To επόμενο Σάββατο θα μεταβεί τελικά η καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ στην Τουρκία, για πολλοστή φορά μέσα σε λίγους μήνες, για να εγκαινιάσει προσφυγικό καταυλισμό, ο οποίος οικοδομήθηκε στο Κιλίς με κοινοτικά κονδύλια. Είχε προηγηθεί η προχθεσινή απόφασή της να δεχθεί το αίτημα της Αγκυρας για δίωξη εις βάρος του Γερμανού κωμικού Γιαν Μπέμερμαν με αφορμή ένα σατιρικό ποίημα, στο οποίο αποκαλούσε τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν κτηνοβάτη, διεστραμμένο και ανεγκέφαλο. Η μήνυση εναντίον του βασίστηκε σε έναν παρωχημένο νόμο, που απαγορεύει την προσβολή ξένων ηγετών.
Η στάση Πόντιου Πιλάτου εκ μέρους της Μέρκελ στο ζήτημα έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στη Γερμανία, καθώς πολλοί την κατηγορούν ότι έχει θυσιάσει τις αξίες της ελευθεροτυπίας και του σεβασμού στην ελευθεροστομία της σάτιρας στην προσπάθεια μιας κυνικής προσέγγισης με την Αγκυρα και απώτερο στόχο την επιτυχία της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας για το προσφυγικό.
Το Βερολίνο έχει μέχρι στιγμής επιχειρήσει να μεταφέρει την ευθύνη για τον χειρισμό της υπόθεσης στη γερμανική Δικαιοσύνη, χωρίς να παράσχει ολόψυχα στήριξη στον Γερμανό κωμικό. Η Μέρκελ απλώς διευκρίνισε, την Παρασκευή, ότι η απόφαση για παραπομπή της υπόθεσης στη Δικαιοσύνη δεν προκαταλαμβάνει την ετυμηγορία της και προανήγγειλε επίσης ότι ο απηρχαιωμένος νόμος για προσβολή ξένων ηγετών θα καταργηθεί το 2018. «Δεσπότες όλου του κόσμου, βιαστείτε. Η σάτιρα θα επιτραπεί πάλι σε δύο χρόνια», ήταν το ειρωνικό σχόλιο πολιτικού του κόμματος της Αριστεράς. Αλλη άποψη έχει και η γερμανική κοινή γνώμη: το 82% των Γερμανών θεωρεί το ποίημα «υπερασπίσιμο» και το 78% καλεί την κυβέρνηση να υπεραμυνθεί του δικαιώματος του Μπέμερμαν να εκφράζεται ελεύθερα. Επιπλέον, η παραπομπή της υπόθεσης στη Δικαιοσύνη προκαλεί και εσωτερικά προβλήματα στον κυβερνητικό συνασπισμό στο Βερολίνο, αφού οι Σοσιαλδημοκράτες εταίροι της Μέρκελ ήταν κατηγορηματικά αντίθετοι στην απόφαση.
Υποστηρικτές και πολέμιοι
Ο ίδιος ο Μπέμερμαν, ο οποίος σημειωτέον ζήτησε αστυνομική προστασία, αρνείται να υπακούσει στα ασφαλιστικά μέτρα ενώ πολλοί συνάδελφοί του στο κανάλι της κρατικής τηλεόρασης διεκδικούν να επανέλθει στο αρχείο του δικτύου το επίμαχο βίντεο, το οποίο έχει αποσυρθεί. Πάντως, δεν ήταν λίγοι οι δημοσιογράφοι που αποκήρυξαν το σατιρικό ποίημα, χαρακτηρίζοντάς το «κακόγουστο», «εσκεμμένα προκλητικό» και, τελικά, «προσβλητικό». «Δεν επιτρέπονται τα πάντα στη σάτιρα», σχολίασε η εφημερίδα «Χάντελσμπλατ», ενώ διάσημοι Γερμανοί κωμικοί έκαναν μεν λόγο για εφηβικό χιούμορ, αλλά επέμειναν ότι αυτό ακριβώς αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς τους.
«Δεν μπορώ σε καμία περίπτωση να καταλάβω γιατί καλείται ένας Γερμανός πρέσβης να δώσει εξηγήσεις για ένα όντως δύσκολο ποίημα», είπε από την πλευρά του ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, στην ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο την περασμένη Τετάρτη, σχολιάζοντας την ενέργεια της Αγκυρας να επιδώσει διάβημα διαμαρτυρίας. «Αυτό δεν φέρνει την Τουρκία πιο κοντά σ’ εμάς, αντίθετα, απομακρυνόμαστε περισσότερο», πρόσθεσε.
Την ίδια στιγμή, το Ευρωκοινοβούλιο ζητούσε να αποσυνδεθεί η δέσμευση για επιτάχυνση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία από τη συμφωνία της Ε.Ε. με την Αγκυρα για την προσφυγική κρίση.
Επιπλέον, οι ευρωβουλευτές επέκριναν την ανάληψη του ελέγχου της εφημερίδας «Ζαμάν» από την κυβέρνηση και άλλες ενέργειες για την περιστολή της ελευθερίας έκφρασης. Το ερώτημα είναι κατά πόσον οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο θα επιχειρήσουν να κάνουν τα στραβά μάτια απέναντι στις επιδόσεις της Τουρκίας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο όνομα της επιτυχίας της συμφωνίας με την Αγκυρα ή αν έχουν αποφασίσει ότι δεν είναι δυνατόν να θυσιαστούν οι ευρωπαϊκές αξίες στον βωμό της «ρεαλπολιτίκ» στο προσφυγικό ζήτημα. Ηδη, πολλοί σχολιαστές στη Γερμανία χαρακτήρισαν απαράδεκτη την απόφαση της Μέρκελ, αφού την καθιστά «εκβιάσιμη» από τον Ερντογάν.