Σκωτία μόνη;

6' 21" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ελλειψη στα haggis (σ.σ. παραδοσιακό σκωτσέζικο έδεσμα), ουρές στα σύνορα για να διασχίσεις τον αυτοκινητόδρομο Μ6 προς Γλασκώβη, οι τιμές των καυσίμων σε ιλιγγιώδη άνοδο και τα πυρηνικά υποβρύχια Trident του Βασιλικού Ναυτικού να μετακομίζουν από τη ναυτική βάση Clyde… Μα, γίνονται αυτά; Ισως. Οι πολέμιοι της ανεξαρτησίας της Σκωτίας σκαρφίζονται διάφορα για να σπείρουν το ζιζάνιο του φόβου για το πώς θα ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο χωρίς αυτήν.

Η Σκωτία καταλαμβάνει το 32% της έκτασης της Μεγάλης Βρετανίας, συγκεντρώνει το 8,3% του πληθυσμού και αποδίδει περίπου το 9,1% των φορολογικών εσόδων. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ανέρχεται σε 26.424 στερλίνες, ενώ το μέσο βρετανικό σε 22.336 στερλίνες, αν υπολογίσεις τα πετρέλαια της Βόρειας Θάλασσας, που είναι το πολυτιμότερο σκωτσέζικο αγαθό. Αλλά αν στο δημοψήφισμα της 18ης Σεπτεμβρίου υπερισχύσει το «ναι» σ’ ένα διαζύγιο -με τη Σκωτία στο ρόλο της συζύγου που υπομένει αιώνες κακομεταχείρισης-, πώς θα μοιραστούν τα περιουσιακά στοιχεία; Ποιος θα πάρει τι;

«Σε αυτή την περίπτωση οι δύο πλευρές θα πρέπει να καθίσουν στο τραπέζι πολύ σκληρών διαπραγματεύσεων», λέει ο Ρίτσαρντ Τζόουνς, Σκωτσέζος από το Αμπερντίν που ζει στην Αγγλία και διδάσκει δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο του Huddersfield στο Yorkshire. «Το πλήγμα για τον πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον θα ήταν τεράστιο, θα έμενε στην ιστορία ως ο ηγέτης που δεν κατάφερε να κρατήσει τη χώρα ενωμένη. Και ίσως θα αναγκαζόταν να παραιτηθεί». Αντιστοίχως, για τον πρώτο υπουργό και αρχηγό του Εθνικού Κόμματος Σκωτίας, Αλεξ Σάλμοντ, η 18η Σεπτεμβρίου θα είναι η σημαντικότερη μέρα της ζωής του. «Βασικά σε αυτό το σημείο τον οδήγησε όλη του η πολιτική διαδρομή», λέει ο Τζόουνς. Αν αποσπάσει το «ναι» και η χώρα ανεξαρτητοποιηθεί, θα γίνει ο ηγέτης της, ένας ήρωας στα μάτια των υποστηρικτών της απόσχισης. «Και τότε θα ελπίζει ότι ο αρχικός ενθουσιασμός θα κρατήσει αρκετά μέχρι να ξεπεράσει τα αναπόφευκτα προβλήματα που θα προκαλέσει η ανεξαρτητοποίηση.

Η Σκωτία ασφαλώς έχει όλα τα φόντα να γίνει ανεξάρτητη χώρα. Η ιστορία και η κουλτούρα της είναι γνωστές στα πέρατα του κόσμου – γι’ αυτόν το λόγο εκατομμύρια επισκέπτες ταξιδεύουν κάθε καλοκαίρι (με ομπρέλες και αδιάβροχα) στις υπέροχες ακτές της. Εχει τη δική της γλώσσα, λογοτεχνία, τράπεζες και μια ανεπτυγμένη οικονομία, κόβει το δικό της νόμισμα και απολαμβάνει τα εδέσματα της εθνικής κουζίνας της – τις προαναφερθείσες «γαρδούμπες» haggis, τηγανητές (!) σοκολάτες Mars και πατατάκια, που κατεβαίνουν πιο εύκολα με ανθρακούχο αναψυκτικό Irn Bru (το «άλλο εθνικό ποτό της Σκωτίας μετά το ουίσκι») ή μπίρα Tennent’s.

