Σε μια σκηνή από το «Dark Night Rises», σε έναν φιλανθρωπικό χορό στο Gotham City, η Cat-Woman ψιθυρίζει στο αυτί του δισεκατομμυριούχου Μπρους Γουέιν ότι «έρχεται θύελλα» και ότι καλά θα κάνουν ο ίδιος και οι όμοιοί του να θωρακιστούν, γιατί, όταν ξεσπάσει, «θα αναρωτιέστε πώς μπορούσατε να ζείτε τόσο μεγαλοπρεπώς και να αφήνετε τόσο λίγα για εμάς τους υπολοίπους».
Το κύμα του λαϊκισμού, αριστερού ή δεξιού, που εξαπλώνεται προς πάσα κατεύθυνση στις δύο όχθες του Ατλαντικού, στον απόηχο της διεθνούς κρίσης του 2008-2009, μπορεί να μην έχει πάρει τη δυστοπική μορφή της δικτατορίας του Μπέιν στο Gotham, αλλά αναμφίβολα έχει προκαλέσει ευρεία ανησυχία και προβληματισμό στις τάξεις των ελίτ. Σε dinner parties στην Αθήνα, στο Παρίσι και στη Νέα Υόρκη, τα μέλη της κοσμοπολίτικης και εν πολλοίς φιλελεύθερης ανώτερης τάξης ανταλλάσσουν ιστορίες φρίκης και αναρωτιούνται πώς είναι δυνατόν οι συμπολίτες τους να σκέφτονται τόσο παράλογα.
Πώς γίνεται, φέρ’ ειπείν, οι Ελληνες ψηφοφόροι να επιλέγουν -και μετά να επιλέγουν ξανά- ένα κόμμα με ένα πρόγραμμα ξεκάθαρα μη συμβατό με την παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη, που συμμαχεί με ένα εθνικιστικό, συνωμοσιολογικό συνονθύλευμα, διαλύει την οικονομία και διαβρώνει κάθε ανεξάρτητο διοικητικό θεσμό; Πώς γίνεται στη Γαλλία, χώρα του Διαφωτισμού, της Ecole Nationale d’Administration και του κοινωνικού κράτους, να διευρύνει συνεχώς την επιρροή της η Μαρίν Λεπέν και το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο; Και πώς είναι δυνατόν στις Ηνωμένες Πολιτείες, μήτρα μεν του χρηματοπιστωτικού κραχ αλλά όπου η οικονομία έχει ανακάμψει σημαντικά και η ανεργία βρίσκεται στα προ κρίσης επίπεδα, να επελαύνει προς το Ρεπουμπλικανικό χρίσμα (και μετά ποιος ξέρει τι γίνεται;) ο Ντόναλντ Τραμπ;
Δεν είναι, φυσικά, ίδιες οι γενεσιουργοί αιτίες του φαινομένου Τσίπρα με τα κρούσματα Λεπέν και Τραμπ ούτε είναι κοινές οι πολιτικές τους επιδιώξεις. Αλλά είναι κοινή η έλξη προς τον οικονομικό εθνικισμό, η αντιπάθεια προς την παγκοσμιοποίηση – και η απέχθεια για τις ελίτ, εθνικές και υπερεθνικές, που την επιβάλλουν στην κάθε χώρα.
Ο κ. Τσίπρας κέρδισε τη δεύτερη θητεία του τον Σεπτέμβριο, παρά τις τραγικές συνέπειες της επτάμηνης διακυβέρνησής του, εκμεταλλευόμενος την απέχθεια του κόσμου για το παλαιό πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο: για εκείνους που χρεοκόπησαν τη χώρα και στη συνέχεια επέβαλαν ασφυκτική λιτότητα στους πολλούς για να προστατευτούν από τις συνέπειες της κρίσης οι ίδιοι και οι φίλοι τους.
Η κ. Λεπέν, παρότι μεγαλωμένη στα προάστια του Παρισιού σε συνθήκες χλιδής, αυτοπαρουσιάζεται ως η φωνή των ξεχασμένων της παγκοσμιοποίησης στη Γαλλία. Με μια αριστερόστροφη ρητορική, βάλλει κατά των πολιτικών που (ισχυρίζεται ότι) πλήττουν την εργατική τάξη -τα ανοιχτά σύνορα, το ελεύθερο εμπόριο, το ευρώ- και των αποκομμένων από την κοινωνία «διεθνιστών» που τις υποστηρίζουν.
Ο ασυγκράτητος κ. Τραμπ, από την πλευρά του, έχει αξιοποιήσει αριστοτεχνικά την αυξανόμενη οργή της λευκής μικροαστικής και εργατικής τάξης. Εχει προσελκύσει Ρεπουμπλικανούς (αλλά και Δημοκρατικούς) ψηφοφόρους που νιώθουν ότι το παιχνίδι είναι στημένο εις βάρος τους. Οι άνθρωποι αυτοί πιστεύουν ότι οι άρχοντες της Wall Street και οι υπηρέτες τους στην Ουάσιγκτον προωθούν μια ιδιοτελή ατζέντα χαμηλής φορολόγησης για τους πλουσίους και περίπου ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, που μεταφράζεται σε φθηνά εργατικά χέρια. Νιώθουν ότι συμπιέζονται μεταξύ της ξεδιάντροπης αρπακτικότητας των από πάνω και του παρασιτισμού των από κάτω, που (όπως θεωρούν) ζουν από τα κρατικά επιδόματα τα οποία η μεσαία τάξη χρηματοδοτεί με τους φόρους της.
Οι θαμώνες των dinner parties και των φιλανθρωπικών εκδηλώσεων στις μεγαλουπόλεις της Δύσης πρέπει να τα σκεφτούν πολύ σοβαρά όλα αυτά. Αντί να φρίττουν με τις άφρονες επιλογές των μαζών, ας αναλογιστούν γιατί το φιλελεύθερο καπιταλιστικό σύστημα και οι πολιτικοί του εκφραστές έχουν χάσει τόσο πολύ την αίγλη τους από το 2008 και μετά. Οταν κάποιοι επιμένουν να ζουν τόσο μεγαλοπρεπώς και να αφήνουν τόσο λίγα για τους υπολοίπους, δημιουργούν τις συνθήκες για θύελλες άγνωστης σφοδρότητας, διάρκειας και πολιτικής κατεύθυνσης.