Το προσφυγικό ζήτημα είναι το βασικό θέμα στην ατζέντα της σημερινής Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που θα εξετάσει τον ρόλο που μπορούν να παίξουν οι γειτονικές χώρες προς την κατεύθυνση της μείωσης των ροών, την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων της Ενωσης και τα επόμενα βήματα που πρέπει να κάνουν οι ηγέτες για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Ισως το δυσκολότερο σημείο της σημερινής συζήτησης θα είναι ο ρόλος της Τουρκίας και τι ανταλλάγματα είναι διατεθειμένοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες να δώσουν στη γειτονική χώρα, ώστε να ανακόψουν τις μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη.
Στο προσχέδιο των συμπερασμάτων, που θα συζητηθεί σήμερα στη Σύνοδο Κορυφής και βρίσκεται στα χέρια της «Κ», γίνεται σαφή αναφορά στην επιτάχυνση της διαδικασίας απελευθέρωσης της βίζας των Τούρκων πολιτών για την είσοδο στην Ευρωπαϊκή Ενωση ως αντάλλαγμα για τη συνεργασία της Αγκυρας στο προσφυγικό. Το συγκεκριμένο σημείο δεν είναι βέβαιο ότι θα υιοθετηθεί σήμερα, το υποστηρίζουν πάντως μία σειρά από κράτη-μέλη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Χθες, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ μίλησε συγκεκριμένα για την ανάγκη να μπει η Τουρκία στη λίστα με τις «ασφαλείς χώρες», καθώς, όπως εξήγησε, δεν μπορεί να είναι σε διαδικασία ένταξης στην Ε.Ε. και να μη θεωρείται ασφαλής χώρα. Επισήμανε την ανάγκη για επιτάχυνση της διαδικασίας παροχής βίζας κυρίως για επιχειρηματίες και αναφέρθηκε και στο άνοιγμα κεφαλαίων που παραμένουν κλειστά για την ένταξη της Τουρκίας.
Στο άνοιγμα των κεφαλαίων θα βρεθεί απολύτως αντίθετη η Κύπρος, καθώς όπως δήλωσε πριν από δύο μέρες και ο Κύπριος ΥΠΕΞ Ι. Κασουλίδης, η Λευκωσία δεν θα συναινέσει στο άνοιγμα των ενταξιακών κεφαλαίων της Τουρκίας αν δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της. Για την κυπριακή κυβέρνηση είναι επικίνδυνα τα ανταλλάγματα που μπορεί να δοθούν στην Τουρκία ως μέσο εξευμενισμού της για τη συνεργασία της στο μεταναστευτικό. Ομως το γεγονός ότι η Τουρκία –όπως ανέφερε και χθες ο κ. Γιούνκερ– έχει 2,2 εκατ. πρόσφυγες στο έδαφός της, αριθμό πολύ μεγαλύτερο από όλη την Ε.Ε., καθιστά ξεκάθαρο ότι «τη χρειαζόμαστε» για την αντιμετώπιση του προβλήματος, όπως είπε χαρακτηριστικά.
Οσον αφορά το θέμα της προστασίας των θαλάσσιων συνόρων, οι 28 ηγέτες της Ε.Ε. θα κληθούν να χρησιμοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τη Frontex, αλλά και τις ομάδες ταχείας επέμβασης στα σύνορα. Συγχρόνως αναμένεται να συζητηθεί η ενίσχυση της Frontex και η μετεξέλιξή της σε ένα κοινό λιμενικό σύστημα, ενώ για τα επόμενα βήματα αναμένεται να τεθεί στο τραπέζι η δημιουργία περισσότερων hotspots.
Τα κράτη-μέλη θα κληθούν να ενισχύουν αυτή την προσπάθεια στέλνοντας εξειδικευμένο προσωπικό, κάτι το οποίο έχει γίνει πολύ περιορισμένα μέχρι αυτή τη στιγμή. Σήμερα μόνο 6 χώρες έχουν δηλώσει βούληση να στείλουν ανθρώπινο δυναμικό στην ενίσχυση της Frontex (μόνο 48 άτομα έχουν βρεθεί από τα 775). Παράλληλα, θα ζητηθεί και η ενίσχυση των προσπαθειών για τη διαδικασία επιστροφής μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο.