Την επομένη του σκωτσέζικου δημοψηφίσματος αρχίζει η μάχη της Καταλωνίας. Το απόγευμα της Παρασκευής, το Κοινοβούλιο της Καταλωνίας θα εγκρίνει νόμο περί συμβουλευτικών δημοψηφισμάτων, ο οποίος συζητείται από χθες στην ολομέλεια. Παράλληλα, ο πρόεδρος της αυτόνομης περιοχής, Αρτούρ Μας, αναμένεται να εκδώσει διάταγμα με το οποίο ορίζει το συμβουλευτικό δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλωνίας στις 9 Nοεμβρίου. Και από εκεί, το μπαλάκι θα περάσει στο γήπεδο της Μαδρίτης.
Το ίδιο βράδυ ή το αργότερο το Σάββατο το πρωί, έκτακτη συνεδρίαση του ισπανικού υπουργικού συμβουλίου θα προσβάλει τον καταλανικό νόμο ενώπιον του συνταγματικού δικαστηρίου της χώρας. Το αργότερο στα μέσα της ερχόμενης εβδομάδας, το δικαστήριο θα έχει διατάξει προσωρινή αναστολή ισχύος του νόμου, μέχρι να εκδοθεί η οριστική απόφαση.
Κάπου εκεί οι μονομάχοι θα αποσυρθούν προετοιμάζοντας την επόμενη φάση της σύγκρουσης, η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε δύο πολύ διαφορετικά επίπεδα. Το πρώτο είναι το επίπεδο της πολιτικής ανυπακοής. Ο Αρτούρ Μας μπορεί να προχωρήσει στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος παρά τις δικαστικές αποφάσεις, προκειμένου να δείξει ότι «δεν μπορείς να σταματήσεις ένα λαό». Για το ενδεχόμενο αυτό προετοιμάζονται οι αρμόδιοι εισαγγελείς, όπως μας πληροφορεί το χθεσινό φύλλο της εφημερίδας El Pais. Με βάση τα άρθρα 410 και 411 του ισπανικού ποινικού κώδικα, ο Μας και οι υπόλοιποι οργανωτές του δημοψηφίσματος κινδυνεύουν με τριετή στέρηση του δικαιώματος του εκλέγεσθαι.
Το δίλημμα του Μας είναι σημαντικό, αφού υφίσταται πιέσεις από την καταλανική ρεπουμπλικανική αριστερά (ERC) προκειμένου να αποφύγει την παραμικρή οπισθοδρόμηση στο θέμα του δημοψηφίσματος. Αν υποχωρήσει κινδυνεύει να του μείνει το δικαίωμα και να χάσει, στις επόμενες εκλογές, το εκλέγεσθαι. Μία πιθανή διέξοδος θα είναι η πρόωρη προσφυγή στις καταλανικές κάλπες στις 9 Νοεμβρίου – η οποία όμως και πάλι είναι πιθανόν να επιφυλάξει στον Μας δυσάρεστες εκπλήξεις, ιδίως μετά το σκάνδαλο μεγατόνων που τύλιξε τον πατριάρχη της συντηρητικής καταλανικής παράταξης Γιόρδι Πουζόλ.
«Θα εξαντληθούν τα περιθώρια του νόμου»
Σε κάθε περίπτωση, η καταλανική υπόθεση δεν θα ξεχαστεί μόνο επειδή τα δικαστήρια θα φρενάρουν το αίτημα για δημοψήφισμα. Δηλώσεις όπως αυτή του υπουργού Εξωτερικών, Χοσέ Μανουέλ Γαρθία Μαργάλο, ότι θα εξαντληθούν όλα τα περιθώρια του νόμου περιλαμβανομένης της αναστολής της καταλανικής αυτονομίας, δείχνουν ότι μέρος της ελίτ της Μαδρίτης θεωρεί ότι υπάρχουν δικαστικές λύσεις στο καταλανικό ζήτημα. Το επιχείρημα αυτό βασίζεται στην εμπειρία από τη Χώρα των Βάσκων, όπου η ακύρωση του δημοψηφίσματος του 2008 πάγωσε τα αιτήματα για ανεξαρτησία.
Πόσο εφικτό όμως είναι κάτι τέτοιο στην περίπτωση της Καταλωνίας, ιδίως μετά την εντυπωσιακή επίδειξη δύναμης των αυτονομιστών στην καταλανική εθνική γιορτή της 11ης Σεπτεμβρίου; Η βαρύτατη οικονομική κρίση έχει ριζοσπαστικοποιήσει μερίδα του καταλανικού πληθυσμού, που βλέπει την αυτοδιάθεση και τον απογαλακτισμό από τη συντηρητική κυβέρνηση της Μαδρίτης ως πιθανή διέξοδο.
Ετσι απομένει το δεύτερο και ουσιαστικότερο επίπεδο, στο οποίο θα μεταφερθεί η καταλανική διελκυστίνδα. Είναι το επίπεδο των πολιτικών πρωτοβουλιών που θα όφειλε να αναλάβει η Μαδρίτη προκειμένου να προσφέρει στους Καταλανούς ένα συνταγματικό «new deal» για τη μεταφορά εξουσιών στην αυτόνομη κυβέρνηση.