Η δεύτερη εντός μερικών εβδομάδων βομβιστική επίθεση στην Αγκυρα και η βομβιστική επίθεση στο Πέραν της Κωνσταντινουπόλεως επανέφεραν την τρομοκρατία στο επίκεντρο της τουρκικής πολιτικής ζωής. Η διατάραξη του κοινωνικού βίου έλαβε πρωτοφανείς διαστάσεις, πολύβουοι δρόμοι παρέμειναν κενοί πεζών και οδηγών, και ο ποδοσφαιρικός αγώνας μεταξύ των δύο κορυφαίων ομάδων της Κωνσταντινουπόλεως, Γκαλατασαράι και Φενέρμπαχτσε, ανεβλήθη. Οι γηραιότεροι θυμήθηκαν την πλέον αιματηρή δεκαετία της σύγχρονης Ιστορίας της Τουρκίας, αυτήν του 1970. Ιδίως η βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στη λεωφόρο Ιστικλάλ, τη Μεγάλη Οδό του Πέραν, πλήττει καίρια την τουριστική βιομηχανία της Τουρκίας, τη διεθνή της εικόνα, αλλά και την κοινωνική ειρήνη. Ο πιο πολυσύχναστος δρόμος της Τουρκίας και σύμβολο της Κωνσταντινουπόλεως εμφανίζεται έρμαιο των διαθέσεων κάθε τρομοκράτη.
Τα δραματικά αυτά γεγονότα όχι μόνον ήταν αναμενόμενα, δεδομένων των εξελίξεων των τελευταίων μηνών, αλλά δεν ήταν και αναπόφευκτα. Η ανοχή της τουρκικής κυβερνήσεως στην παρουσία τζιχαντιστικών πυρήνων στην Τουρκία συνέβαλε στην υπονόμευση της τουρκικής ασφαλείας. Κατά τις πρώτες πληροφορίες, σε έναν τέτοιο πυρήνα αποδίδεται και η τρομοκρατική επίθεση στο Πέραν. Από την άλλη, η υποτροπή της βίας και η εκ νέου ανάδειξή της ως του μόνου μέσου επιλύσεως του Κουρδικού υπήρξαν μοιραίες. Η εγκατάλειψη της ειρηνευτικής διαδικασίας για το κουρδικό ζήτημα και η στροφή σε εθνικιστικά ρητορικά σχήματα περασμένων δεκαετιών υπήρξαν πολιτικές αποφάσεις του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που εξυπηρέτησαν τα βραχυπρόθεσμα εκλογικά συμφέροντα του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Αναπτύξεως (Adalet ve Kalknma Partisi-ΑΚΡ). Η αύξηση των ποσοστών του κυβερνώντος κόμματος και η μείωση των ποσοστών τόσο του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (Halklarn Demokratik Partisi-HDP) όσο και του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσεως (Milliyetçi Hareket Partisi-ΜΗΡ) συνδέονται με αυτή τη στροφή. Από την άλλη, όμως, η χώρα καταδικάσθηκε στην αναζωπύρωση των εθνοτικών παθών και στην επιστροφή της τρομοκρατίας.
Η αιματηρή καταστολή των κινητοποιήσεων των Κούρδων της ανατολικής και νοτιοανατολικής Τουρκίας, οι διαρκείς παρεμβάσεις στον συριακό εμφύλιο εις βάρος των κουρδικών ενόπλων ομάδων αναπόφευκτα ενίσχυσαν τα πλέον ακραία στοιχεία του ΡΚΚ. Αυτά ουδέποτε πίστεψαν ότι το HDP, που ξεπέρασε για πρώτη φορά το όριο του 10% στις εκλογές του Ιουνίου και εισήλθε θριαμβευτικώς στο προσκήνιο της τουρκικής πολιτικής ζωής, θα μπορούσε να δράσει καταλυτικώς για τη λύση του Κουρδικού. Ετσι, υπονόμευσαν και τελικώς περιθωριοποίησαν τους μετριοπαθείς εντός του κουρδικού πολιτικού κινήματος.
Είναι πολύ νωρίς να εκτιμήσει κανείς το αν οι επιθέσεις αυτές θα αποτελέσουν ορόσημο στη σύγχρονη τουρκική Ιστορία, όπως πολλοί υποστηρίζουν. Επιβεβαιώνονται, πάντως, οι απαισιόδοξες εκτιμήσεις που προέβλεπαν ότι η Τουρκία μετατρέπεται σε συγκοινωνούν δοχείο αστάθειας και τρομοκρατίας με τη Συρία. Αντί να εξάγει σταθερότητα και ειρήνη, η Τουρκία εισάγει πλέον τρομοκρατία και πόλεμο, έρμαιο των διαθέσεων γειτόνων και εχθρών. Η σχέση της με τη Συρία αρχίζει πλέον να θυμίζει τη σχέση μεταξύ Πακιστάν και Αφγανιστάν.
Και το πλέον ανησυχητικό: οι εξελίξεις συμβάλλουν στη δημιουργία εντός του κυβερνώντος κόμματος κλίματος προώρων εκλογών, με σκοπό τη συμπίεση των ποσοστών του HDP ή/και του MΗΡ κάτω από το 10%, τον εξοβελισμό τους από το τουρκικό Κοινοβούλιο και τη συνακόλουθη συγκέντρωση της αυξημένης πλειοψηφίας των δύο τρίτων, απαραίτητης για την απευθείας αναθεώρηση του Συντάγματος. Μια τέτοια εξέλιξη θα αυξήσει όχι μόνον την πόλωση, αλλά και την πιθανότητα νέων τρομοκρατικών επιθέσεων.
* Ο κ. Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ.