Στις 14 Ιανουαρίου, λίγους μήνες πριν κλείσει τα 90 του χρόνια, ο Τζόρτζιο Ναπολιτάνο υπέβαλε την παραίτησή του από την προεδρία της Ιταλίας, κλείνοντας μια σταδιοδρομία που τον έφερε από τις ένοπλες κομμουνιστικές αντιστασιακές οργανώσεις του Β΄ Παγκοσμίου στο προεδρικό μέγαρο του 2015. Η παρουσία του Ναπολιτάνο στο ύπατο αξίωμα της Ιταλίας ήταν κάθε άλλο παρά διακοσμητική – ενώ η αποχώρησή του θα μπορούσε, υπό κάποιες συνθήκες, να συμπαρασύρει την κυβέρνηση Ρέντσι.
Προκειμένου να εκλέξει πρόεδρο στις διαδοχικές ψηφοφορίες που ξεκινούν στις 29 Ιανουαρίου και μπορούν να διεξάγονται με ρυθμό δύο ημερησίως, ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός θα χρειαστεί 505 ψήφους, ενώ το κόμμα του έχει 446 ψήφους και αυτές όχι σίγουρες. Το ιταλικό «κυνήγι του βουλευτή» είναι πιο περίπλοκο από το ελληνικό, λόγω μεγαλύτερης κλίμακας (βουλευτές συν γερουσιαστές συν εκπρόσωποι περιφερειών ίσον 1.009 εκλέκτορες) και λόγω του ότι οι ψηφοφορίες είναι μυστικές. Ευτυχώς για τον Ρέντσι, η κυβέρνηση δεν πέφτει αυτομάτως ύστερα από κάποιον αριθμό άκαρπων ψηφοφοριών, αλλά η διαδικασία μπορεί να συνεχιστεί επ’ άπειρον μέχρις ότου υπάρξει συναίνεση. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Τζοβάνι Λεόνε, που εξελέγη πρόεδρος στην 23η ψηφοφορία, ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1971.
Στην πράξη, όμως, αν ο Ρέντσι δεν κατορθώσει να επιβάλει τον πρόεδρο της αρεσκείας του στην τέταρτη ψηφοφορία, θα υποχρεωθεί να «φορτωθεί» έναν πρόεδρο που δεν θα είναι της εμπιστοσύνης του ή να εκλάβει το ράπισμα ως έλλειψη στήριξης και να υποβάλει την παραίτηση της κυβέρνησής του.
Με δεδομένο ότι οι 143 εκλέκτορες του Μπερλουσκόνι θα τηρήσουν τη διαπαραταξιακή συμφωνία και θα ψηφίσουν τον κυβερνητικό υποψήφιο, πολλά θα εξαρτηθούν από την έκταση της ανταρσίας στο εσωτερικό του Δημοκρατικού Κόμματος. Πηγές στην εφημερίδα «Ρεπούμπλικα» υπολόγιζαν τους αντάρτες των Δημοκρατικών σε 50 και έκαναν λόγο για άλλους 20 «που διαφωνούν μεν, αλλά θα μπορούσαν να μεταπειστούν», άγνωστο με ποιες μεθόδους.
Υπάρχουν αρκετοί στο εσωτερικό του Δημοκρατικού Κόμματος που διαμαρτύρονται για το γεγονός ότι ο Ρέντσι ανέλαβε τα ηνία της χώρας τον Μάρτιο του 2014 με «παλατιανό πραξικόπημα», υπό τις ευλογίες του Ναπολιτάνο και επιθυμούν προσφυγή στις κάλπες προκειμένου να αλλάξουν τις εσωκομματικές ισορροπίες. Γιατί όμως ο Ναπολιτάνο, ο οποίος στήριξε τον Ρέντσι, επέλεξε να φύγει πέντε χρόνια πριν από τη λήξη της επταετούς θητείας του, βάζοντάς τον πρωθυπουργό σε δοκιμασία; Το ερώτημα αυτό επιμένει, πίσω από τα εύλογα επιχειρήματα του απερχόμενου προέδρου για τα «σημάδια της ηλικίας» που «δεν πρέπει να αγνοούνται».
