Την περασμένη Τρίτη, την ημέρα που εξέπνεε η αρχική προθεσμία για την επίτευξη οριστικής συμφωνίας αναφορικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου αναρτούσε, στον προσωπικό του λογαριασμό, στο Twitter, ένα βίντεο κινουμένων σχεδίων, υπό τον τίτλο: «Το Ισλαμικό Κράτος του Ιράν – κάτι σαν το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία (ISIS), αλλά πολύ μεγαλύτερο». Στο εν λόγω βίντεο, μασκοφόροι τζιχαντιστές με τη μαύρη σημαία του ISIS περνούν, οπλισμένοι με καλάσνικοφ, πάνω στο τζιπ τους, μπροστά από μια σειρά ομήρων με πορτοκαλί στολές -Αμερικανών, Χριστιανών, Ισραηλινών και ομοφυλόφιλων- που προορίζονταν για αποκεφαλισμό. Ο αφηγητής λέει: «Φανταστείτε πόσο επικίνδυνο θα ήταν το ISIS αν διέθετε μεραρχίες τεθωρακισμένων, μαχητικά αεροπλάνα και βαλλιστικούς πυραύλους. Φανταστείτε πόσο επικίνδυνο θα ήταν το ISIS αν διέθετε ατομικά όπλα». Την ίδια στιγμή, οι φιγούρες των τζιχαντιστών μεταμορφώνονταν σε Ιρανούς στρατιώτες, με επικεφαλής γενειοφόρο ιερέα.
Πέραν του προπαγανδιστικού χαρακτήρα της, η παρομοίωση στερείται αληθοφάνειας. Οι πάντες γνωρίζουν ότι το σιιτικό Ιράν είναι ένας από τους πιο σφοδρούς πολέμιους του εξτρεμιστικού, σουνιτικού Ισλαμικού Κράτους. Ανώτατοι αξιωματικοί του συντονίζουν τον αγώνα εναντίον των τζιχαντιστών στο Ιράκ, σε συνεργασία με την κυβέρνηση της Βαγδάτης, ενώ η Τεχεράνη στηρίζει τον κυβερνητικό στρατό του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, ο οποίος επωμίζεται, μαζί με τους Κούρδους μαχητές, το κύριο βάρος του αγώνα εναντιόν του ISIS στη Συρία. Η κάθετη αντίθεση του Ιράν στους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους είναι που το φέρνει εξ αντικειμένου, σε αυτό το ζήτημα, σε κοινό μέτωπο με τις Ηνωμένες Πολιτείες, διευκολύνοντας την προσέγγιση και στο κομβικό ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Αλλά αυτό είναι που κυρίως ανησυχεί το Ισραήλ: μια οριστική συμφωνία που θα έβγαζε το Ιράν από την οικονομική και διπλωματική καραντίνα και θα άλλαζε σοβαρά τους περιφερειακούς συσχετισμούς.
Πιο κοντά
Παρά την παραβίαση του αρχικού χρονοδιαγράμματος και την ολιγοήμερη παράταση των διαπραγματεύσεων έως τις 7 Ιουλίου, υπήρχαν ενδείξεις, όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, ότι Δύση και Ιράν βρίσκονταν πιο κοντά από κάθε άλλη φορά στην επίτευξη συμφωνίας. Από το πρωί της Τετάρτης, οι υπουργοί Εξωτερικών όλων των μεγάλων δυνάμεων που εμπλέκονται στις διαπραγματεύσεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία) βρίσκονταν στη Βιέννη, μαζί με τον Ιρανό ομόλογό τους Τζαβάντ Ζαρίφ. Ο τελευταίος είχε επιστρέψει στην αυστριακή πρωτεύουσα, ύστερα από ένα ταξίδι-αστραπή στην Τεχεράνη, για διαβουλεύσεις της τελευταίας στιγμής αναφορικά με τα επίμαχα, ανοιχτά ζητήματα. Η ουσία και ο τόνος των δηλώσεών του, άμα τη επιστροφή του, άφηναν να εννοηθεί ότι έχει ισχυρή στήριξη από τον Ανώτατο Ηγέτη της Ισλαμικής Δημοκρατίας, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, για την επίτευξη συμφωνίας.
Μια άλλη ένδειξη εντατικοποίησης των διαπραγματεύσεων ήταν το ταξίδι του Γιουκίβα Αμάνο, διευθυντή της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), στην Τεχεράνη. Σύμφωνα με τα διεθνή πρακτορεία, είναι πολύ πιθανό οι συνομιλίες του Αμάνο με τον Ιρανό πρόεδρο Χασάν Ρουχανί και άλλους αξιωματούχους να καταλήξουν στην άρση ενός από τα εναπομείναντα εμπόδια στον δρόμο για την επίτευξη συμφωνίας: τη συνεργασία της ΙΑΕΑ με τους Ιρανούς επιστήμονες που εργάζονται στο πυρηνικό πρόγραμμα.
Με αυτά τα δεδομένα, φαίνεται ότι οι διαφωνίες μεταξύ των μεγάλων Δυτικών δυνάμεων και του Ιράν τείνουν να περιοριστούν σε δύο ζητήματα: τον ρυθμό άρσης των διεθνών κυρώσεων σε βάρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας και την αξίωση των Δυτικών για επιθεωρήσεις σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Ιράν, ώστε να διαπιστωθεί ότι δεν εμπλέκονται στο πυρηνικό πρόγραμμα. Στο πρώτο ζήτημα είναι μάλλον εύκολο να βρεθεί συμβιβαστική λύση. Στο δεύτερο, όμως, πρέπει να αναμένεται κατηγορηματική άρνηση της Τεχεράνης, η οποία, διά στόματος Χαμενεΐ, θεωρεί το ζήτημα ως κόκκινη γραμμή για την εθνική ασφάλεια.