Σε ομιλία πριν από ένα χρόνο, ο Ντέιβιντ Κόεν, υφυπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ με αρμοδιότητα την τρομοκρατία και την οικονομική κατασκοπεία, είχε πει ότι το «Ισλαμικό Κράτος» είναι «η καλύτερα χρηματοδοτούμενη τρομοκρατική οργάνωση που έχουμε αντιμετωπίσει». Ο Αμερικανός αξιωματούχος είχε προσθέσει πως δεν υπάρχει κάποιο μυστικό όπλο που θα μπορούσε να αδειάσει γρήγορα τα ταμεία των τρομοκρατών.
Παρά τις προσπάθειες της Δύσης κατά την τελευταία διετία να πλήξει οικονομικά το ακραίο μόρφωμα που ελέγχει μεγάλο μέρος της Συρίας και του Ιράκ, το ISIS αποδεικνύεται πολύ σκληρό για να χρεοκοπήσει. Κεντρικό ρόλο στη στρατηγική αυτάρκειας της οργάνωσης έχει το πετρέλαιο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα των Financial Times, η ημερήσια παραγωγή στις περιοχές της ανατολικής Συρίας υπό τον έλεγχο του ISIS κυμαίνεται μεταξύ 34.000-40.000 βαρελιών. Στη Μοσούλη του Ιράκ παράγονται άλλα 8.000 βαρέλια την ημέρα.
Σημαντικό μέρος της παραγωγής στη Συρία χρησιμοποιείται από την οργάνωση για να καλύψει τις ανάγκες της σε καύσιμα, ενώ η (ποιοτικά υποδεέστερη) παραγωγή της Μοσούλης μετατρέπεται σε άσφαλτο. Το υπόλοιπο, ανάλογα με την ποιότητα, πωλείται σε εμπόρους αντί 20-45 δολαρίων ΗΠΑ το βαρέλι. Τα έσοδα για τους εξτρεμιστές υπολογίζονται από τους FT σε 1,53 εκατ. δολάρια την ημέρα. Αναλυτές του αμερικανικού ινστιτούτου RAND, ωστόσο, εκτιμούσαν τον Ιούνιο ως πολύ χαμηλότερα τα πετρελαϊκά έσοδα του ISIS (στα 2 εκατ. εβδομαδιαίως).
Το πετρέλαιο του ISIS δεν προορίζεται κυρίως για εξαγωγές. Οπως εξηγούν οι συντάκτες της έρευνας των FT, πωλείται τοπικά με τη μεσολάβηση εμπόρων που το αγοράζουν απευθείας από τις πηγές. Η διαδικασία είναι καλά οργανωμένη. Οι οδηγοί των βυτιοφόρων περιμένουν υπομονετικά στην ουρά, ορισμένες φορές έως και ένα μήνα. Το αργό που αγοράζουν καταλήγει είτε στα διυλιστήρια της περιοχής (όπου μετατρέπεται σε βενζίνη ή μαζούτ), είτε σε λιανέμπορους με μικρότερα οχήματα. Οι τελευταίοι συχνά το πωλούν στους αντικαθεστωτικούς αντάρτες στα βόρεια της χώρας, οι οποίοι έτσι έμμεσα χρηματοδοτούν το ISIS. Οι έμποροι που προμηθεύονται το αργό απευθείας από την πηγή, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, αποκομίζουν κατά μέσο όρο 10 δολάρια το βαρέλι.
Οποιο κι αν είναι το ακριβές ποσό που εισπράττει η πετρελαϊκή ΔΕΚΟ του «Ισλαμικού Κράτους», είναι σαφές ότι τα έσοδα έχουν μειωθεί, τόσο εξαιτίας της πτώσης των τιμών του αργού όσο και λόγω των αεροπορικών βομβαρδισμών από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και –εσχάτως– τη Ρωσία. Αυτό έχει δώσει μεγαλύτερη έμφαση σε άλλες πηγές εισοδήματος: Η RAND υπολογίζει ότι το ISIS συγκεντρώνει 1 εκατ. δολάρια ημερησίως από τη φορολογία και την πρακτική των εκβιασμών και ότι οι συντελεστές που επιβάλλει σε φυσικά και νομικά πρόσωπα που έχουν την ατυχία να ζουν υπό τον ζυγό του έχουν αυξηθεί, καθώς τα πετρελαϊκά έσοδα έχουν υποχωρήσει.
Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτουν οι New York Times, τα οποία άντλησαν από το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών και από τη RAND, το 2014 το «Ισλαμικό Κράτος» εισέπραξε 600 εκατ. δολάρια από τη φορολόγηση και την εκβίαση ατόμων και εταιρειών στο Ιράκ, 500 εκατ. από την «απαλλοτρίωση» ιρακινών τραπεζών στις πόλεις που κατέλαβε και μόλις 100 εκατ. από την παραγωγή πετρελαίου (άλλα 20 εκατ. προήλθαν από λύτρα για την επιστροφή απαχθέντων από τους τρομοκράτες). Σε αντίθεση με την Αλ Κάιντα, το «Ισλαμικό Κράτος» δεν βασίζεται σε σημαντικό βαθμό σε εξωτερικούς χρηματοδότες.
Ο κίνδυνος βομβιστικών επιθέσεων και η ρευστή φύση των εδαφών που ελέγχουν, έχει κάνει τους ισλαμιστές να μην επενδύουν ιδιαίτερα σε υποδομές πέραν του ζωτικού κλάδου του πετρελαίου. Οι μηνιαίες δαπάνες τους για μισθούς υπολογίζεται ότι κυμαίνονται μεταξύ 3-10 εκατ. δολ.
Δύσκολο έργο
Η πρόκληση οικονομικής ασφυξίας στο ISIS είναι κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση. Ο βομβαρδισμός των πετρελαιοπηγών, σε μία χώρα που βασίζεται στο πετρέλαιο για στοιχειώδη πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα, διευκολύνει την προπαγάνδα των τρομοκρατών κατά των «Σταυροφόρων». Το σύστημα φορολόγησης ειδών που έχει επιβάλει η οργάνωση στους εμπορικούς δρόμους που συνδέουν το Ιράκ με τη Συρία και την Ιορδανία, με συντελεστές χαμηλότερους από τους επίσημους και με την έκδοση «αποδείξεων», ώστε οι μεταφορείς να μην αναγκαστούν να ξαναπληρώσουν στις επίσημες αρχές του Ιράκ, δεν είναι απλά πηγή εσόδων: παρέχει επίσης κίνητρα στις σουνιτικές φυλές της περιοχής να συνεργαστούν με το «Ισλαμικό Κράτος» που, μεταξύ άλλων, τους προστατεύει από επιδρομές ληστών. Η συμβιωτική αυτή σχέση κάνει την εκρίζωση της οργάνωσης από την περιοχή πολύ πιο δυσχερή.