόταν, σύμφωνα με το κατεστημένο της Ουάσιγκτον, στον «άξονα του κακού». Η προέλαση των σουνιτών τζιχαντιστών του ISIS στο Ιράκ έχει αλλάξει τους στρατηγικούς υπολογισμούς στην περιοχή, υποχρεώνοντας τους δύο ασυμφιλίωτους αντιπάλους, την Τεχεράνη και την Ουάσιγκτον, να χορέψουν ένα ταγκό προσέγγισης που κάνει τη διεθνή κοινότητα να τρίβει τα μάτια της.
Στις αρχές της εβδομάδας, η δίμηνη πολιορκία της πόλης Αμερλί στο κεντρικό Ιράκ λύθηκε και οι τζιχαντιστές υποχώρησαν ύστερα από συντονισμένη αεροπορική και χερσαία επίθεση. Τα αεροπλάνα ήταν αμερικανικά, ενώ οι χερσαίες δυνάμεις αποτελούνταν από τον ιρακινό στρατό και «συνεργαζόμενες πολιτοφυλακές», κοινώς άνδρες των επίλεκτων σωμάτων που έχει στείλει ανεπισήμως το Ιράν για να σταματήσει τους τζιχαντιστές. Μέσα σε λίγους μήνες έχουμε περάσει από ένα σκηνικό αμερικανικών πολεμικών απειλών εναντίον του Ιράν, προκειμένου να εγκαταλείψει το πυρηνικό του πρόγραμμα, σε ένα σκηνικό κοινού πολέμου ΗΠΑ – Ιράν εναντίον των τζιχαντιστών στο Ιράκ.
Σύμφωνα με την περσική υπηρεσία του BBC η συνεργασία αυτή γίνεται με τις ευλογίες του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη του Ιράν, αγιατολάχ Χαμενεΐ, ο οποίος έχει αναθέσει στον διοικητή του επίλεκτου σώματος Κουντς, Κασέμ Σολεϊμανί, να συντονίσει τις επιχειρήσεις των Ιρανών που πολεμούν στο Ιράκ με τις επιχειρήσεις των Κούρδων και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Οι Ιρανοί έχουν αυτό που λείπει από τη συμμαχία που οικοδομούν οι ΗΠΑ για την αντιμετώπιση του ISIS: χερσαίες δυνάμεις έτοιμες να συγκρουστούν και να πεθάνουν, αν χρειαστεί, για την ανάσχεση των σουνιτών τζιχαντιστών.
Το τι μορφή θα πάρει στο μέλλον αυτή η συνεργασία, εάν ο χορός Ουάσιγκτον – Τεχεράνης θα οδηγήσει σε κάτι πιο μόνιμο, θα φανεί το αργότερο στο ραντεβού του Νοεμβρίου. Στις 24 του μηνός λήγει η προθεσμία για την επίτευξη συμφωνίας στις διαπραγματεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Αν το Ιράν έρθει σε συμφωνία με τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και τη Γερμανία, θα πρόκειται για τεκτονική πολιτική αλλαγή, συγκρίσιμη μόνο με την Ισλαμική Επανάσταση του 1979. Το Ιράν θα σταματήσει να αποτελεί, από κοινού με τη Συρία, βασικό στρατηγικό έρεισμα της Μόσχας στην περιοχή, οικοδομώντας παράλληλα σχέσεις και με την Ουάσιγκτον και την Ε.Ε.
Μετά την περυσινή εκλογή του Χασάν Ροχανί στην προεδρία του Ιράν ξεκίνησαν και συνεχίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα διμερείς επαφές Αμερικανών και Ιρανών αξιωματούχων σε υψηλότατο επίπεδο – πράγμα επίσης ανήκουστο μέχρι πρόσφατα. Την Πέμπτη και την Παρασκευή στη Γενεύη, οι Ιρανοί διαπραγματευτές συνάντησαν τον Αμερικανό αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Γουίλιαμ Μπερνς και την Αμερικανίδα υφυπουργό Εξωτερικών αρμόδια για πολιτικές υποθέσεις Γουέντι Σέρμαν, στη δεύτερη ανάλογη συνάντηση τον τελευταίο μήνα.
Οι Σαουδάραβες
Η προσέγγιση αυτή έχει θορυβήσει τους υπόλοιπους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή, κυρίως το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία. Η μεν κυβέρνηση Νετανιάχου προσπαθεί να αποτρέψει την επίτευξη συμφωνίας κινητοποιώντας τα δίκτυα επιρροής της στην Ουάσιγκτον – αλλά οι σχέσεις της με την αμερικανική κυβέρνηση δεν διανύουν την καλύτερη φάση τους. Η δε σαουδαραβική μοναρχία βρίσκεται σε μεγάλο διχασμό, αφού οι τζιχαντιστές, τους οποίους θεωρούσε χρήσιμους για την ανατροπή του Σύρου προέδρου Ασαντ, έχουν αυτονομηθεί και θα μπορούσαν να κλονίσουν τα θεμέλια της δικής της ισχύος. Οι συνομιλίες Ιράν – Σαουδικής Αραβίας, που διεξήχθησαν την περασμένη εβδομάδα στην Τζέντα, υποδεικνύουν ότι η Σαουδική Αραβία ίσως περνάει από τη φάση της σκληρής αντιπαράθεσης με το Ιράν για ζητήματα όπως η εξέγερση του Μπαχρέιν στη φάση της αναγκαστικής συνεννόησης με την Τεχεράνη για την αντιμετώπιση του ISIS.
Οσο για τη Μόσχα, το ερώτημα σε μια περίοδο δραματικής επιδείνωσης των σχέσεών της με τη Δύση είναι αν αξίζει να συνεργαστεί στο πλαίσιο των πολυμερών διαπραγματεύσεων, προκειμένου να επιτευχθεί συνολική συμφωνία με το Ιράν. «Μια τέτοια συμφωνία θα ήταν πάνω απ’ όλα επιτυχία για την πολιτική των ΗΠΑ και των συμμάχων τους», παρατηρεί ο φιλοδυτικός Ρώσος αναλυτής Αλεξέι Αρμπάτοφ, «βελτιώνοντας τις σχέσεις τους με την Τεχεράνη και αυξάνοντας κατακόρυφα την επιρροή τους στην Εγγύς και τη Μέση Ανατολή».