Η καθιέρωση προεδρικού συστήματος θα αποτελέσει προτεραιότητα της κυβέρνησης που θα προκύψει στην Τουρκία από τις βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουνίου εφόσον επικρατήσει, όπως αναμένεται, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Αυτό διασαφήνισε χθες ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου, ευθυγραμμίζοντας το κόμμα του με τον διακαή πόθο του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.
«Βλέπουμε την αναδιάρθρωση του κυβερνητικού συστήματος στην κατεύθυνση της προεδρικής δημοκρατίας ως αναγκαία προϋπόθεση, προκειμένου να ξεκαθαρίσουμε τη σύγχυση στην κατανομή των αρμοδιοτήτων και να αποκαταστήσουμε κατά γνήσιο τρόπο την απόδοση ευθυνών» δήλωσε ο Τούρκος πρωθυπουργός σε κομματική εκδήλωση, στην Αγκυρα, όπου παρουσιάστηκε το εκλογικό πρόγραμμα του ΑΚΡ.
Ο ισχύων καταστατικός χάρτης της Τουρκίας έχει ως κορμό το σύνταγμα που επέβαλαν οι στρατηγοί μετά το πραξικόπημα του Κενάν Εβρέν, το 1980. Παρά τις επανειλημμένες τροποποιήσεις του, φέρει ακόμη τη σφραγίδα εκείνης της εποχής και η αναθεώρησή του συγκεντρώνει, κατ’ αρχήν, ευρύτερη συναίνεση. Αντικείμενο έντονης διαμάχης αποτελεί, ωστόσο, η φιλοδοξία του Ερντογάν να καθιερώσει ένα είδος προεδρικής δημοκρατίας, κατά το γαλλικό ή το αμερικανικό πρότυπο. Η αντιπολίτευση απορρίπτει αυτή την προσπάθεια, θεωρώντας ότι θα ενισχύσει τη ροπή του Ερντογάν προς τον αυταρχισμό.
Το ΑΚΡ χρειάζεται τουλάχιστον 330 από τις 550 έδρες για να αλλάξει το σύνταγμα μέσω δημοψηφίσματος και 367 για να γίνει η αναθεώρηση με απόφαση της Βουλής. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν, ωστόσο, ότι το ΑΚΡ θα δυσκολευτεί, καθώς εμφανίζεται να υποχωρεί σε ποσοστά, ίσως μάλιστα να χρειαστεί συμμάχους για να σχηματίσει κυβέρνηση.
Γενοκτονία των Αρμενίων
Στο μεταξύ, συνεχίζονται οι αντιδράσεις της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας για τις τοποθετήσεις κορυφαίων παραγόντων και θεσμών της διεθνούς κοινότητας με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τη γενοκτονία των Αρμενίων. Ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ετοιμαζόταν να εγκρίνει ψήφισμα, με το οποίο θα καταδίκαζε «τη γενοκτονία των Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία», ο Ταγίπ Ερντογάν προειδοποιούσε ότι παρόμοια απόφαση δεν θα έχει την παραμικρή επίδραση στη χώρα του. «Ο,τι απόφαση κι αν πάρει σήμερα η Ε.Ε., θα μπει από το ένα μας αυτί και θα βγει από το άλλο, γιατί δεν είναι δυνατόν η Τουρκία να δεχτεί ότι ευθύνεται για παρόμοιο αμάρτημα ή έγκλημα» δήλωσε πριν επιβιβαστεί στο προεδρικό αεροπλάνο, με προορισμό το Καζαχστάν. Σημείωσε δε ότι η χώρα του φιλοξενεί περί τους 100.000 Αρμενίους, πολλοί εκ των οποίων εργάζονται παράνομα στην Τουρκία, για να προσθέσει: «Θα μπορούσαμε να τους απελάσουμε, αλλά δεν το πράττουμε… Δεν μπορούμε να καταλάβουμε προς τι αυτή η εχθρότητα απέναντι σε μια χώρα που εκδηλώνει αισθήματα φιλοξενίας».
Οι Αρμένιοι, οι οποίοι θα τιμήσουν παγκοσμίως την επέτειο της γενοκτονίας στις 24/4, υπολογίζουν ότι 1,5 εκατ. πρόγονοί τους εξοντώθηκαν από τα οθωμανικά στρατεύματα στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Τουρκία υιοθετεί ριζικά διαφορετική άποψη, υποστηρίζοντας ότι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, τόσο Αρμένιοι όσο και Τούρκοι, σκοτώθηκαν στη διάρκεια εμφύλιων συγκρούσεων στην Ανατολία.
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου έδωσε χθες συνέχεια στις επιθέσεις της Αγκυρας κατά του Πάπα για την πρόσφατη αναγνώριση της γενοκτονίας από τον Ποντίφικα. «Ενα μέτωπο των δυνάμεων του Κακού ορθώνεται ενώπιόν μας… Τώρα ήρθε και ο Πάπας να πάρει μέρος σ’αυτό το μέτωπο και σ’ αυτά τα σχέδια» δήλωσε στη διάρκεια της εκδήλωσης του ΑΚΡ.
Περισσότερο συγκρατημένοι εμφανίζονται οι Αμερικανοί αναφορικά με τη γενοκτονία των Αρμενίων. «Ο πρόεδρος κ.ά. ανώτατοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν κατ’ επανάληψη αναγνωρίσει ως ιστορικό γεγονός, και έχουν θρηνήσει γι’ αυτό, τον σφαγιασμό 1,5 εκατ. Αρμενίων κατά την τελευταία περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Μαρί Χαρφ, αποφεύγοντας να κάνει χρήση του όρου «γενοκτονία».