Από την εποχή του Πύργου του Αϊφελ, του «σιδερένιου εχθρού» που είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων, οι Παριζιάνοι… λατρεύουν τις συγκρούσεις όταν πρόκειται για παρεμβάσεις στο αστικό τοπίο τους. Απεχθάνονται κάθε σύγχρονη κατασκευή που απειλεί την αρχιτεκτονική αρμονία και, σε ποσοστό 62%, απορρίπτουν κάθε κτίσμα που ξεπερνά σε ύψος τα 37 μέτρα μέσα στην πόλη. Ως εκ τούτου, το μεγαλεπήβολο σχέδιο ανέγερσης ενός ουρανοξύστη 180 μέτρων – 42 ορόφων, σε σχήμα πυραμίδας, στην καρδιά του Parc des Εxpositions (Porte de Versailles, 15ο) προκαλεί σφοδρή αντιπαράθεση. Οι επικριτές του προεξοφλούν ότι το έργο των Herzog και De Meuron, ακόμη και αν υλοποιηθεί (το 2017), θα έχει την τύχη του μισητού ουρανοξύστη του Μονπαρνάς, του πρώτου και τελευταίου που κτίστηκε ποτέ στο Παρίσι (1973) και ο οποίος κατατάσσεται δεύτερος στα πιο άσχημα οικοδομήματα του κόσμου και απειλείται ακόμη και σήμερα, 41 χρόνια μετά, με… κατεδάφιση.
Ο «Τριγωνικός Πύργος» όμως δεν μπορεί να συγκριθεί με κανέναν άλλο, δηλώνουν στον αντίποδα οι υποστηρικτές του. Θα είναι ένα εμβληματικό κτήριο που θα προσελκύσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον, ανεβάζοντας το πρεστίζ της γαλλικής πρωτεύουσας, και θα της δώσει τη δυνατότητα να υποδεχτεί τις έδρες επιχειρηματικών κολοσσών. Το έργο είναι ένα ακόμη στοίχημα του ευρωπαϊκού ομίλου real estate ακινήτων Unibail-Rodamco, μιας γαλλο-ολλανδικής σύμπραξης με έδρα το Παρίσι και χαρτοφυλάκιο 33,6 δισ., που ειδικεύεται σε εμπορικά κέντρα, εκθεσιακούς χώρους και κτίρια γραφείων (με 34 malls στη Γαλλία και 83 ανά τον κόσμο). Ο όμιλος αποφάσισε να επενδύσει 520 εκατομμύρια ευρώ σε αυτό το σύγχρονο οικοδόμημα των διάσημων Ελβετών αρχιτεκτόνων που έχουν υπογράψει, μεταξύ άλλων, την Tate Modern του Λονδίνου και το Ολυμπιακό Στάδιο του Πεκίνου. Στα 83.000 τ.μ. του θα στεγαστούν κυρίως γραφεία, συνεδριακά κέντρα, εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια, βρεφονηπιακός σταθμός, ένα ιατρικό κέντρο. Στο ισόγειο προβλέπεται ένα τεράστιο αίθριο και ένας χώρος 8.000 τ.μ. ανοικτός στο κοινό, ενώ στο γκαράζ του θα υπάρχουν επιπλέον 1.000 θέσεις μόνο για ποδήλατα.
Η πρόταση των Ελβετών, την οποία στηρίζει με πάθος η προερχόμενη από το σοσιαλιστικό κόμμα Αν Χινταλγκό, η πρώτη γυναίκα δήμαρχος του Παρισιού, έχει μετατραπεί σε μήλον της έριδος ανάμεσα στα μέλη του δημοτικού συμβουλίου. «Το Παρίσι πρέπει να πάρει ύψος», υποστηρίζουν οι σοσιαλιστές, ενώ η αντιπολίτευση σύσσωμη αντιδρά με το σκεπτικό ότι αυτή η ενεργοβόρος και παντελώς άχρηστη φαραωνική κατασκευή θα ρίξει τη σκιά της στα γειτονικά κτίσματα και θα προκαλέσει κυκλοφοριακή συμφόρηση. «Κτίρια για γραφεία υπάρχουν ουκ ολίγα και τα περισσότερα είναι άδεια. Αντίθετα, αυτό που μπορούμε να φτιάξουμε στη θέση τους είναι 400 νέες κατοικίες», υποστηρίζουν οι οικολόγοι. Ως προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις όμως, οι προδιαγραφές του «Τριγωνικού Πύργου» τούς διαψεύδουν. Θα είναι, από ενεργειακής άποψης, ένα έργο υποδειγματικό, ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος της Viparis (θυγατρικής του ομίλου Unibail-Rodamco) που έχει αναλάβει τη διαχείριση. Θα καταναλώνει 4 φορές λιγότερη ενέργεια και η χρήση του μπετόν θα είναι κατά 20% μικρότερη από εκείνη των περισσότερων συμβατικών πύργων. Προβλέπεται μάλιστα η χρήση γεωθερμικής ενέργειας σύμφωνα με τους κανόνες του Κλιματικού Σχεδιασμού του Παρισιού.
