Την ώρα που οι Ευρωπαίοι ηγέτες διαβουλεύονταν εντατικά στις Βρυξέλλες για τρίτη φορά μέσα σε ένα μήνα με αντικείμενο το προσφυγικό πρόβλημα, στην Πολωνία το εθνικιστικό, ξενοφοβικό Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS) κατήγαγε εκλογικό θρίαμβο. Η χρονική σύμπτωση αποκτά εξόχως συμβολική διάσταση, καθώς η Πολωνία δεν αποτελεί την εξαίρεση, αλλά τον κανόνα. Τα μεταναστευτικά κύματα που κατακλύζουν την Ευρώπη παίζουν καταλυτικό ρόλο στην ενδυνάμωση του ευρωσκεπτικισμού, εντείνοντας τις ισχυρότατες πιέσεις στους αρμούς του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Ασφαλώς, η ξενοφοβία προϋπήρχε και της οικονομικής κρίσης που έπληξε την Ευρώπη και των πολέμων που γιγάντωσαν τις μεταναστευτικές ροές. Ωστόσο, η συνέργεια αυτών των δύο εκρηκτικών παραγόντων διαμόρφωσε ευνοϊκό σκηνικό για τις διάφορες εκφάνσεις του συντηρητικού, λαϊκιστικού εθνικισμού. Στις ευρωεκλογές του 2014 έκλεψαν την παράσταση το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία και το Κόμμα της Ανεξαρτησίας του Νάιτζελ Φαράζ στη Βρετανία. Την ίδια χρονιά θριάμβευσε στην Ουγγαρία το Fidesz του Βίκτορ Ορμπαν -αρχιτέκτονα των αντιμεταναστευτικών Τειχών με Σερβία και Κροατία- ενώ στην ίδια χώρα εκτοξεύθηκε πάνω από το 20% το ακροδεξιό, αντισημιτικό Jobbik. Ακόμη και στην «κόκκινη Βιέννη» ο υποψήφιος του Κόμματος της Ελευθερίας έφτασε το 31% στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές.
Η προχθεσινή νίκη του PiS στην Πολωνία, μια μεγάλη χώρα με αυξημένο ειδικό βάρος στο ευρωατλαντικό πλαίσιο, δίνει άλλη διάσταση στο πρόβλημα. Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που έρχεται στην εξουσία, το κόμμα του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι γεννά βάσιμες ανησυχίες στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Οχι μόνο για την ξενοφοβική ρητορεία του ηγέτη του -ο οποίος προεκλογικά συνέδεε τους μετανάστες με τη δυσεντερία, τη χολέρα και κάθε είδους παράσιτα- αλλά και για τον εξοστρακισμό της προοπτικής υιοθέτησης του ευρώ στις ελληνικές καλένδες, όπως και για τον πάγιο αντιγερμανισμό του, που συναγωνίζεται και αυτόν τον αντιρωσισμό του. Κατσίνκσι και Ορμπαν θα αποτελούν εφεξής έναν ισχυρό «κεντρικό άξονα», ανασταλτικό παράγοντα σε κάθε προσπάθεια περαιτέρω ενοποίησης. Σε συνδυασμό με το μετέωρο βήμα της Βρετανίας, στην πορεία για το δημοψήφισμα γύρω από τη συνέχιση ή όχι της συμμετοχής της στην Ε.Ε., οι σκιές πάνω στο ευρωπαϊκό εγχείρημα πέφτουν πιο βαριές από κάθε άλλη φορά.