Σε μια πρωτοφανή ενέργεια, ενδεικτική των προθέσεών του για τον νέο του ρόλο στην προεδρία της Τουρκίας, ο Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε την περασμένη Δευτέρα ότι θα προεδρεύσει του υπουργικού συμβουλίου στις 19 Ιανουαρίου. Τουρκικά ΜΜΕ έκαναν λόγο για ένταση στις σχέσεις μεταξύ του επιτελείου Ερντογάν και του γραφείου του πρωθυπουργού, Αχμέτ Νταβούτογλου, αφότου οι στενοί συνεργάτες του τελευταίου διέψευσαν την πληροφορία ότι ο Τούρκος πρόεδρος επρόκειτο να συντονίσει το υπουργικό συμβούλιο της προσεχούς Κυριακής. «Συζήτησα το θέμα με τον πρωθυπουργό και θα προεδρεύσω του υπουργικού συμβουλίου στις 19 Ιανουαρίου», ήταν η διευκρινιστική δήλωση του Ερντογάν.
Ο Τούρκος ηγέτης, που κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή μία και πλέον δεκαετία, αρχικά ως πρωθυπουργός και τώρα ως πρόεδρος, δεν έχει κρύψει τη φιλοδοξία του να ενισχύσει τις εξουσίες του προέδρου αλλάζοντας το Σύνταγμα της χώρας. Το γεγονός ότι εξελέγη απευθείας από τον λαό τον περασμένο Αύγουστο τού παρέχει αυξημένη ισχύ απ’ ό,τι διέθεταν οι προκάτοχοί του που περιορίζονταν σε διακοσμητικό ρόλο. Η εξαγγελία περί σύγκλησης του υπουργικού συμβουλίου από τον πρόεδρο είναι μία πρωτόγνωρη πρακτική στην ιστορία της Τουρκίας τις τελευταίες δεκαετίες. Η σύνοδος θα πραγματοποιηθεί στο ούτως ή άλλως υποβλητικό προεδρικό μέγαρο που κατασκεύασε ο Ερντογάν στα περίχωρα της Αγκυρας, το οποίο διαθέτει πάνω από χίλια δωμάτια, κόστισε μισό εκατομμύριο ευρώ και οι επικριτές του θεωρούν ότι απηχεί τις αυταρχικές του τάσεις. Η αντιπολίτευση φοβάται ότι σταδιακά θα εδραιωθεί και η δυσανεξία του προς τις αντίθετες απόψεις, ειδικά εν τη απουσία ενός ισχυρού Κοινοβουλίου που θα μπορούσε να αναχαιτίσει τις αυτοκρατορικές του έξεις. Σύμφωνα με ανάλυση του περιοδικού Economist, «ο πρόεδρος της χώρας ελπίζει να υλοποιήσει το όνειρό του για μία νέα, γεμάτη αυτοπεποίθηση Τουρκία, όπου θα κυριαρχεί το σουνιτικό Ισλάμ και θα αναζωογονηθούν οι μνήμες της οθωμανικής αυτοκρατορίας». Η Τουρκία θα γίνει μία δικτατορία μεσανατολικού τύπου», προβλέπει στη βρετανική επιθεώρηση ο γνωστός σχολιαστής Λεβέντ Γκουλτεκίν.
Οπως υπογραμμίζει ο Economist, για να υλοποιήσει τα σχέδιά του περί συνταγματικής αλλαγής ο Ερντογάν, θα πρέπει το κόμμα του να κερδίσει τις τέταρτες συναπτές βουλευτικές εκλογές αυτόν τον Ιούνιο. Ελάχιστοι έχουν αμφιβολίες ότι αυτό θα συμβεί, με δεδομένο ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό, καταρρέει από άποψη επιρροής. Ωστόσο το ΑΚΡ θα πρέπει να εξασφαλίσει πλειοψηφία δύο τρίτων για να έχει το δικαίωμα συνταγματικής μεταρρύθμισης και ο στόχος αυτός είναι εξαιρετικά δύσκολος.