Ανάμεσα στο εξωτερικό και το εσωτερικό μονωτικό γυαλί θα υπάρχουν περσίδες (στόρια) που θα ανοίγουν και θα κλείνουν αυτόματα. Με αυτόν τον τρόπο θα επιτυγχάνεται αποδοτικότερη θέρμανση το χειμώνα και ψύξη το καλοκαίρι, μειώνοντας στο μισό τη χρήση των κλιματιστικών. Στις 17 Νοεμβρίου η πρόταση καταψηφίστηκε από το δημοτικό συμβούλιο με μικρή πλειοψηφία, με τη Δεξιά, τους Πράσινους, τους Κεντρώους και το Κόμμα της Αριστεράς να συνασπίζονται. Mια παρατυπία στη διαδικασία έδωσε την ευκαιρία στη δήμαρχο να επανέλθει δριμύτερη, θέτοντας εκ νέου το ζήτημα. «Δεν θα παραιτηθούμε από τον “Τριγωνικό Πύργο”», δήλωσε στη Le Monde. «Αλλιώς θα είμαστε η μόνη χώρα που θα αρνηθεί τόσο σημαντική επένδυση και ένα έργο που θα δημιουργήσει περισσότερες από 5.000 θέσεις εργασίας».
Εν αναμονή της απόφασης του διοικητικού δικαστηρίου, η Χινταλγκό είναι πρόθυμη να κάνει υποχωρήσεις, ελπίζοντας να κερδίσει τη συναίνεση των «καλόπιστων» μελών της αντιπολιτευόμενης Δεξιάς, που φλέρταραν έως πέρυσι με το έργο και απλώς ζητούν τροποποιήσεις στις χρήσεις του. «Θέλω να πιστεύω πως θα προτιμήσουν στο τέλος να σώσουν ένα σημαντικό έργο για το Παρίσι, παρά να το θυσιάσουν στο βωμό της πολιτικής αντιπαράθεσης», δήλωσε η δήμαρχος.
Στο πλευρό της Χινταλγκό, οι Γάλλοι αρχιτέκτονες δίνουν με τη σειρά τους τη δική τους «ψήφο εμπιστοσύνης» στο τολμηρό αρχιτεκτονικό εγχείρημα. Ο Jean Nouvel το χαρακτήρισε αριστούργημα, ένα κτίριο που έχει «υπερηφάνεια», ενώ ο Christian de Portzamparc εξέφρασε την άποψη πως είναι κρίμα ένα τέτοιο έργο να αναχαιτίζεται μόνο από πέντε ψήφους. «Το Παρίσι πρέπει να δείξει ότι το μέλλον τού ανήκει, δεν πρέπει να γίνει δεύτερη Βενετία». Ο Jacques Rougerie, με τη σειρά του, μιλώντας στη «Le Parisien» ισχυρίστηκε πως, αν δεν κοιτάξουμε προς το μέλλον, το Παρίσι κινδυνεύει να γίνει ένα απέραντο μουσείο. Ακόμη και αν ο «Τριγωνικός Πύργος» δεν καταφέρει ποτέ να δει το φως του γκρίζου παριζιάνικου ουρανού, άλλα δύο παρόμοια πρότζεκτ είναι στα σκαριά. Το πρώτο προβλέπει την ανέγερση δύο κτιρίων ύψους 120 και 180 μ., τους πύργους «Duo» στο 13ο διαμέρισμα (αρχιτέκτονας Jean Nouvel), και άλλο ένα νέο κτίριο 40 ορόφων, ύψους 160 μέτρων, που θα στεγάσει το Ανώτατο Δικαστήριο στο 17ο (αρχιτέκτονας Renzo Piano).
