Με αγρυπνίες, καταθέσεις στεφάνων και κρατώντας αναμμένα κεριά οι Ουκρανοί θυμήθηκαν, τριάντα χρόνια μετά, τα θύματα του πυρηνικού δυστυχήματος στο Τσερνομπίλ, η πυρηνική τέφρα του οποίου κάλυψε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, προκαλώντας τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων.
Χθες οι καμπάνες των εκκλησιών ήχησαν πένθιμα όταν οι δείκτες του ρολογιού έδειξαν 1.23 π.μ., τη στιγμή, δηλαδή, που ο αντιδραστήρας Νο 4 εξερράγη, κλειδώνοντας διά παντός τη μοίρα μιας ολόκληρης γενιάς στην πρώην ΕΣΣΔ. Τουλάχιστον τριάντα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στον τόπο της έκρηξης και εκατοντάδες ή ίσως ακόμα και χιλιάδες άλλοι πέθαναν έπειτα από μεγάλο χρονικό διάστημα εξαιτίας της έκθεσής τους στην ακτινοβολία σε αυτό που όπως δήλωσε ο σημερινός πρόεδρος της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο «μοιάζει να είναι η μεγαλύτερη καταστροφή που προκάλεσε ποτέ άνθρωπος στη Γη».
Ακόμα και σήμερα ο ακριβής αριθμός των νεκρών του Τσερνομπίλ αποτελεί αντικείμενο εντονότατης αντιπαράθεσης. Οι σοβιετικές αρχές, άλλωστε, κατάφεραν να αποκρύψουν τις περισσότερες πληροφορίες γύρω από το πυρηνικό δυστύχημα. Αυτό που έγινε γνωστό είναι ότι σήμερα παραμένουν μέσα στον κατεστραμμένο αντιδραστήρα 200 τόνοι ουρανίου, ενώ διαρκώς διατυπώνονται φόβοι για νέες διαρροές ραδιενέργειας από τη γερασμένη σαρκοφάγο, ενώ ενισχύονται οι εκκλήσεις για την κατασκευή μιας νέας σαρκοφάγου που θα μπορέσει να προσδώσει σχετική ασφάλεια στον κατεστραμμένο αντιδραστήρα επί τουλάχιστον έναν ακόμα αιώνα. Χαρακτηριστικά, ο πρόεδρος Ποροσένκο δήλωσε χθες «ότι είμαστε ευγνώμονες στη διεθνή κοινότητα. Κατά κάποιο τρόπο η τραγωδία του Τσερνομπίλ επιτάχυνε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, βοηθώντας στην εμφάνιση της αντιπολίτευσης και των αντιμπεριαλιστικών κινημάτων στην Ουκρανία και φέροντας την ανεξαρτησία μας ένα βήμα κοντύτερα. Τη ίδια στιγμή, όμως, γέννησε ισχυρούς φόβους για την πυρηνική ενέργεια και δημιούργησε πολέμιους».
Ο αντιδραστήρας του εργοστασίου εξερράγη στις 26 Απριλίου 1986 και έκαιγε επί δέκα ημέρες, μία χρονική περίοδο που προκάλεσε τον τρόμο σε ολόκληρο τον κόσμο. Την ίδια στιγμή οι ντόπιοι είχαν σχεδόν άγνοια, καθώς δεν είχαν παρά ελάχιστη πληροφόρηση. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της ΕΣΣΔ προτίμησε να μην αποκαλύψει το παραμικρό για το τραγικό συμβάν ή να συγκαλύψει το τι συνέβη, έτσι ώστε να μην αμαυρωθεί η εικόνα της ισχυρής υπερδύναμης του Ψυχρού Πολέμου. Στην πραγματικότητα, όμως, η κατάσταση άρχισε να έρχεται στο φως στις 28 Απριλίου όταν η Σουηδία κατέγραψε υψηλά ποσοστά ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα. Ο τότε γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δεν παραδέχθηκε την καταστροφή. «Κανείς δεν μας ενημέρωσε για τίποτα. Το μόνο που υπήρχε ήταν σιωπή», θυμάται ο κάτοικος της περιοχής Γεβγένι Μάρκεβιτς.
Παρά την εκκωφαντική τους σιωπή, οι Αρχές κατάφεραν να μετακινήσουν 116 χιλιάδες ανθρώπους από τη ζώνη αποκλεισμού. Την ίδια στιγμή περίπου 600 χιλιάδες άνθρωποι, μέλη κατά κύριο λόγο των συνεργείων επίλυσης κρίσεων αλλά και άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι αναγκάστηκαν να πάνε στην πληγείσα περιοχή χωρίς να φέρουν την παραμικρή προστασία, προκειμένου να σβήσουν τις τοξικές φλόγες και να καθαρίσουν τον τόπο. Σύμφωνα με την Επιστημονική Επιτροπή για τις Παρενέργειες της Ατομικής Ακτινοβολίας, τουλάχιστον τριάντα άνδρες των συνεργείων αυτών έχασαν τη ζωή τους στην πύρινη κόλαση.
Εκθεση της Greenpeace αναφέρει ότι τουλάχιστον 100 χιλιάδες άνθρωποι έχουν ήδη πεθάνει εξαιτίας της ραδιενέργειας.