ΛΙΣΣΑΒΩΝΑ. Εντολή σχηματισμού κυβέρνησης ζήτησε χθες από τον πρόεδρο της Πορτογαλίας, Ανίμπαλ Καβάκο Σίλβα, ο ηγέτης των Σοσιαλιστών, Αντόνιο Κόστα. «Εχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για μια κυβέρνηση της Αριστεράς», δήλωσε εξερχόμενος από το προεδρικό μέγαρο ο Σοσιαλιστής ηγέτης, προσθέτοντας ότι η κυβερνητική πλειοψηφία θα είναι «σταθερή» και «σύμφωνη με την εκπεφρασμένη βούληση των Πορτογάλων».
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα ήρθε δεύτερο στις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου, εκλέγοντας 86 βουλευτές έναντι 107 του κεντροδεξιού συνασπισμού PSD-CDS, επικεφαλής του οποίου είναι ο απερχόμενος πρωθυπουργός Πέδρο Πάσος Κοέλιο. Ωστόσο, η Κεντροδεξιά αποτελεί τη μειοψηφία στη νέα Βουλή, ενώ οι Σοσιαλιστές εξασφάλισαν την κατ’ αρχήν υποστήριξη του Αριστερού Μπλοκ, που έχει 19 έδρες στη Βουλή, αλλά και του Κομμουνιστικού Κόμματος, το μετωπικό σχήμα του οποίου εξέλεξε 17 βουλευτές. Ηταν η πρώτη φορά ύστερα από δεκαετίες σφοδρής αντιπαλότητας που οι Πορτογάλοι κομμουνιστές συναίνεσαν στον σχηματισμό αριστερής κυβέρνησης, σε συνεργασία με τους Σοσιαλιστές, γεγονός που εξασφάλισε στον Αντόνιο Κόστα τη δεδηλωμένη.
Η κατάσταση ωστόσο περιπλέκεται, καθώς και ο εντολοδόχος, πλέον, πρωθυπουργός Πέδρο Πάσος Κοέλιο διεκδικεί την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Η Κεντροδεξιά στηρίζει αυτή τη θέση της, πρώτον, στην πολιτική παράδοση της Πορτογαλίας, που θέλει τον πρόεδρο να δίνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο κόμμα που ήρθε πρώτο στις εκλογές -αν και αυτό δεν είναι υποχρεωτικό, βάσει του Συντάγματος- και, δεύτερον, στις βαθιές ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των κομμάτων της ευρύτερης Αριστεράς. Για παράδειγμα, το Κ.Κ. Πορτογαλίας πρεσβεύει όχι μόνο τον τερματισμό της λιτότητας, αλλά και την έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη. Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι μια κυβέρνηση συνεργασίας Σοσιαλιστών – Κομμουνιστών – Αριστερού Μπλοκ θα ήταν ασταθής και βραχύβια, θέτοντας υπό αίρεση την αδύναμη, ακόμη, οικονομική ανάκαμψη της χώρας.
Με αυτά τα δεδομένα, ο πρόεδρος Καβάκο Σίλβα αντιμετωπίζει δύσκολα πολιτικά διλήμματα. Εάν ακολουθήσει την παράδοση, θα δώσει την εντολή στον Κοέλιο, ο οποίος, όμως, είναι βέβαιο ότι θα καταψηφιστεί από τη Βουλή εάν δεν έχει εξασφαλίσει έναν «μεγάλο συνασπισμό» με τους Σοσιαλιστές. Κάτι τέτοιο, με τα σημερινά δεδομένα, φαντάζει πολύ δύσκολο. Είναι χαρακτηριστικό ότι πρόσφατα ο Αντόνιο Κόστα είχε δηλώσει ότι η συμμετοχή του κόμματός του σε κυβέρνηση «μεγάλου συνασπισμού» θα ήταν πιθανή «μόνο αν αντιμετωπίζαμε εισβολή… εξωγήινων στη Γη»!
Σε περίπτωση καταψήφισης του Κοέλιο από τη Βουλή, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει είτε να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές -κάτι που σαφώς δεν επιθυμούν ούτε οι αγορές ούτε η πλειονότητα των Πορτογάλων- είτε να παραδώσει την εντολή στον ηγέτη των Σοσιαλιστών. Πάντως, ακόμη και χθες, πολλοί αναλυτές στην Πορτογαλία εξακολουθούσαν να αμφιβάλλουν για τον σχηματισμό αριστερής κυβέρνησης, λόγω της κατηγορηματικής απόρριψης των προγραμμάτων δημοσιονομικής πειθαρχίας από το Κομμουνιστικό Κόμμα και το Αριστερό Μπλοκ. Πονοκέφαλο για τον Κόστα αποτελεί και η απόρριψη της συνεργασίας με την Αριστερά από μετριοπαθή στελέχη του ίδιου του Σοσιαλιστικού Κόμματος.