Ο Παναμάς και η «κλεμμένη» ανεξαρτησία

Η βιομηχανική επανάσταση ξεκίνησε από τη Σκωτία – με τον μηχανικό James Watt, τον εφευρέτη της ατμομηχανής, που μετέφερε την ανακάλυψή του στην Αγγλία και συνεταιρίστηκε με τον βιομήχανο Matthew Boulton του Μπέρμιγχαμ. H Nτόλι, το πρώτο κλωνοποιημένο πρόβατο του κόσμου, γεννήθηκε στη Σκωτία. Κάθε χρόνο, χιλιάδες Αγγλοι φοιτητές επιλέγουν να σπουδάσουν σε σκωτσέζικα πανεπιστήμια και το αντίστροφο. Τι θα γίνει άραγε με αυτούς; Το πιο πιθανό είναι ότι οι περισσότεροι θα επιλέξουν να μείνουν στις χώρες τους. Οι Σκωτσέζοι δεν πληρώνουν δίδακτρα -τα καλύπτει το κράτος- σε αντίθεση με τους Αγγλους, Ουαλούς και Βορειοϊρλανδούς. Αραγε η Σκωτία θα βγει ισχυροποιημένη στους τομείς των επιχειρήσεων, της επιστήμης και των τεχνών; Μπορεί να παίξει καλύτερη μπάλα και η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της; Καμιά φορά, γίνονται θαύματα…

Ως ανεξάρτητη χώρα, μπορεί να θριαμβεύσει στην καινοτομία. Θα μοιράζεται τα «φώτα» της με την Αγγλία; Και, απ’ την άλλη, το χρειάζεται η Αγγλία αυτό; Με την πλάστιγγα της ισχύος να γέρνει προς το μέρος της, θα μπορούσε κάλλιστα να παρακολουθήσει τη Σκωτία να μπαίνει στη μεγάλη της περιπέτεια, με την επίγνωση ότι οι περιπέτειες μερικές φορές έχουν άσχημο τέλος. Οι Σκωτσέζοι είχαν αποπειραθεί να ιδρύσουν τη δική τους αυτοκρατορία στον Παναμά τη δεκαετία του 1690. Ηταν μια καταστροφή. Οι άποικοι αφανίστηκαν από τις τροπικές ασθένειες και την πείνα. Αυτή η όχι και τόσο γνωστή ιστορία (το Σχέδιο Darien) είχε μια καθοριστική παρενέργεια για τη Σκωτία: την οδήγησε στη χρεοκοπία και την ένωση με την Αγγλία, το 1707. Για πολλούς Σκωτσέζους μέχρι σήμερα, εκείνη ήταν η χρονιά που η Αγγλία τούς έκλεψε την ανεξαρτησία.

Η απάντηση στο γιατί δεν επιθυμούν όλοι οι Σκωτσέζοι να ζήσουν σε μια χώρα ανεξάρτητη είναι απλούστατη: ο φόβος. Πολλοί φοβούνται ότι η Σκωτία θα καταλήξει φτωχή και μόνη στην παγκόσμια σκηνή, τρέμουν για τις αλλαγές που τους περιμένουν. Θα μπορέσουν να κρατήσουν τη στερλίνα; Θα χρειάζονται διαβατήριο για να ταξιδέψουν μέχρι το Νιούκαστλ; Θα μπορούν να παρακολουθούν τη δημοφιλή σαπουνόπερα «Coronation Street» στην κρατική τους τηλεόραση;

Από την άλλη, η εκστρατεία του «ναι» χρησιμοποιεί ως όπλο την ελπίδα και προσπαθεί να πείσει τον κόσμο ότι η ανεξάρτητη Σκωτία θα είναι πιο ελεύθερη, πιο πλούσια. Εμπνευσμένη από την επιτυχία του Μπαράκ Ομπάμα, έχει ως κεντρικό σύνθημα «Φανταστείτε μια καλύτερη Σκωτία». Οι πρόσφατοι αγώνες της Κοινοπολιτείας που διεξήχθησαν στη Γλασκώβη, καθώς και το ετήσιο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, είναι τεράστιες διοργανώσεις, που δίνουν στους Σκωτσέζους την αυτοπεποίθηση ότι μπορούν να διοικήσουν τη δική τους χώρα.

