Ο Γιόζεφ Ιζσο κάθεται στο κρεβάτι του, πλάι στο γραφείο, ενώ η μητέρα του συγυρίζει το διπλανό δωμάτιο. Ο νεαρός άνδρας ομολογεί ότι υπάρχουν πολλά θετικά αλλά και αρνητικά του να μένεις με τους γονείς σου όταν είσαι 29 ετών. «Είναι πολύ άνετα εδώ, ιδιαίτερα τώρα που η αδελφή μου μετακόμισε», εξηγεί. Καθώς δεν πληρώνει ενοίκιο, συγκεντρώνει τα χρήματά του και ταυτόχρονα μένει σε μικρή απόσταση από την εργασία του στο πανάκριβο κέντρο της πόλης.
«Ομως, σου φέρονται σαν να είσαι μικρό παιδί», λέει ψιθυριστά. Για παράδειγμα, όταν επιστρέφει στο δωμάτιό του και παρατήσει τα ρούχα του δεξιά και αριστερά, διαπιστώνει ότι κάποιος τα τακτοποιεί τάχιστα κατά τον τρόπο που προτιμά η μητέρα του. «Αυτό είναι ενοχλητικό, αλλά όχι τόσο ώστε να αναγκαστώ να φύγω», παραδέχεται.
Η πρόσφατη αύξηση του αριθμού των παιδιών που ενώ ενηλικιώνονται, εξακολουθούν να συμβιώνουν με τους γονείς τους είναι μία τάση που δεν περιορίζεται στα κράτη του πρώην κομμουνιστικού μπλοκ, αλλά φαίνεται ότι εδώ την έχουν τελειοποιήσει.
Στη Σλοβακία, π.χ., το 74% των νέων ηλικίας 18 έως 34 ετών, ασχέτως της οικογενειακής τους κατάστασης ή της επαγγελματικής τους αποκατάστασης, εξακολουθούν να ζουν με τους γονείς τους, σύμφωνα με την τελευταία στατιστική μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το 57% των ατόμων ηλικίας από 25 έως 34 ετών παραμένουν ένοικοι στο «ξενοδοχείο Μητέρα». Το αντίστοιχο ποσοστό στη Βουλγαρία είναι 51%, στη Ρουμανία 46%, στη Σερβία 54% και στην Κροατία 59%.
Οι κοινωνιολόγοι και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένος παράγοντας που να ευθύνεται για το φαινόμενο, αλλά η οικονομική κρίση και η ανεργία των νέων διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο. Ωστόσο υπάρχουν και κάποιες ιδιαιτερότητες στα πρώην κομμουνιστικά κράτη που βοήθησαν στο να ριζώσει η συνήθεια. Ο κεντρικός σχεδιασμός, σε συνδυασμό με το πρόβλημα στέγης και την έλλειψη ενοικιαζόμενης κατοικίας, έχουν περιορίσει σημαντικά τις εναλλακτικές που έχουν οι νέοι της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Οταν τα κομουνιστικά καθεστώτα κατέρρευσαν, οι ένοικοι κρατικής στέγης, σε πολλά κράτη, είχαν την ευκαιρία να αγοράσουν τα διαμερίσματά τους σε χαμηλές τιμές, κάτι που δεν μπορούν να επαναλάβουν σήμερα τα παιδιά τους. Δεν είναι όμως μόνο στα πρώην κομμουνιστικά κράτη που οι νέοι δεν λένε να εγκαταλείψουν τη γονεϊκή φωλιά. Την ίδια στιγμή και ευρωπαϊκά κράτη που επλήγησαν από την ύφεση του 2008 και την κρίση του ευρώ που επακολούθησε, έχουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά ενηλίκων που ζουν με τους γονείς τους, 53% στην Ελλάδα και 49% στην Ιταλία.
Ταυτόχρονα καταγράφεται αύξηση της ηλικίας των νέων που αποφασίζουν να κάνουν δική τους οικογένεια. Χαρακτηριστικά από το 1993 ώς το 2013, η μέση ηλικία γάμου στη Σλοβακία αυξήθηκε στα 29 έτη από τα 23 για τις γυναίκες και στα 31 από τα 25 για τους άνδρες. Κατά την ίδια περίοδο, η μέση ηλικία πρώτου τοκετού για τις γυναίκες αυξήθηκε από τα 22 στα 27 χρόνια, ενώ σήμερα το 1/3 των μητέρων αποκτούν τέκνα εκτός γάμου.
Αυτές οι χώρες δεν έχουν την κατάλληλη στεγαστική υποδομή, ενώ τα επίπεδα των μισθών δεν εξασφαλίζουν στους νέους τον δυτικό τρόπο ζωής που επιθυμούν. Η έλλειψη ενοικιαζόμενης στέγης, λιγότερο από το 6% όλων των κατοικιών της Σλοβακίας είναι προς ενοικίαση, δίνει στους νέους λίγες ευκαιρίες να μετακομίσουν από το σπίτι των γονιών.
Πέρα από αυτά οι γονείς σήμερα είναι πολύ πιο φιλελεύθεροι από ό,τι στο παρελθόν. «Παλιότερα ήταν δύσκολο να συμβιώσεις με τους γονείς σου. Πολλοί οι κανόνες και αυστηρά, παραδοσιακά τα σπιτικά», λέει η Σουζάνα Κούζα, ερευνήτρια του Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας της Σλοβακικής Ακαδημίας Επιστημών.