Μέχρι την επόμενη σύγκληση του δημοτικού συμβουλίου επί του θέματος, τον Μάρτιο, η συζήτηση θα φουντώσει κι άλλο. «Ο Πύργος θα καταφέρει να υψώσει το ανάστημά του στο Παρίσι», δηλώνει η δήμαρχος Χινταλγκό – και από ό,τι φαίνεται θα κάνει τα πάντα για να κερδίσει το προσωπικό της πλέον στοίχημα. Την ίδια ώρα, το έγκυρο Le Point πριμοδοτεί εμμέσως πλην σαφώς το έργο, αφιερώνοντας ένα ολόκληρο τεύχος στο… αντίπαλον δέος των Παρισίων, Λονδίνο, για την τολμηρή αρχιτεκτονική και την εκπληκτική ενέργειά του. «Eνα Λονδίνο που κέρδισε το στοίχημα και κατάφερε να γίνει η πρωτεύουσα της παγκοσμιοποίησης, χωρίς να κόψει τις ρίζες του, προκαλώντας το θαυμασμό ή ακόμη και τη ζήλια των άλλων ευρωπαϊκών πόλεων. Μια πόλη ζωντανή, που δεν κοιμάται ποτέ, ένα μοντέλο που θα έπρεπε να το ακολουθήσουν κι άλλοι…».
«Γιατί θέλουμε τον πύργο»
Bruno Monier-Vinard,
Οικονομικός συντάκτης του «Le Point», επικεφαλής σε θέματα αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας.
Η γυάλινη πυραμίδα είναι άξια θαυμασμού, κτίριο με τεράστια δυναμική, μεγάλες δυνατότητες διαμόρφωσης και εξέλιξης για μελλοντικές χρήσεις. Ενα υψηλής ποιότητας οικοδόμημα, ικανό να διεκδικήσει μια θέση στο διεθνές αρχιτεκτονικό στερέωμα. Τα οφέλη που θα αποκομίσουν οι κατασκευάστριες εταιρείες και οι δικαιούχοι των εμπορικών μισθώσεων θα είναι τεράστια. Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ θα δαπανηθούν για την κατασκευή του και φυσικά ο δήμος του Παρισιού αναμένει μεγάλα έσοδα από τα δικαιώματά του. Ο «Τριγωνικός Πύργος» θα αναβαθμίσει τη γύρω περιοχή που σήμερα βρίσκεται υπό κατάρρευση.
Την ίδια στιγμή, λοιπόν, που μητροπόλεις όπως το Λονδίνο και η Σαγκάη επενδύουν τεράστια ποσά σε τολμηρά αρχιτεκτονικά μεγαθήρια προκειμένου να προσελκύσουν διεθνείς εκθέσεις και συνέδρια, ο «Τριγωνικός Πύργος» πέφτει στην πραγματικότητα «όμηρος» μιας πολιτικής διαμάχης μεταξύ της δημάρχου Hidalgo και της χαμένης αντιπάλου της στις δημοτικές εκλογές, Nathalie Kosciusko-Morizet, η οποία παίρνει σήμερα την εκδίκησή της.
Laurent Deumere
Πρόεδρος της κτηματομεσιτικής Coldwell Banker France & Monaco
Ενα τέτοιο αρχιτεκτόνημα θα δώσει πιο σύγχρονη μορφή στη γαλλική πρωτεύουσα, που σίγουρα πρέπει να συνεχίσει να προσελκύει κυρίως ξένες επιχειρήσεις. Το Παρίσι πάσχει σοβαρά από έλλειψη σύγχρονων κτιρίων, γραφείων και κυρίως ξενοδοχείων που μπορούν να φιλοξενήσουν τους τουρίστες που καταφθάνουν από όλο τον κόσμο – προβλέπεται να φτάσουν τα 100 εκατομμύρια ετησίως. Η συμμαχία της αντιπολίτευσης εναντίον του είναι για μένα ακατανόητη. Θέλω να ελπίζω πως το δικαστήριο θα δικαιώσει τη δήμαρχο Χινταλγκό, για να μπορέσει η πόλη μας να υποδεχθεί ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα, σύμβολο ισχύος και νεωτερισμού, που θα προβάλει μια νέα σύγχρονη εικόνα του Παρισιού σε διεθνές επίπεδο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ένα τέτοιο έργο συναντά εμπόδια. Αναρωτιέμαι αν το Παρίσι θα καταφέρει να γίνει τελικά μια πόλη του μέλλοντος. Πότε θα έρθει εκείνη η ώρα που θα βρούμε την τόλμη να πραγματοποιήσουμε το όραμα για ένα «Μεγάλο Παρίσι»;