Τους τελευταίους μήνες το θέμα της Ουκρανίας δείχνει να υποχωρεί από την ειδησεογραφία. Αυτό είναι κατανοητό, καθώς άλλα προβλήματα, όπως η οικονομική κρίση, κυριαρχούν στην επικαιρότητα.
Ομως, δεν πρέπει να ξεχνάμε την Ουκρανία. Η κατάσταση εκεί παραμένει εύθραυστη και ανησυχητική. Οι συγκρούσεις συνεχίζονται, αν και σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με το παρελθόν. Αποσχιστικές δυνάμεις με τη στήριξη της Ρωσίας εξακολουθούν να αποσταθεροποιούν περιοχές στην Ανατολική Ουκρανία.
Στην Κριμαία, μετά την παράνομη προσάρτησή της από τη Ρωσία, παρατηρείται ανησυχητική επιδείνωση της κατάστασης σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και περιορισμός του πολιτικού χώρου και της ελεύθερης λειτουργίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Τον περασμένο μήνα η 71η επέτειος της απέλασης των Τατάρων της Κριμαίας ήταν μια ιδιαίτερα οδυνηρή στιγμή που ανέδειξε τις νέες επιθέσεις κατά της κοινότητας αυτής υπό το καθεστώς του Κρεμλίνου.
Γι’ αυτό και θα πρέπει η Ουκρανία να εξακολουθήσει να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας. Τον Φεβρουάριο, η Γαλλία και η Γερμανία μεσολάβησαν ώστε να υπάρξει μια δέσμη συμφωνιών στο Μινσκ οι οποίες ανοίγουν τον δρόμο για τον τερματισμό της διαμάχης και την αποκατάσταση της εθνικής κυριαρχίας της Ουκρανίας στην περιοχή του Donbass.
To Ηνωμένο Βασίλειο στηρίζει πλήρως την εφαρμογή των συμφωνιών αυτών. Οι ομάδες εργασίες αρχίζουν να επεξεργάζονται τις λεπτομέρειες, κι αυτό είναι ενθαρρυντικό. Ολες οι πλευρές, συμπεριλαμβανομένων της Ρωσίας και της Ουκρανίας πρέπει να δεσμευτούν ότι θα εμπλακούν στη διαδικασία σοβαρά και εποικοδομητικά. Κατά τη συνομιλία του με τον πρόεδρο Πούτιν στις 25 Μαΐου, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον επισήμανε την ανάγκη για πλήρη εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ.
Γι’ αυτόν τον λόγο, αποτέλεσε θετική εξέλιξη η απόφαση της Ε.Ε. να συνδέσει ξεκάθαρα τη δέσμη των κυρώσεων με την πλήρη εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ. Αυτό είναι απαραίτητο για δύο λόγους: πρώτον, για να καταδείξει την ισχυρή, συλλογική μας ανησυχία για τις κινήσεις της Ρωσίας, και, δεύτερον, για να ασκήσει πίεση στη Ρωσία ώστε να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις συμφωνίες.
Δυστυχώς, εξακολουθεί να είναι απαραίτητη μια τέτοιου είδους πίεση, εάν λάβει κανείς υπόψη του τον σαφή ρωσικό σχεδιασμό για την αποσταθεροποίηση της ανατολικής Ουκρανίας. Τον Μάιο του 2015 το Ατλαντικό Συμβούλιο έδωσε στη δημοσιότητα έκθεση με τίτλο «Κρυμμένη σε κοινή θέα» η οποία αφορούσε τη συνεχιζόμενη παράνομη και λαθραία στρατιωτική δραστηριότητα στην Ουκρανία. Η έκθεση αυτή συγκεντρώνει ακράδαντα στοιχεία ανοιχτού κώδικα τα οποία συγκεντρώθηκαν με μεγάλο κόπο κατά τη διάρκεια πολλών μηνών, με τη βοήθεια του Bellingcat, ενός βρετανικού οργανισμού κοινωνικής δικτύωσης και έρευνας.
Μεταξύ άλλων η έρευνα καταγράφει τη διαδρομή ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού από τα σύνορα προς τα πεδία μάχης επί ουκρανικού εδάφους. Περιέχει νέα στοιχεία -δορυφορικά δεδομένα, ανάλυση κρατήρα και υλικό ανοιχτού κώδικα- που αποδεικνύουν ότι πολλές από τις επιθέσεις ξεκίνησαν όντως από τη Ρωσία και όχι από περιοχές της Ουκρανίας υπό τον έλεγχο αποσχιστικών δυνάμεων. Στην ίδια έκθεση περιλαμβάνονται φωτογραφίες από δορυφόρο που επιβεβαιώνουν τις κινήσεις ρωσικών στρατευμάτων και τη συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων σε στρατόπεδα κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων.
