Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο επίδοξος διεκδικητής του χρίσματος, είναι ένα αουτσάιντερ όχι μόνο για τη μεταναστευτική πολιτική που πρεσβεύει, το Twitter, την ιστορία του γάμου του, αλλά και για την εικόνα του. Κι αυτό δεν είναι σύμπτωση, αλλά κάτι πολύ προφανές. Ασφαλώς δεν αναφέρομαι στην παράδοξη κόμη του ή το χρώμα του δέρματός του. Μιλάω για τις γραβάτες του. Κι όχι επειδή, όπως ανέφερε το CNN, οι γραβάτες του φτιάχτηκαν στην Κίνα, κάτι που αντιτίθεται στη ρητορική του για επιστροφή των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ. Ούτε επειδή οι γραβάτες του οι φωτεινές, με τα έντονα χρώματα και τους μεγάλους κόμπους, είναι ιταλικές του οίκου Brioni. Το εντυπωσιακό είναι ότι επιμένει να φοράει γραβάτα, αν και στην αρχή της εκστρατείας του εμφανίστηκε χωρίς γραβάτα κάποιες φορές.
Αυτή η διαρκής «παρουσία» της γραβάτας στην πραγματικότητα υποδεικνύει ότι υπάρχει μία άβυσσος που χωρίζει τον Τραμπ από τους άλλους πολιτικούς, για πολλούς εκ των οποίων η γραβάτα δεν θεωρείται πλέον απαραίτητο μέρος της «στολής».
«Ο πρόεδρος εμφανίζεται με γραβάτα όλο και πιο σπάνια», λέει η Τάμι Χαντάντ, πρώην διευθύντρια του MSNBC. «Αποτελεί μία κίνηση που αποδεικνύει ότι ο Λευκός Οίκος προσπαθεί να κάνει τα πράγματα πιο ανθρώπινα». Ενδεικτικά, ήδη από το 2013 το περιοδικό Business Insider είχε δημοσιεύσει άρθρο με τίτλο «Ο πρόεδρος Ομπάμα προσπαθεί να σκοτώσει τη γραβάτα;». Ο πρόεδρος δεν φορούσε γραβάτα κατά τη συνάντησή του με τους πρίγκιπες Ουίλιαμ και Χάρι, στην πρόσφατη επίσκεψή του στη Βρετανία. (Ούτε οι δύο νεαροί άνδρες φορούσαν γραβάτα.) Επίσης δεν φορούσε γραβάτα στη συνέντευξη Τύπου για τον θάνατο του δικαστή Σκαλία τον Φεβρουάριο, ούτε στο δείπνο με τον πρόεδρο της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, όταν ο Κινέζος πολιτικός επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον επισήμως τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ούτε ο Σι φορούσε γραβάτα, ούτε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ούτε ο υπ. Εξωτερικών, Τζον Κέρι. Ούτε ο Τζεμπ Μπους, όταν ανακοίνωσε ότι θα διεκδικήσει το προεδρικό χρίσμα.
Κι αυτό δεν είναι μία αποκλειστικά αμερικανική εξέλιξη. Το Σάββατο ο Σαντίκ Καν, όταν ορκίστηκε νέος δήμαρχος του Λονδίνου, φορούσε κοστούμι και λευκό πουκάμισο, αλλά όχι γραβάτα. Την περασμένη εβδομάδα, αυτός και ο αντίπαλός του, Ζακ Γκόλντσμιθ, όταν πήγαν να ψηφίσουν φορούσαν μπλε κοστούμια, λευκά πουκάμισα, αλλά όχι γραβάτες. Ηταν πιθανώς μία από τις κοινές αποφάσεις των αντιπάλων γι’ αυτό που οι Βρετανοί συμφωνούν ότι ήταν η πιο ανεπίσημη προεκλογική εκστρατεία μέχρι σήμερα.
Αλλά η αντιπάθεια του Καν για τη γραβάτα δεν μπορεί να παρομοιασθεί με αυτή του Αλέξη Τσίπρα, που έκανε την άρνησή του να φορέσει γραβάτα μέρος της προεκλογικής του εκστρατείας. Τόσο ο Καν όσο και ο Τσίπρας εκπροσωπούν αριστερά κόμματα και αυτό μπορεί να έχει κάποια σημασία. Ωστόσο, στη Βρετανία ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον κατά τη διάσκεψη του G8 είπε ότι ο ενδυματολογικός κώδικας πρέπει να είναι «ανεπίσημος», όπερ σημαίνει… στο πυρ το εξώτερον η γραβάτα.
«Η γραβάτα είναι ένα θέμα που κυριαρχεί στη σκέψη των υποψηφίων, των συζύγων τους, αλλά και των συμβούλων τους επί ώρες», εξηγεί ο Μπένετ Ράτκλιφ, πολιτικός σύμβουλος και ιδρυτής της εταιρείας Thaw Strategies. «Κάποτε ένας πρόεδρος μου μίλησε επί 15 λεπτά για τη γραβάτα του, όταν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για κάποια ειρηνευτική συμφωνία».
Αν, όμως, η απόφαση είναι τόσο περίπλοκη και δύσκολη, φανταστείτε πόσο δύσκολη θα είναι η συζήτηση για την απουσία της. Τέτοιες επιλογές δεν συμβαίνουν τυχαία. Η εξαφάνιση της γραβάτας θα μπορούσε να είναι η Φάση 3 της εξελικτικής πορείας του πολιτικού ενδύματος. Η Φάση 1 είναι η εμφάνιση του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι χωρίς καπέλο στην ορκωμοσία του το 1961, και η Φάση 2 είναι η εμφάνιση χωρίς σακάκι και με γυρισμένα τα μανίκια του πουκαμίσου, εικόνα πολύ συνηθισμένη στις φωτό πολιτικών στα τέλη του 20ού αι. Φυσικά, οι γραβάτες δεν έχουν εξαφανιστεί από την πολιτική αρένα, όμως στη Δύση αποτελούν μία μεταβλητή στον πολιτικό υπολογισμό. Η απόφαση του κρυφτού με τη γραβάτα αντικατοπτρίζει το σημερινό πολιτικό περιβάλλον.