Στον απόηχο των επιθέσεων εναντίον του Σαρλί Εμπντό, η Γαλλία ξεκίνησε να συζητά τι σημαίνει να είναι κανείς Γάλλος – και αν υπάρχει χώρος στον ορισμό αυτό για τον δυναμικό και αυξανόμενο μουσουλμανικό πληθυσμό της χώρας.
Στη Γαλλία, ο νόμος και η παράδοση επιτάσσουν όμοια αντιμετώπιση κάθε ατόμου, χωρίς αναφορές σε φυλή, θρησκεία ή φύλο, στην υπηρεσία των αξιών της γαλλικής δημοκρατίας: Ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη. Αυτή η βαθιά ριζωμένη επιδίωξη διατρανώθηκε στις μεγάλες διαδηλώσεις εθνικής ενότητας μετά τις δολοφονίες σκιτσογράφων, αστυνομικών και Εβραίων από εγχώριους τζιχαντιστές τον Ιανουάριο.
Αυτά τα ιδανικά όμως, όπως και η ίδια η Γαλλική Δημοκρατία, ακούγονται απόμακρα και κενά στα αυτιά πολλών μουσουλμάνων, που παραδοσιακά βλέπουν λιγοστές διαφορές ανάμεσα στη θρησκεία και τη δημόσια ζωή. Συχνά θεωρούν τις αξίες του κράτους ξένες, ακόμη και βλάσφημες, ως μια μορφή πολιτιστικής αποικιοκρατίας, πρόφαση για διακρίσεις με βάση τη φυλή και το θρήσκευμα.
Η πίστη στις ρεπουμπλικανικές αρχές «είναι μια ιερή απολυτότητα, όπως ήταν ο κομμουνισμός», υποστηρίζει ο Αντριου Χούσεϊ, συγγραφέας του βιβλίου «Η γαλλική ιντιφάντα», μιλώντας για τον«φονταμενταλισμό του διαφωτισμού».
Το χάσμα ανάμεσα στα μαθήματα πολιτικής αγωγής της Γαλλικής Δημοκρατίας και στην καθημερινότητα του μουσουλμανικού πληθυσμού είναι κάτι παραπάνω από ορατό στο προάστιο Κλισί-σου-μπουά. Οι νέοι στο Κλισί χαρακτηρίζουν την ελευθερία-ισότητα-αδελφότητα «λόγια του αέρα». Δεν νιώθουν ούτε ίσοι ούτε απόλυτα ελεύθεροι.
«Η Γαλλία είναι η χώρα της διακήρυξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά είναι μόνο μία διακήρυξη», είπε ο επικεφαλής των μουσουλμανικών ενώσεων του Σεν-Σεν Ντενί, Μαμέντ Ενίς. Ο Ενίς υποστήριξε πως οι μουσουλμάνοι νιώθουν πιο ελεύθεροι να προσεύχονται, να τρώνε, να ντύνονται και να ζουν όπως θέλουν στο βασίλειο της Βρετανίας παρά στη Γαλλική Δημοκρατία.
Πολλοί νέοι στο Κλισί δεν τήρησαν τη σιγή ενός λεπτού για τους δημοσιογράφους του Σαρλί Εμπντό, θεωρώντας ότι προσέβαλαν το Ισλάμ, ενώ ο πρωθυπουργός Βαλς ανακοίνωσε νέα μαθήματα πολιτικής αγωγής στα δημόσια σχολεία ώστε να τονωθούν ρεπουμπλικανικές αξίες όπως ο κοσμικός χαρακτήρας του κράτους.
Το Κλισί είναι μία από τις φτωχότερες πόλεις της Γαλλίας, με ανεργία 40%, ενώ ο μισός πληθυσμός είναι κάτω των 20 ετών. Υπάρχει έλλειψη στέγης, ενώ πρώτο γραφείο του ΟΑΕΔ άνοιξε μόλις πέρυσι. Απέχει μόλις 15 χιλιόμετρα από το κέντρο του Παρισιού, αλλά δεν φθάνει εκεί ούτε μεγάλος δρόμος ούτε σταθμός μέσων μεταφοράς, παρά τα δέκα χρόνια υποσχέσεων.
«Σε καμία άλλη ανεπτυγμένη χώρα δεν βλέπει κανείς πόλεις που να είναι τόσο κοντά και ταυτόχρονα τόσο μακριά», τόνισε η αντιδήμαρχος του Κλισί, Μαριάμ Σισέ. Πριν από τρία χρόνια, ο εξάδελφός της, Μπουνά Τραορέ, 15 χρόνων, έπαθε ηλεκτροπληξία καθώς κρυβόταν από την αστυνομία σε υποσταθμό της ηλεκτρικής εταιρείας. Ο θάνατος του Τραορέ και του φίλου του πυροδότησαν τρεις εβδομάδες ταραχών σε όλη τη χώρα. Εκτοτε «έφτιαξαν κάποια νέα κτίρια και πάρκα», είπε η Σισέ, «αλλά μετά από αυτό τι;».
Ο Ζιλ Κεπέλ, συγγραφέας βιβλίων για τα προάστια, λέει ότι αυτό που ριζοσπαστικοποιεί δεν είναι μόνο η φτώχεια, αλλά ότι «ακόμη και μουσουλμάνοι που πίνουν κρασί» ένιωσαν προσβεβλημένοι από τα σκίτσα του Μωάμεθ. Εξίσου σημαντικά είναι, σύμφωνα με τον Κεπέλ, τα ανοικτά τραύματα του πολέμου για την ανεξαρτησία της Αλγερίας και μετά ο πόλεμος του αλγερινού κράτους ενάντια στους ισλαμιστές.