Γενοκτονία ή ένα έγκλημα από τα πολλά που διαπράχθηκαν στον αιματηρό εμφύλιο της Γιουγκοσλαβίας με τους 200.000 νεκρούς; Το ερώτημα για το τι έγινε στις αρχές Ιουλίου του 1995 στην Σρεμπρένιτσα, μετά την κατάληψή της από τις σερβοσβοσνιακές δυνάμεις, εξακολουθεί να διχάζει 20 χρόνια μετά τη σφαγή χιλιάδων μουσουλμάνων και να σκιάζει (και) τις φετινές επετειακές εκδηλώσεις στη μαρτυρική αυτή πόλη της Βοσνίας.
Για τη διεθνή κοινότητα και τους θεσμούς της, η εξόντωση 8.000 αμάχων στα γύρω δάση και τις κοιλάδες του Δρίνου, από Σέρβους παρακρατικούς και τις ειδικές δυνάμεις του στρατηγού Μλάντιτς, ήταν γενοκτονία εις βάρος ενός λαού, εν προκειμένω των μουσουλμάνων της Βοσνίας. Ως τέτοια έχει χαρακτηριστεί, μάλιστα, με απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΙCTYΙ) για τα εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, το οποίο δίκασε και εξακολουθεί να δικάζει, με αυτήν την κατηγορία, Σέρβους αξιωματούχους.
Ομως η σερβική πλευρά, ενώ παραδέχεται ότι «μεμονωμένα άτομα» διέπραξαν εγκλήματα στη Σρεμπρένιτσα, αρνείται ότι σημειώθηκε γενοκτονία και αξιώνει να αναγνωριστούν τα εγκλήματα που διεπράχθησαν στην κοιλάδα της Σρεμπρένιτσα από μουσουλμάνους εις βάρος Σέρβων. «Ο κόσμος επιμένει να παρουσιάζει τη Σρεμπρένιτσα ως τόπο δεινών μόνο των μουσουλμάνων, κάτι που, σε μεγάλο βαθμό, δεν είναι αληθές. Εάν ο κόσμος αποδεχόταν το γεγονός ότι περίπου 3.500 Σέρβοι σκοτώθηκαν με τον πλέον τερατώδη τρόπο μεταξύ 1992 και 1995, μέσα και γύρω από τη Σρεμπρένιτσα, η εικόνα της Σρεμπρένιτσα θα άλλαζε δραματικά», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας, της μιας από τις δύο συνιστώσες που συγκροτούν σήμερα το κράτος της Βοσνίας- Ερζεγοβίνης, κ. Μίλοραντ Ντόντικ.
«Η σφαγή που διέπραξαν τον Ιούλιο του 1995 στη Σρεμπρένιτσα οι δυνάμεις των Σέρβων της Βοσνίας σκοτώνοντας περισσότερους από 8.000 Βόσνιους μουσουλμάνους είναι το έγκλημα της γενοκτονίας, και το γεγονός αυτό αποδείχθηκε με δικαστικές αποφάσεις», δήλωσε ο πρόεδρος του ICTY, Τέοντορ Μέρον. «Το έγκλημα στη Σρεμπρένιτσα δεν ήταν αυθόρμητο. Υπήρχε ένα σχέδιο, και όλα είχαν συμφωνηθεί στο υψηλότατο επίπεδο. Στη γενοκτονία δεν είναι μόνο ζήτημα πόσοι ήταν οι εκτελεσθέντες αλλά αν υπήρχε η πρόθεση αφανισμού μιας ολόκληρης ομάδας», πρόσθεσε ο γενικός γραμματέας του δικαστηρίου Σερτζ Μπράμετζ.
Χωρίς αποδείξεις
«Κανένα δικαστήριο, συμπεριλαμβανομένου και του Δικαστηρίου της Χάγης, δεν έχει αποδείξει, κατά τη διάρκεια της εκδίκασης διαφόρων υποθέσεων, κάποιο θεμελιώδες στοιχείο που να αφορά αυτό το έγκλημα.
Δεν απέδειξαν ποτέ ότι κάποιο άτομο ή οντότητα –ακόμη και ο σερβικός στρατός ή η πολιτική ηγεσία– είχε την πρόθεση να καταστρέψει πλήρως έναν λαό. Χωρίς αυτή την πρόθεση, δεν μπορούμε να μιλάμε για τόσο σοβαρά εγκλήματα, όπως η γενοκτονία. Δυστυχώς, έχουν διαπραχθεί ειδεχθή εγκλήματα στη Σρεμπρένιτσα, τόσο κατά των μουσουλμάνων όσο και κατά των Σέρβων, και αυτή είναι η μόνη αλήθεια που, αργά ή γρήγορα, όλοι θα μάθουν», υποστηρίζει ο κ. Ντόντικ.
Εν μέσω της συνεχιζόμενης διαμάχης, που τροφοδοτεί το χάσμα μεταξύ Σέρβων και Μουσουλμάνων στην ασταθή Βοσνία-Ερζεγοβίνη, με αφορμή τις εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση των είκοσι χρόνων από τη σφαγή, που διεξάγονται με επίκεντρο το νεκροταφείο της Σρεμπρένιτσα, όπου έχουν ενταφιαστεί 4.000 μουσουλμάνοι, η Βρετανία κατέθεσε «ψήφισμα συμφιλίωσης» στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο οποίο γίνεται ξεκάθαρα λόγος για γενοκτονία. Οι Σέρβοι εναντιώθηκαν στο ψήφισμα, ζητώντας, μάλιστα, από τη Ρωσία, που διατηρεί ισχυρά οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα όχι μόνο στη Σερβία αλλά και στην ίδια την Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, να το μπλοκάρουν, όπως και έγινε την Τετάρτη.
«Εάν οι Βρετανοί. ή όποιος άλλος προσπαθεί να συμβάλει στη διαδικασία της συμφιλίωσης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, είχαν κατά νου τη συμφιλίωση, θα λάμβαναν υπόψη κάτι που γνωρίζουν πολύ καλά – τον μεγάλο αριθμό των Σέρβων θυμάτων στην περιοχή. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει αναφορά σε Σέρβους θύματα στο ψήφισμα, είναι ξεκάθαρο ότι το έγγραφο δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τον σκοπό της συμφιλίωσης…», απαντά ο κ. Ντόντικ.
Ο πρωθυπουργός της Σερβίας Αλεξάντερ Βουτσιτς, πάντως, σε αντίθεση με τον Ντόντικ, δήλωσε ότι επρόκειτο να παραστεί στις (προγραμματισμένες για χθες) εκδηλώσεις στο νεκροταφείο του Ποτουτσάρι, όπου, ανάμεσα σε άλλους, επρόκειτο να παραβρεθούν ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, ο Αχμέτ Νταβούτογλου, κ.ά., ενώ η καγκελάριος Μέρκελ σχεδίαζε να επισκεφτεί στο Σεράγεβο, την Πέμπτη, στο πλαίσιο της περιοδείας της στα Δυτικά Βαλκάνια.