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο Ερντογάν, είναι να διατηρήσει τον έλεγχο του κόμματος. Η πρόσφατη διένεξη με το πρωθυπουργικό περιβάλλον αντανακλά ακριβώς αυτήν την προσπάθεια επιβολής της προεδρικής γραμμής στο ΑΚΡ. Λέγεται ότι ο Ερντογάν θέλει να επιλέξει τη λίστα των υποψηφίων για τις επικείμενες εκλογές. Ενα άλλο ζήτημα είναι η διαφθορά, καθώς πολλά στελέχη του ΑΚΡ εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για τις κατηγορίες που απαγγέλθηκαν πέρυσι σε βάρος του ίδιου του Ερντογάν αλλά και του στενού του κύκλου. Η μοναδική αντίδραση της κυβέρνησης ήταν να απομακρύνει… τους εισαγγελείς που διέταξαν τις σχετικές έρευνες.
Η διένεξη του Ερντογάν με τον Φετουλάχ Γκιουλέν, τον εξόριστο σουνίτη κληρικό που ζει στις ΗΠΑ, αναμένεται να συνεχιστεί και το 2015 μετά και τις πρόσφατες διώξεις εναντίον δημοσιογράφων σε ΜΜΕ που πρόσκεινται φιλικά στον δεύτερο.
Ο μεγαλύτερος, όμως, πονοκέφαλος για τον Τούρκο πρόεδρο είναι η οικονομία, καθώς η ανάπτυξη θα πρέπει να υπερβεί το 3% για να διατηρηθεί το τρέχον βιοτικό επίπεδο. Παράλληλα, την κατάσταση επιβαρύνει η παρουσία 2 εκατ. Σύρων προσφύγων, που διεκδικούν παροχές από τα κρατικά ταμεία. Πιο ελπιδοφόρα προμηνύεται η ειρήνευση με τους Κούρδους, σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι έχει συναφθεί μία μυστική συμφωνία μεταξύ του Ερντογάν και του φυλακισμένου Κούρδου Αμπντουλάχ Οτσαλάν, προκειμένου οι Κούρδοι ψηφοφόροι να ενισχύσουν εκλογικά το ΑΚΡ και να εξασφαλίσουν την πολυπόθητη πλειοψηφία των δύο τρίτων στο κυβερνητικό στρατόπεδο.
Η Χαμάς και το AKP
Αμερικανοί αξιωματούχοι εκφράζουν την ανησυχία τους για την αιφνιδιαστική επίσκεψη του ηγέτη της Χαμάς Χαλέντ Μεσάαλ στην Τουρκία το περασμένο Σαββατοκύριακο και διεμήνυσαν την ενόχλησή τους σε Τούρκους αξιωματούχους. Ο Μεσάαλ συναντήθηκε πριν από δέκα μέρες με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν και συμμετείχε σε συνέδριο του ΑΚΡ στο Ικόνιο. Εμφανίστηκε σε σφιχτή χειραψία με τον πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου και αποθεώθηκε από το συγκεντρωμένο πλήθος. «Θεού θέλοντος θα απελευθερώσουμε μαζί την Ιερουσαλήμ», είπε ο ηγέτης της Χαμάς στη σύντομη ομιλία του, ενώ ακούγονταν αντισημιτικά συνθήματα από τους συγκεντρωμένους. Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, όταν ρωτήθηκε σχετικά, είπε πως η Χαμάς είναι τρομοκρατική οργάνωση. «Συνεχίζουμε να εκφράζουμε σε Τούρκους αξιωματούχους τις ανησυχίες μας για τη σχέση μεταξύ της Χαμάς και της Τουρκίας αφότου πληροφορηθήκαμε την πρόσφατη επίσκεψη του Μεσάαλ εκεί», ανέφερε χαρακτηριστικά.