Πέρασε σχεδόν μισός αιώνας από τότε που ένας νεαρός διαδηλωτής κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, ονόματι Τομ Χέιντεν, ταξίδευε στο Ανόι για να επιβεβαιώσει τους ισχυρισμούς του Αμερικανού προέδρου Λίντον Τζόνσον ότι οι ΗΠΑ δεν βομβάρδιζαν αμάχους στο Βιετνάμ. Ο Χέιντεν είδε από κοντά καμένα χωριά και εγκατέλειψε την ασιατική χώρα «τραυματισμένος από τη συστηματική απόκρυψη και παραπλάνηση», όπως είπε.
Το σύγχρονο Πεντάγωνο, ο πολιτικός προϊστάμενος του οποίου -Τσακ Χέιγκελ- υπηρέτησε στο Βιετνάμ, σχεδιάζει να τιμήσει την 50ή επέτειο της έναρξης του πολέμου. Το πρόγραμμα -κόστους 15 εκατ. δολαρίων- θα τιμήσει τους βετεράνους, «προσφέροντας στο αμερικανικό κοινό ιστορικά ακριβή στοιχεία», όπως αναγράφεται στην ιστοσελίδα. Η πλούσια σελίδα που αναρτήθηκε εδώ και μήνες περιγράφει όμως έναν ηρωικό πόλεμο, τον οποίο ουδείς Αμερικανός βετεράνος θα αναγνώριζε. Σημαίνοντες ιστορικοί του πολέμου ασκούν κριτική στην ιστοσελίδα, λέγοντας ότι δίνει έμφαση σε παρασημοφορημένους στρατιώτες, αγνοώντας τα σφάλματα των στρατηγών και το μαζικό αντιπολεμικό κίνημα στο εσωτερικό των ΗΠΑ.
Ενδεικτική είναι η παράλειψη, από το χρονολόγιο του πολέμου, των εργασιών της Επιτροπής Φουλμπράιτ το 1971, όταν ένας νέος βετεράνος αξιωματικός, ονόματι Τζον Κέρι, που σήμερα είναι ο υπουργός Εξωτερικών του προέδρου Ομπάμα, επέκρινε δημόσια την πολιτική της Ουάσιγκτον στη ΝΑ Ασία. Σε άλλο σημείο, η ιστοσελίδα χαρακτηρίζει τη σφαγή του Μάι Λάι το 1968 «Περιστατικό Μάι Λάι».
Αίτημα 500
Η αποστειρωμένη αυτή θεώρηση της Ιστορίας ώθησε 500 πανεπιστημιακούς, δημοσιογράφους και βετεράνους να συνεργασθούν με τον Τομ Χέιντεν, απαιτώντας την αναθεώρηση της απλοϊκής και σχηματικής ιστορικής προσέγγισης που επέλεξε το Πεντάγωνο.
Ο 74χρονος Χέιντεν, που υπήρξε σύζυγος της Τζέιν Φόντα τη δεκαετία του 1970, υποστηρίζει ότι οι επιθυμητές αλλαγές δεν πρόκειται να πλήξουν τη μνήμη των βετεράνων. Η διαφωνία εστιάζεται στην απόφαση του στρατού να γράψει ο ίδιος την ιστορία του πολέμου στο Βιετνάμ.
Την οργή του Χέιντεν προκάλεσε εδάφιο του χρονολογίου, το οποίο αναφέρεται στη διαρροή των εγγράφων του Πενταγώνου χωρίς να μνημονεύει την εκστρατεία με στόχο τη συγκάλυψή τους που εξαπέλυσε ο Λευκός Οίκος του προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον. Οι ιστορικοί του Πενταγώνου αποσιωπούν επίσης το γεγονός ότι οι υπαίτιοι της διαρροής, οι πολιτικοί υπάλληλοι του Πενταγώνου, Ντάνιελ Ελσμπεργκ και Αντονι Ρούσο, δικάσθηκαν για εσχάτη προδοσία.
Παρότι η ιστοσελίδα αναφέρεται στις αντιπολεμικές διαδηλώσεις στις ΗΠΑ, το θέμα εξασφαλίζει ελάχιστο χώρο. Η εκστρατεία του Χέιντεν κατέστη δυνατή χάρη στις επαφές που διατήρησε από τη δεκαετία του 1960. Ο πρώην αρνητής στράτευσης και σημερινός καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νοτρ Ντέιμ, Ντέιβιντ Κορτράιτ, υπεύθυνος συλλόγου με στόχο την αποκατάσταση των σχέσεων ΗΠΑ – Βιετνάμ, λέει: «Η σημερινή μας προσπάθεια κατά της απόπειρας του Πενταγώνου να νομιμοποιήσει τους αποτρόπαιους πολέμους του περασμένου αιώνα είναι απόλυτα συνυφασμένη με την προπαγάνδα υπέρ των σημερινών πολέμων, που εισπράττουμε από τον Λευκό Οίκο».
Τραυματικό ορόσημο
Την ιστοσελίδα μνήμης για τα 50χρονα της πρώτης αποστολής Αμερικανών στρατιωτών στο Βιετνάμ ενέκρινε το Κογκρέσο το 2008. Το 2012, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα υπέγραψε διάταγμα σύμφωνα με το οποίο τον πόλεμο στο Βιετνάμ θα τιμούσε το Πεντάγωνο με εκδηλώσεις συνολικής διάρκειας δύο ετών.
Ο πόλεμος στο Βιετνάμ συνεχίζει να αποτελεί τραυματικό ορόσημο στην αμερικανική ιστορία του 20ού αιώνα, εξαιτίας των 58.000 νεκρών Αμερικανών στη μακρινή χώρα της ΝΑ Ασίας, αλλά και της ταπεινωτικής ήττας στην οποία υποχρεώθηκε ο αμερικανικός στρατός απέναντι σε έναν κυριολεκτικά ξυπόλητο και πεινασμένο εχθρό.