Σε μια στιγμή την οποία πολλοί συνέκριναν με την πτώση του Τείχους στο Βερολίνο, η σιωπή του Φιντέλ Κάστρο υπήρξε ηχηρή.
Για πολλούς Κουβανούς, η σιωπή του Φιντέλ επιβεβαίωσε την αυστηρή του προσήλωση στο παρελθόν και στις αρχές της επανάστασης.
Ο Κάστρο παραμένει μεγάλη και επιβλητική μορφή στην κουβανική συνείδηση. Ενας ηγέτης με τέτοια ηθική λάμψη, που πολλοί αποφεύγουν να μνημονεύουν το όνομά του από σεβασμό. Ολοι συμφωνούν δε ότι η προσέγγιση με την Ουάσιγκτον θα ήταν αδύνατη χωρίς την έγκρισή του.
Ορισμένοι από τους πιστούς συνεργάτες του γηραιού ηγέτη χαρακτήρισαν την αναγνώριση από τον Μπαράκ Ομπάμα του κουβανικού καθεστώτος με έναν Κάστρο επικεφαλής «προσωπικό θρίαμβο του Φιντέλ».
Ακόμη και ο αδελφός του Φιντέλ, Ραούλ, θύμισε τη συμβολή του αδελφού του, γιορτάζοντας την αποφυλάκιση τριών Κουβανών πρακτόρων από τις ΗΠΑ, λέγοντας: «Η αποφυλάκιση υπήρξε δέσμευση του συντρόφου Φιντέλ, που εκπληρώνεται ύστερα από πολλά χρόνια».
Σημαντική μετατόπιση
Παρά την προσήλωση του Ραούλ στον αδελφό του, όμως, πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι η ιδεολογική μετατόπιση υπήρξε σημαντική. «Ο Ραούλ είναι ρεαλιστής και δεν παρασύρεται από την ιδεολογία. Ο Φιντέλ υπήρξε ανέκαθεν το πρόσκομμα στην αλλαγή και τη μεταρρύθμιση», λέει ο πρώην αναλυτής της CIA Μπράιαν Λατέλ.
Η σταδιακή εξαφάνιση του Φιντέλ είναι εμφανής ακόμη και σε κάποια από τα σημεία που διαμόρφωσαν την επαναστατική του πορεία. Στην είσοδο της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αβάνας, τα πόστερ για εκδηλώσεις μνήμης για την επανάσταση καλύπτονται από εκείνα που προσκαλούν φοιτητές σε συναυλίες.
Η ατμόσφαιρα στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας και σε άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας δεν διαφέρει από εκείνη στη Δύση, με τους φοιτητές να εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για τα παλαιά αντιαμερικανικά συνθήματα, τα οποία θεωρούν ξεπερασμένα και άστοχα.
«Πρόκειται για την ίδια επανάσταση, αλλά σε διαφορετική της φάση», λέει η 26χρονη φοιτήτρια Αναμπέλ Μπολέ.
Αμέσως μετά την άρση των περιορισμών στα ταξίδια Κουβανών στις ΗΠΑ, την οποία πραγματοποίησε ο Ομπάμα το 2009, και την ταυτόχρονη χαλάρωση των ταξιδιωτικών απαγορεύσεων από τον Ραούλ Κάστρο, εμφανίστηκε μια σταθερή ροή Κουβανών μεταναστών στις ΗΠΑ αλλά και δολαρίων προς το νησιωτικό κράτος.
Ωφελημένος ο λαός
Δεν ήταν τυχαίο λοιπόν που πολλοί κάτοικοι της Αβάνας, ερωτηθέντες ποιος θα ωφεληθεί περισσότερο από τη νέα προσέγγιση με τον μεγάλο τους γείτονα, απήντησαν: «Ο κουβανικός λαός», αντί να επιλέξουν έναν από τους Ομπάμα και Ραούλ Κάστρο.
Το πρωί της Πέμπτης, έξω από το κτίριο της αμερικανικής διπλωματικής αποστολής, μια γυναίκα σκούπιζε το πεζοδρόμιο, εν αναμονή εξελίξεων. Στην πρόσοψη του κτιρίου, τα παλαιά συνθήματα «Πατρίδα ή Θάνατος» και «Θα Νικήσουμε» αποτελούσαν ήδη μνημεία μιας περασμένης, ηρωικής εποχής.