Μέχρι τώρα, ο Ναπολιτάνο χειριζόταν με μεγάλη μαεστρία την εξουσία του προέδρου να διορίζει κυβερνήσεις, επεκτείνοντάς τη μέχρι του σημείου να αποκτήσει το προσωνύμιο «βασιλιάς Τζόρτζιο». Τον Νοέμβριο του 2011, καθώς η Ιταλία δεχόταν επίθεση από τις χρηματαγορές, ο Ναπολιτάνο διόρισε τον Μάριο Μόντι «γερουσιαστή διά βίου», προκειμένου λίγες ημέρες αργότερα να εκδιώξει τον Μπερλουσκόνι από την πρωθυπουργία και να δώσει τη θέση του στον εκλεκτό των αγορών Μόντι.
Το 2013, ο Ναπολιτάνο επέσπευσε κατά δύο μήνες την ημερομηνία των βουλευτικών εκλογών προκειμένου να μην έχουν μεσολαβήσει προεδρικές εκλογές και να είναι ο ίδιος υπεύθυνος για τον σχηματισμό της κυβέρνησης που θα προέκυπτε από τις κάλπες.
Οι εκλογές εκείνες έφεραν πολιτικό σεισμό, καταγράφοντας άνοδο του Κινήματος 5 Αστέρων και μείωση της επιρροής των δύο πόλων του δικομματισμού, αλλά ο Ναπολιτάνο χειρίστηκε έτσι την κατάσταση ώστε να σχηματιστεί η κυβέρνηση συνεργασίας του Ενρίκο Λέτα.
Στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στις εκλογές και στον σχηματισμό της κυβέρνησης αυτής, οι κατεστημένες πολιτικές δυνάμεις και οι ξένοι ισχυροί είχαν πέσει στα πόδια του προκειμένου να ανανεώσει τη θητεία του, θεωρώντας ότι αυτός είναι ο καλύτερος εγγυητής της σταθερότητας. Λίγους μήνες αργότερα, όταν ο Λέτα απογοήτευσε εντός και εκτός της χώρας, ο Ναπολιτάνο δέχθηκε να τον αντικαταστήσει με τον Ρέντσι, χωρίς εκλογές. Αναλυτές στο πρακτορείο Μπλούμπεργκ εξήραν τον ρόλο του Ναπολιτάνο ως ανθρώπου με τον οποίο μπορούσαν να συνομιλήσουν οι αγορές. Σίγουρα είναι ο άνθρωπος που επανακαθόρισε το αξίωμά του, μεταφέροντας με τις ενέργειές του την Ιταλία από την προεδρευομένη προς την προεδρική δημοκρατία.
Η επιλογή του Ρομάνο Πρόντι
Ο Ναπολιτάνος Τζόρτζιο Ναπολιτάνο εισήλθε για πρώτη φορά στην ιταλική Βουλή το 1953 και δεν εγκατέλειψε το Κοινοβούλιο παρά μόνο το 1996, όταν έγινε υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Πρόντι. Το 1991, το Κ.Κ. Ιταλίας, στο οποίο ανήκε, είχε διαλυθεί και τη θέση του είχαν πάρει οι Δημοκράτες της Αριστεράς, νυν Δημοκρατικό Κόμμα. Ο Ναπολιτάνο ακολούθησε την πορεία του κόμματός του, υποστηρίζοντας ένθερμα από τη θέση του προέδρου την κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων που επέβαλαν οι αγορές στη χώρα και την επίθεση κατά των συνδικάτων που εξαπέλυσε ο Ματέο Ρέντσι. Ο Ρέντσι αναζητεί τώρα πρόεδρο με αρκετό κύρος ώστε να ασκεί τα καθήκοντά του, αλλά και αρκετά συνεργάσιμο ώστε να προκηρύξει πρόωρες εκλογές όταν θέλει ο Ρέντσι και όχι νωρίτερα. Γι’ αυτό και φέρεται να αντιστέκεται σθεναρά στο όνομα που θα είχε τις περισσότερες πιθανότητες να συγκεντρώσει πλειοψηφία: το όνομα του Ρομάνο Πρόντι. «Αν δεν τους πάει καλά η τέταρτη ψηφοφορία, μετά για το Δημοκρατικό Κόμμα υπάρχει μόνο ο Πρόντι. Αν ο Ρέντσι θέλει να κρατήσει όρθια αυτή τη Βουλή, ας έρθει να μας ζητήσει την ψήφο. Περιμένουμε», είπε ο βουλευτής του Κινήματος 5 Αστέρων, Ντανίλο Τονινέλι.