H Mπερίτ Νορντγκάρντεν και ο σύζυγός της, Εϊβίντ Τέλεφσεν, λάτρευαν το μικρό ηλεκτρικό τους αυτοκίνητο, ένα Nissan Leaf, μέχρι που διαπίστωσαν ότι η μικρή διάρκεια ζωής της μπαταρίας του δεν αρκούσε για τις εκδρομές του Σαββατοκύριακου.
Επειτα από πολλή σκέψη αγόρασαν ένα Tesla Model S, με μπαταρία που έχει τριπλάσια διάρκεια ζωής, δηλαδή είναι η μεγαλύτερη του είδους. Το νεαρό ζευγάρι δεν θα μπορούσε να αποκτήσει το Tesla εάν δεν υπήρχαν τα γενναία επιδόματα και κίνητρα που θέσπισε η νορβηγική κυβέρνηση για να πείσει τους πολίτες να στραφούν στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Το ζευγάρι, όπως και χιλιάδες άλλοι Νορβηγοί, λαμβάνουν μέρος στην πιο φιλόδοξη κυβερνητική προσπάθεια περιορισμού της κατανάλωσης των ορυκτών καυσίμων σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η Νορβηγία είναι ένα παγκόσμιο πρότυπο, που μπορεί να «πείσει» τον κόσμο να αγκαλιάσει τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Εκεί συντελείται ένα πείραμα που προσελκύει το ενδιαφέρον επιστημόνων και πολιτικών από όλο τον κόσμο. Η αναλογία των ηλεκτρικών αυτοκινήτων στη Νορβηγία ξεπερνά το 2% και είναι διπλάσια από την επόμενη στην κατάταξη χώρα, την Ολλανδία, ενώ αυξάνεται με μεγαλύτερη ταχύτητα από ό,τι οπουδήποτε αλλού. Ενδεικτικά το ένα πέμπτο των πωλήσεων νέων αυτοκινήτων αφορά ηλεκτρικά οχήματα. Κάποιοι, βέβαια, αμφισβητούν το κατά πόσο είναι βιώσιμο το νορβηγικό πρόγραμμα ή αν βοηθά ουσιαστικά στην αποτελεσματική μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων. Ακόμα και έτσι, όμως, η Νορβηγία είναι μία δύναμη ηγέτις σε αυτήν την επανάσταση.
Ομολογουμένως, το παράξενο στην περίπτωση της προσπάθειας της Νορβηγίας να προωθήσει τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα έγκειται στο ότι η χώρα είναι μία από τις μεγαλύτερες παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ομως, έχει και πολλά πανέμορφα ποτάμια, που παράγουν όλη σχεδόν την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνει.
Οι υπέρμαχοι των ηλεκτρικών αυτοκινήτων υποστηρίζουν πως είναι απαραίτητα για τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα καθώς η απόδοσή τους είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή των συμβατικών οχημάτων και το 60% της ενέργειας μεταδίδεται στους τροχούς. Στους βενζινοκινητήρες η απόδοση δεν ξεπερνά το 20%. Τώρα, μετά μία δεκαετία κυβερνητικών προσπαθειών, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα φαίνεται ότι κερδίζουν τον πόλεμο. Σύμφωνα με τις επίσημες προβλέψεις, έως το τέλος του 2017 θα κινούνται στους νορβηγικούς δρόμους 50 χιλιάδες ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Η αλήθεια, όμως, είναι ακόμα καλύτερη και ο αριθμός αυτός συμπληρώθηκε τον περασμένο Απρίλιο, ενώ τον Σεπτέμβριο τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είχαν φτάσει τις 66 χιλιάδες και τα υβριδικά ανήλθαν σε οκτώ χιλιάδες. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν πληρώνουν τέλη, ενώ εξαιρούνται και από φόρο μεταβίβασης και ταξινόμησης, που κυμαίνεται αναλόγως του βάρους, του επιπέδου ρύπανσης με οξείδια του αζώτου και εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα εξαιρούνται από τα τέλη στάθμευσης, τα διόδια για σήραγγες και γέφυρες και τα εισιτήρια στα φέρι μποτ.
Παρά τη μεγάλη προσπάθεια προώθησης των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, οι ιδιοκτήτες τους αντιμετωπίζουν κάποια προβλήματα όπως είναι η έλλειψη σημείων φόρτισης. Η Νορβηγία διαθέτει περίπου 700 δημόσια σημεία φόρτισης, αλλά οι δημοτικές αρχές υποστηρίζουν ότι θα έχουν γίνει χίλια πριν από το τέλος του χρόνου. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο περισσότερος κόσμος φορτίζει την μπαταρία του αυτοκινήτου σπίτι του.
Ενα άλλο σημαντικό πρόβλημα που εμφανίζεται στον ορίζοντα είναι ότι δημοτικές και περιφερειακές αρχές έχουν, πλέον, αρχίσει να διαμαρτύρονται για τα διαφυγόντα έσοδα εξαιτίας των εξαιρέσεών τους από διάφορους φόρους. Ο υφυπουργός Κλιματικής Αλλαγής, Λαρς Αντρεας Λούντε, πάντως, υποστηρίζει ότι οι μεταβολές στο πρόγραμμα είναι αναπόφευκτες, ενώ αναμένεται να δοθεί περισσότερη εξουσία στις τοπικές αρχές, που θα μπορούν να θεσπίσουν κανόνες για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και να περιορίσουν τις διάφορες φορολογικές απαλλαγές.
Μικρή μείωση των ρύπων
Ο Αντερς Σκόνχοφτ, οικονομολόγος του περιβάλλοντος στο νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστημών και Τεχνολογίας, υπολογίζει ότι η συνολική αξία των επιδομάτων προσεγγίζει τις 11.894 ευρώ ανά ηλεκτρικό αυτοκίνητο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Οπως εξηγεί, παρά, όμως, τον πακτωλό χρημάτων που επένδυσε η Νορβηγία στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, δεν κατάφερε να περιορίσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα περισσότερο από ένα δέκατο μιας εκατοστιαίας μονάδας. Αν βασικός στόχος της χώρας είναι να καθαρίσει την ατμόσφαιρα από τους επικίνδυνους ρύπους, σε τοπικό επίπεδο, είναι καλύτερο να προσπαθήσει να αποθαρρύνει τη χρήση των ντιζελοκινητήρων. Αντιθέτως, η Νορβηγία, όπως πολλά άλλα ευρωπαϊκά κράτη, επιδοτεί το ντίζελ επιβάλλοντάς του χαμηλότερο φόρο από αυτόν που επιβάλλει στη βενζίνη. Κάτι που θα επιτευχθεί αν ζητηθεί από τους οδηγούς να πληρώνουν προκειμένου να ρυπαίνουν.
Αυτή τη λογική επιχειρηματολογία δεν την απορρίπτει ο υφυπουργός Κλιματικής Αλλαγής, Λαρς Αντρεας Λούντε, ο οποίος αντιθέτως παραδέχεται ότι πράγματι έχει συζητηθεί κατά πόσο το πρόγραμμα είναι υπερβολικά δαπανηρό. «Είναι, όμως, δύσκολο να ασκήσει κανείς κριτική προσεγγίζοντας το θέμα μόνο με οικονομικούς όρους, αφού η αξία της καθαρής ατμόσφαιρας στο κέντρο της πόλης δεν μπορεί να αξιολογηθεί με ευκολία».
Πολλοί Νορβηγοί, βέβαια, πιστεύουν ότι αν το κράτος καταφέρει να συνεχίσει το πρόγραμμα έως το 2020, τότε θα έχει γυρίσει σελίδα η Νορβηγία.