Η έκθεση αντικρούει τους ισχυρισμούς του Κρεμλίνου ότι δεν υποκινεί τις συγκρούσεις στην Ουκρανία. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες είχαμε τη σύλληψη δύο μονάδων των Ρωσικών Ειδικών Δυνάμεων οι οποίες έφεραν ρωσικά όπλα και εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων όπλων ελεύθερης σκόπευσης με σιγαστήρα, και οι οποίες παραδέχτηκαν ότι ήταν σε αποστολή της ρωσικής κυβέρνησης.
Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Στις 12 Μαΐου δημοσιεύτηκε η έκθεση του Μπόρις Νεμτσόφ μετά τον θάνατό του, με τίτλο «Ο Πόλεμος του Πούτιν». Η έκθεση κάνει λόγο για τουλάχιστον 70 Ρώσους στρατιώτες που σκοτώθηκαν κατά τις συγκρούσεις στο Ντεμπάλτσεβε από την αρχή του έτους. Το ΝΑΤΟ εκτιμά ότι εκατοντάδες άνδρες των ρωσικών στρατιωτικών μονάδων και ειδικών δυνάμεων δρουν στην Ουκρανία αυτή τη στιγμή, ενώ πολλές χιλιάδες ακόμα βρίσκονται σε ετοιμότητα κατά μήκος των ρωσοουκρανικών συνόρων.
Τον Φεβρουάριο, η Ρωσία και η Ουκρανία συμφώνησαν στο Μινσκ να εφαρμόσουν μια δέσμη μέτρων για τον τερματισμό της σύγκρουσης. Το άρθρο 10 των συμφωνιών δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερο και κάνει λόγο για «πλήρη αποχώρηση όλων των ξένων ένοπλων σχηματισμών, στρατιωτικού εξοπλισμού και μισθοφόρων από την Ουκρανία υπό την επιτήρηση του ΟΑΣΕ». Είναι προφανές ότι η Ρωσία δεν τηρεί κάτι τέτοιο.
Επιπλέον, η Ρωσία δεν τηρεί το άρθρο 1 για άμεση και συνολική κατάπαυση του πυρός, το άρθρο 2 που αναθέτει στον ΟΑΣΕ την επιτήρηση της κατάπαυσης του πυρός, και το άρθρο 5 για την απελευθέρωση όλων των ομήρων και όσων κρατούνται παράνομα.
Για τους λόγους αυτούς, πρέπει να συνεχίσουμε να ασκούμε πίεση στη Μόσχα να τηρήσει τις δεσμεύσεις της που απορρέουν από τις συμφωνίες του Μινσκ. Ομοίως, το Κίεβο πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις του, συμπεριλαμβανομένης και της συνταγματικής αναθεώρησης. Είναι ζωτικής σημασίας να μην ξεχνάμε ότι ο επιτιθέμενος είναι η Ρωσία. Η Ρωσία είναι αυτή η οποία σκόπιμα αποσταθεροποίησε μια γειτονική ευρωπαϊκή χώρα, επαναχάραξε βίαια τα σύνορά της, προσάρτησε εδάφη της χώρας αυτής και ξεκίνησε μια σύγκρουση που έχει στοιχίσει πάνω από 6.000 ζωές μέχρι στιγμής.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι μια κρίσιμη δοκιμασία για τη διεθνή κοινότητα και ιδιαιτέρως για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Πρέπει να μείνουμε σταθεροί στην πορεία που έχουμε επιλέξει και να είμαστε έτοιμοι να λάβουμε κι άλλα μέτρα, εάν χρειαστεί – εάν, για παράδειγμα, το Κρεμλίνο ενθαρρύνει μία ακόμη έκρηξη βίας. Η πορεία αυτή κρύβει ενδεχόμενους κινδύνους. Αλλά θα πρέπει ως Ευρωπαϊκή Ενωση να παραμείνουμε ενωμένοι. Το έπαθλο είναι μια ενιαία, ευημερούσα και ασφαλής Ουκρανία στα σύνορά μας.
* Ο κ. Τζον Κίττμερ είναι ο πρέσβης της Βρετανίας στην Αθήνα.