Ο παράγοντας «φόβος»

Ζητώ τη γνώμη του Dr. Ρόμπερτ Τζονς, που διετέλεσε λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Strathclyde της Γλασκώβης, σήμερα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Εσεξ και είναι ειδικός στην ψυχολογία της πολιτικής. «Κάθε αντίσταση στην αλλαγή υποκινείται από το φόβο», λέει. «Η εκστρατεία του “όχι” στο δημοψήφισμα προσπαθεί να αγγίξει τη χορδή της αβεβαιότητας. Δεν νομίζω ότι ο παράγοντας “φόβος” υπήρξε πιο έντονος σ’ αυτή την υπόθεση απ’ ό,τι σε ανάλογα διλήμματα που τέθηκαν διεθνώς, αλλά οι αντιδράσεις του κόσμου στο φόβο μπορούν να είναι ισχυρές και απρόβλεπτες. Αν ένας άνθρωπος πορεύεται με γνώμονα την αποφυγή του κινδύνου, μπορείς να στοιχηματίσεις ότι θα ψηφίσει “όχι” στο δημοψήφισμα».

«Παρά τους κινδύνους που θα εγκυμονούσε ένα αποτέλεσμα υπέρ της ανεξαρτησίας, θα ήταν σίγουρα συναρπαστικό. Η ευκαιρία να κτίσουμε κάτι νέο και, επιτέλους, να ενηλικιωθούμε ως χώρα», λέει η δημοσιογράφος της εφημερίδας Metro και του BBC Οnline Ναντίν Μακ Μπέι, που ζει στη Γλασκώβη. «Είναι δύσκολο όμως, τη στιγμή που πολλοί ισχυροί επιχειρηματίες που ελέγχουν μέσα ενημέρωσης έχουν συμφέροντα να διατηρηθεί το σημερινό καθεστώς – αυτό σίγουρα επηρεάζει το τι πληροφορίες βγαίνουν για το θέμα και πώς “χρωματίζονται”.

»Δεν είναι μόνο τα μίντια – πολλές επιχειρήσεις θέλουν η Σκωτία να παραμείνει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Economist έχει αρθρογραφήσει επανειλημμένως για το πώς η ανεξαρτησία θα βλάψει την οικονομία. Με τη Σκωτία ανεξάρτητη, επίσης, ενδέχεται να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου και για άλλες περιοχές της Ευρώπης που ονειρεύονται να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους – Καταλονία, Χώρα των Βάσκων, Κορσική… Και μετά, τι; Η Σαρδηνία, τα νησιά Φάρο, η ιταλική επαρχία Βένετο, η Γαλικία, η Ουαλία και η Βρετάνη θα ζητήσουν δημοψηφίσματα; Το βέβαιο είναι ότι η ανεξάρτητη Σκωτία δεν θα γίνει Κριμαία – Σκωτσέζοι και Αγγλοι δεν πρόκειται να επαναλάβουν τους προ 300 ετών πολέμους τους. Εμείς οι Αγγλοι θα συνεχίσουμε να πίνουμε το ουίσκι τους και εκείνοι να προσκαλούν τους διάσημους κωμικούς μας κάθε Αύγουστο για το Φεστιβάλ του Εδιμβούργου. Ισως η βασίλισσα Ελισάβετ θα πρέπει να επιλέξει άλλο τόπο για τις καλοκαιρινές της διακοπές από το Μπάλμοραλ, διατηρώντας παράλληλα το κάστρο της στα Χάιλαντς. Οπως έχει πει ο μακαρίτης συγγραφέας Ιαν Μπανκς, «ό,τι και να γίνει, θα πρέπει και μετά να ζήσουμε μαζί».

Τα "μερίδια" της Σκωτίας στο Ηνωμένο Βασιλείο

8,3% του πληθυσμού

(5,2 εκατ. κάτοικοι)

32% της χερσαίας έκτασης

(78.772 τετραγωνικά χλμ.)

61% της θάλασσιας έκτασης

90% του επιφανειακού πόσιμου νερού

65% της παραγωγής φυσικού αερίου της Βόρειας Θάλασσας

96,5% της παραγωγής αργού πετρελαίου της Βόρειας Θάλασσας

47% της «ανοιχτής εξόρυξης» άνθρακα

81% των αποθεμάτων ορυκτού άνθρακα

62% της ξυλείας

46% των δασών

92% της υδροηλεκτρικής παραγωγής

40% της ηλεκτροπαραγωγής από άλλες ΑΠΕ

60% της αλιείας

30% των βοοειδών, 20%

των αιγοπροβάτων, 9% των γαλακτοκομικών, 10% των χοίρων

15% των εκτάσεων με δημητριακά

20% των εκτάσεων με πατάτα

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή