Η συμφωνία που επετεύχθη τα ξημερώματα της Παρασκευής στο Μόναχο για την ειρήνευση στη Συρία εγείρει διαφορετικές προσδοκίες σε κάθε μία από τις 17 εμπλεκόμενες χώρες. Η συμφωνία ορίζει την κατάπαυση του πυρός ανάμεσα στις κυβερνητικές δυνάμεις και τους αντιπολιτευόμενους αντάρτες σε επτά ημέρες από την υπογραφή της.
Αυτό το βήμα προς την ειρήνευση σκιάζεται από το γεγονός ότι ομάδες, όπως η προσκείμενη στην Αλ Κάιντα, Αλ Νούσρα καθώς και το ISIS δεν μετέχουν στη συμφωνία, ενώ η Ρωσία και οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει ότι θα εξακολουθήσουν την εκστρατεία βομβαρδισμών, προκειμένου να αποδυναμώσουν τις οργανώσεις αυτές.
Τη συμφωνία του Μονάχου προσυπέγραψε και η Τουρκία, αλλά είναι δύσκολο να δει κανείς πώς η Αγκυρα θα μπορούσε να εγκαταλείψει τους στρατηγικούς στόχους της στη Συρία, οι οποίοι την έχουν φέρει σε αντιπαράθεση με την Ουάσιγκτον.
«Σας έχω ρωτήσει κατ’ επανάληψη: Είστε μαζί μας ή με την τρομοκρατική οργάνωση;» είπε την Τετάρτη ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, απευθυνόμενος στις Ηνωμένες Πολιτείες, προσθέτοντας ότι η στήριξη των Κούρδων από τις ΗΠΑ μετατρέπει την περιοχή σε «λίμνη αίματος».
Η Τουρκία εκλαμβάνει την αμερικανοκουρδική σύμπλευση στη Συρία ως απειλή για τη συνοχή του τουρκικού κράτους, μέσα από τη δημιουργία αυτόνομης κουρδικής περιοχής στα σύνορα των κατοικούμενων από Κούρδους περιοχών της Τουρκίας. Αλλά η συμμαχία με το κουρδικό PYD έχει αναδειχθεί σε ακρογωνιαίο λίθο της στρατηγικής της Ουάσιγκτον εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία.
Περί 98 χιλιομέτρων ο λόγος
Προς απογοήτευση της Τουρκίας, στις αρχές Φεβρουαρίου, ο ειδικός απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου Ομπάμα, Μπρετ ΜακΓκουρκ, επισκέφθηκε το κατεστραμμένο Κομπάνι, την έδρα του συροκουρδικού κόμματος PYD, αδελφού του ΡΚΚ. Τα εδάφη που ελέγχει το PYD συνεχώς επεκτείνονται, με ορατό το ενδεχόμενο να καλύψουν τα περίφημα «98 χιλιόμετρα».
Τόσο είναι το πλάτος της ζώνης που χωρίζει τις δύο κουρδικές περιοχές, και η οποία χρησιμεύει στην Αγκυρα ως διάδρομος προς την υπόλοιπη Συρία. Τον Δεκέμβριο, ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα έκανε λόγο για «98 χιλιόμετρα που εξακολουθούν να λειτουργούν ως δίαυλος για ξένους μαχητές και για τη μεταφορά του πετρελαίου του ISIS στην αγορά ώστε να χρηματοδοτήσει τις τρομοκρατικές του δραστηριότητες».
Η προσδοκία του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, από τη συμφωνία του Μονάχου είναι ότι η διαδικασία της κουρδικής επέκτασης θα ανακοπεί, καθώς οι Ρώσοι θα σταματήσουν να βομβαρδίζουν τους αντάρτες εχθρούς των Κούρδων. Η Μόσχα όμως κατέστησε σαφές ότι οι βομβαρδισμοί τρομοκρατικών οργανώσεων θα συνεχιστούν.
«Τα σχέδια του πρόεδρου Ερντογάν να περιθωριοποιήσει την πολιτική επιρροή των Κούρδων τόσο στην Τουρκία όσο και στη Συρία φαίνεται να γυρίζουν μπούμερανγκ, ενώ οι Κούρδοι της Συρίας μόλις άνοιξαν την πρώτη ξένη αντιπροσωπεία τους στη Μόσχα» σημειώνει ο Ρόμπερτ Ελις στη βρετανική εφημερίδα «Ιντιπέντεντ». Τη Δευτέρα, στην Ουάσιγκτον, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε ότι «ακόμη και οι καλύτεροι φίλοι έχουν διαφωνίες» και τόνισε ότι οι ΗΠΑ «δεν θεωρούν το PYD τρομοκρατική οργάνωση», σημειώνοντας ότι οι Κούρδοι μαχητές έχουν σημειώσει πολύ μεγάλη επιτυχία στη μάχη κατά του ISIS.
Οι υπαρκτές… αμφιβολίες
Είναι άγνωστο αν η συμφωνία του Μονάχου θα φέρει ουσιαστική πρόοδο στις ειρηνευτικές συνομιλίες στη Γενεύη και αν οι εξελίξεις αυτές θα βάλουν φρένο στις όλο και συχνότερες τουρκικές απειλές για εισβολή στην Συρία. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, θεωρεί ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα αποτρέψουν κάθε τέτοια σκέψη. Οι ΗΠΑ συμφωνούν με τον ορισμό του ΡΚΚ ως τρομοκρατικής οργάνωσης, επιτρέποντας στον Ερντογάν να διεξάγει χωρίς διεθνείς διαμαρτυρίες τον σκληρό πόλεμο σε βάρος των Κούρδων της Τουρκίας, αλλά μια τουρκική εισβολή στη Συρία δεν φαίνεται να εντάσσεται στον αμερικανικό σχεδιασμό.
Ο ερευνητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών στην Αγκυρα, Τσαν Ατσούν, χαρακτήρισε «σοβαρή» την κρίση στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις. «Δεν γνωρίζουμε αν οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν τους Κούρδους της Συρίας για λόγους βραχυπρόθεσμης τακτικής ή αν η συμμαχία είναι μακροπρόθεσμη», είπε χαρακτηριστικά. «Αν συμβαίνει το δεύτερο, οι διμερείς σχέσεις θα δοκιμαστούν».