Τα κακά αποτελέσματα του Νιου Χάμσαϊρ σηματοδοτούν μια δυσάρεστη στιγμή για τους οπαδούς της Χίλαρι Κλίντον. Ομολογουμένως, ο τρόπος που ηττήθηκε είναι ιδιαίτερα οδυνηρός. Ο Μπέρνι Σάντερς έλαβε πάνω από το 50% των γυναικείων ψήφων και γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία στις νεότερες γυναίκες. Βέβαια, η κατάσταση που διαμορφώθηκε πυροδότησε μια πραγματική μάχη των γενεών.
Το ενδεχόμενο ανάδειξης μιας γυναίκας προέδρου των ΗΠΑ εξακολουθεί να έχει μεγάλη σημασία για όλους όσοι μεγάλωσαν σε μία εποχή που λιγοστές φοιτήτριες γίνονταν δεκτές στις ιατρικές σχολές και ο μισός πληθυσμός σταδιοδρομούσε με το επώνυμο του συζύγου ή του πατέρα. Οι νεότερες γυναίκες προφανώς δεν μοιράζονται το ίδιο όραμα. Ετσι και στα δύο «στρατόπεδα» υπάρχουν δυσαρεστημένοι.
Ασφαλώς δεν είναι η πρώτη φορά που οι προοδευτικές γυναίκες βιώνουν το χάσμα των γενεών. Από τη στιγμή που οι γυναίκες διεκδίκησαν και κέρδισαν το δικαίωμα του εκλέγειν, οι μεγαλύτερης ηλικίας σουφραζέτες ήθελαν να συνεχίσουν την μάχη για ίσα δικαιώματα, ενώ οι πιο νέες είχαν άλλα κατά νου. «Ο φεμινισμός έγινε, για τις νεαρές σύγχρονες γυναίκες, μία λέξη που προκαλεί δυσανεξία» έγραφε η Ντόροθι Ντάνμπαρ Μπρόμλεϊ σε δοκίμιό της, το 1927.
Στη σύγχρονη εποχή, όποτε η μία γενιά αντιπαλευόταν την προηγούμενη, οι πιο νεαρές γυναίκες εκφράζονταν από την Γκλόρια Στάινεμ. «Ο ακτιβισμός τους είναι καταπληκτικός» ανέφερε η ίδια σε τηλεφωνική συνέντευξη, μετά τις προκριματικές εκλογές του Νιου Χάμσαϊρ. Η Στάινεμ, πιστή οπαδός της Χίλαρι Κλίντον, βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο των εξελίξεων, όταν σε μία τηλεοπτική της εμφάνιση υπαινίχθηκε ότι οι νεαρές γυναίκες πιθανώς να συστρατεύονται με τον Σάντερς… επειδή θέλουν να γνωρίσουν αγόρια. Η ίδια επιμένει ότι επρόκειτο για λανθασμένη επιλογή λέξεων και ότι μιλούσε για θέματα ισχύος και όχι σεξ.
Ταυτόχρονα είναι μάλλον εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί ο Σάντερς προσελκύει τις νεανικές ψήφους. Οι συγκεντρώσεις του είναι ηλεκτρισμένες. Οταν απαιτεί δωρεάν παιδεία σε δημόσια κολέγια και πανεπιστήμια, οι ακροατές στην πραγματικότητα μιλούν μαζί του, φωνάζοντας το ποσό των φοιτητικών δανείων που αναγκάστηκαν να λάβουν (π.χ. πάνω από 200.000 δολάρια για μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο Κολούμπια), ενώ όταν μιλά για δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλους, το κοινό φωνάζει τα ποσά που δαπανά για ιδιωτική ασφάλιση.
Από την άλλη, ο Σάντερς δεν εξελίχθηκε ως υποψήφιος. Ολοι οι πολιτικοί επαναλαμβάνουν την ίδια «ξύλινη» ομιλία, ξανά και ξανά, αλλά ο Σάντερς φαίνεται να ανήκει στην κατηγορία του Μάρκο Ρούμπιο όσον αφορά την επανάληψη. Η Κλίντον, σίγουρα, δεν είναι εξίσου δεινή ρήτορας, αλλά είναι συγκινητική η πρόθεσή της να τοποθετηθεί στα θέματα αλλά και η εμπιστοσύνη της ότι το κοινό θα την ακολουθήσει.
Φορολογικό «παραθυράκι»
Η ομιλία του Σάντερς στο Νιου Χάμσαϊρ, θύμιζε ένα λόγο της Κλίντον, το 2007, στην εκστρατεία για τις προκριματικές εκλογές της πολιτείας. Τότε μιλούσε για ένα φορολογικό «παραθυράκι» που προτιμούσαν οι διαχειριστές των hedge funds. Δεν ήταν η πρώτη υποψήφια που τοποθετείτο επί του ζητήματος, αλλά ήταν εντυπωσιακός ο χρόνος που δαπάνησε για να εξηγήσει τη λειτουργία του συστήματος όπως και πώς θα το άλλαζε. Δεν φοβόταν να γίνει ανιαρή προκειμένου να κάνει κάποιο θέμα κατανοητό.
Ομολογουμένως όσοι συμμετέχουν στην προεκλογική εκστρατεία τόσο της Κλίντον όσο και του Σάντερς θα χαίρονται, βλέποντας τους υποψηφίους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος που βρίσκονται μάλλον στα μισά ενός αγώνα επαγγελματικής πάλης, ένα αγώνα «Γκοτζίλα εναντίον Ροντάν».
Αλλωστε, το χάσμα των γενεών έχει και ένα θετικό σημείο. Οι γυναίκες που μεγάλωσαν με την Κλίντον θεωρούν το ενδεχόμενο μιας γυναίκας προέδρου, εξίσου συνταρακτικό επίτευγμα με το ταξίδι στη Σελήνη. Κι όμως, ακόμα και μετά την «κατάκτηση» της Σελήνης, αυτές οι γυναίκες αδυνατούσαν να πάρουν δάνειο για αγορά αυτοκινήτου στο όνομά τους.
Χρειάστηκε να περάσουν 40 έτη, προτού μία γυναίκα μπορέσει να κερδίσει μία προκριματική εκλογική αναμέτρηση (η Χίλαρι Κλίντον, το 2008, στο Νιου Χάμσαϊρ). Βέβαια, δεν κέρδισε το προεδρικό χρίσμα, αλλά ήταν τόσο αξιόπιστη και δυνατή ώστε ολόκληρο το έθνος θεώρησε ότι είναι απολύτως φυσιολογικό το ενδεχόμενο μιας γυναίκας προέδρου.
Αν οι νεότεροι ψηφοφόροι που στηρίζουν τον Σάντερς δεν νιώθουν εξίσου απαραίτητη, όσο οι μεγαλύτεροι, την εκλογή μιας γυναίκας προέδρου, ευθύνεται μερικώς το γεγονός ότι η Χίλαρι Κλίντον συνέβαλε στη δημιουργία ενός διαφορετικού κόσμου. Ο,τι κι αν συμβεί, λοιπόν, νικήσαμε όλοι…