Την περασμένη Τρίτη, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι και ο Ιρανός ομόλογός του Τζαβάντ Ζαρίφ συνομολόγησαν στη Βιέννη την ιστορική συμφωνία που φιλοδοξεί να τερματίσει τη διαμάχη για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Από χθες, οι δύο διπλωμάτες και οι κυβερνήσεις τους αποδύονται στον αγώνα για την επόμενη δύσκολη επιχείρηση: να «πουλήσουν» αυτή τη συμφωνία στα νομοθετικά σώματα των χωρών τους, τα οποία καλούνται να την επικυρώσουν υπερφαλαγγίζοντας τους αδιάλλακτους και των δύο πλευρών οι οποίοι πασχίζουν, για διαμετρικά διαφορετικούς λόγους, να τη ναρκοθετήσουν.
Σε ένα «προληπτικό πλήγμα» εναντίον των Ρεπουμπλικανών επικριτών της συμφωνίας, ο Κέρι διαβεβαίωσε χθες ότι η συμφωνία καθιστά απολύτως αδύνατο για το Ιράν να κρύψει ενδεχόμενες στρατιωτικές εφαρμογές του πυρηνικού του προγράμματος από τους διεθνείς επιθεωρητές. «Τα ίχνη ουρανίου ή οποιουδήποτε άλλου ραδιενεργού πυρηνικού καυσίμου είναι ανιχνεύσιμα για πολύ μεγάλο διάστημα και εξαιρετικά δύσκολο να εξαλειφθούν. Οι μυστικές υπηρεσίες μας με διαβεβαιώνουν ότι (οι Ιρανοί) δεν μπορούν να ξεφύγουν από την τεχνολογία μας και τις δυνατότητες παρακολούθησης που διαθέτουμε μέσα στις 24 ημέρες που δίνει η συμφωνία», δήλωσε ο Κέρι στο τηλεοπτικό δίκτυο MSNBC.
Η συμφωνία της Βιέννης δίνει διορία το πολύ 24 ημερών στο Ιράν να ανταποκριθεί σε αίτημα επιθεώρησης στρατιωτικών του εγκαταστάσεων. Μέχρι την τελευταία στιγμή, η ιρανική ηγεσία αρνούνταν τέτοιο ενδεχόμενο, θεωρώντας ότι ανοίγει διάπλατα τις πόρτες σε κατασκοπεία σε βάρος των αμυντικών της συστημάτων. Η προθεσμία των 24 ημερών συμφωνήθηκε ως σολομώντεια λύση, αλλά συναντά έντονες επικρίσεις από την πλευρά των Ρεπουμπλικανών. Το αμερικανικό Κογκρέσο πρέπει να επικυρώσει τη συμφωνία εντός 60 ημερών και η ηγεσία των Ρεπουμπλικανών προσδοκά ότι η σθεναρή αντίστασή της στην πρόταση της κυβέρνησης Ομπάμα θα ανταμειφθεί από τους Αμερικανοεβραίους ψηφοφόρους και το ισραηλινό λόμπι στις ΗΠΑ, στην πορεία προς τις προεδρικές εκλογές του 2016. Αντιδράσεις αναμένεται να συναντήσει και η κυβέρνηση του μετριοπαθούς προέδρου του Ιράν, Χασάν Ρουχανί, ενόψει της συζήτησης περί της συμφωνίας στο ιρανικό Κοινοβούλιο. Μια κάποια πρόγευση αυτών των δυσκολιών αποτέλεσε η χθεσινή ομιλία του αγιατολάχ Μοχάμεντ Αλί Κερμανί, στην καθιερωμένη προσευχή της Παρασκευής, στην Τεχεράνη.
Υπερβολικές αξιώσεις
Ο υψηλόβαθμος κληρικός, ο οποίος θεωρείται ότι απηχεί τη σκέψη του ανώτατου ηγέτη της Ισλαμικής Δημοκρατίας, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε ότι οι Δυτικοί «θέτουν υπερβολικές αξιώσεις» αναφορικά με τη συρρίκνωση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Ο Κερμανί συνέστησε να γίνει αποδεκτή η συμφωνία μόνο εφόσον αρθούν αμέσως οι κυρώσεις σε βάρος της χώρας του και γίνουν σεβαστές οι «επαναστατικές» αρχές της – μια έμμεση αναφορά σε ενδεχόμενες απόπειρες αλλαγής καθεστώτος.
Δύο ημέρες νωρίτερα, ο ίδιος ο Χαμενεΐ είχε μεν επαινέσει το έργο της κυβέρνησης και της διαπραγματευτικής ομάδας, συνιστούσε δε να μελετηθεί «εξονυχιστικά» το κείμενο της συμφωνίας από τη Βουλή προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι γίνονται σεβαστές οι «κόκκινες γραμμές» της Τεχεράνης.
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούσαν ότι η επιφυλακτική στάση του ιερατείου δεν προοιωνίζεται ανατροπή των συμφωνηθέντων. Η φραστικά σκληρή γραμμή φαίνεται ότι επιδιώκει αφενός μεν να καθησυχάσει τις ανησυχίες των πιο δύσπιστων, αφετέρου δε να καλύψει τα νώτα του ιερατείου σε περίπτωση απροόπτων κατά την εφαρμογή της συμφωνίας.