Οταν ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον αποφάσιζε δημοψήφισμα για τη θέση της χώρας του στην Ε.Ε., το ενδεχόμενο επικράτησης του Brexit –τη στιγμή που τα δύο μεγάλα κόμματα, το City του Λονδίνου και οι μεγαλύτεροι επιχειρηματικοί όμιλοι τάσσονταν υπέρ της παραμονής– φάνταζε εξίσου απίθανο με το ενδεχόμενο να κατακτήσει το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου η Λέστερ, με προπονητή τον Ρανιέρι. Η θεαματική αλλαγή της πολιτικής ατμόσφαιρας αντικατοπτρίζει τη μετατόπιση μεγάλου αριθμού πολιτών σε πολλές χώρες έναντι της Ε.Ε. και την ενίσχυση «αντισυστημικών» ρευμάτων.
Στην Ιταλία, η οποία οδεύει σε μια σημαντική αναμέτρηση τον Ιούνιο (δημοτικές εκλογές σε Ρώμη, Μιλάνο, Τορίνο, Νάπολη κ.α.) η τελευταία δημοσκόπηση έφερε για πρώτη φορά στην πρώτη θέση το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, με 28,4% έναντι 28% του Δημοκρατικού Κόμματος του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι, το πολιτικό άστρο του οποίου φαίνεται να διανύει την κατιούσα. Το λαϊκιστικό αλλά μάλλον αριστερόστροφο κίνημα του Γκρίλο υιοθετεί έντονα κριτικές θέσεις έναντι των Βρυξελλών και έχει δεσμευθεί με δημοψήφισμα για έξοδο από την Ευρωζώνη.
Αλλά και στη Γαλλία τα ρεύματα που αμφισβητούν την Ε.Ε. κερδίζουν έδαφος, από τη μία άκρη του πολιτικού φάσματος μέχρι την άλλη. Δεν είναι μόνο το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν που θέτει ζήτημα εξόδου από το ευρώ. Το Αριστερό Κόμμα του πρώην σοσιαλιστή προεδρικού υποψηφίου Ζαν-Λικ Μελανσόν, μαζί με άλλες δυνάμεις της ευρωπαϊκής Αριστεράς, επεξεργάζεται Σχέδιο Β που θα παρέχει τη δυνατότητα συμφωνημένης εξόδου οποιασδήποτε χώρας το επιθυμεί από την Ευρωζώνη. Αλλά και ο Μπρινό Λε Μερ, εκ των κυριοτέρων υποψηφίων της Κεντροδεξιάς για τις προεδρικές εκλογές του 2017, υιοθέτησε αυτή την εβδομάδα θέση υπέρ του δημοψηφίσματος για την Ε.Ε. Τηρουμένων των αναλογιών, η Ευρώπη ζει κάτι ανάλογο με το φαινόμενο Ντόναλντ Τραμπ – Μπέρνι Σάντερς, στις ΗΠΑ: Τα κόμματα του (νεο)φιλελεύθερου «Κέντρου» υποχωρούν, έχοντας χρεωθεί ένα οικονομικό μοντέλο μαζικής ανεργίας και εντεινόμενων ανισοτήτων, προς όφελος ποικιλόχρωμων ρευμάτων που είναι ή εμφανίζονται ως «αντισυστημικά». Τα εν λόγω ρεύματα μπορεί να βρίσκονται συχνά σε διαμετρικά αντίθετες θέσεις του ιδεολογικού φάσματος, αλλά αναδεικνύουν ορισμένες βασικές τάσεις μεγάλου μέρους του κοινωνικού σώματος: την απέχθειά του προς τις κατεστημένες πολιτικές και οικονομικές ελίτ, την υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας και την αυξανόμενη εναντίωση στην παγκοσμιοποίηση.
Καρπός της τελευταίας ήταν η θεαματική αναστροφή της στάσης του Ολάντ, αλλά και της Κλίντον έναντι της διατλαντικής συμφωνίας (ΤΤΙΡ), η οποία μάλλον πνέει τα λοίσθια. Γεγονός που διαμηνύει ότι, ακόμη κι αν δεν επικρατήσουν σε μεγάλες χώρες του Δυτικού κόσμου στο προβλέψιμο μέλλον (και μάλλον δεν θα επικρατήσουν), τα εν λόγω ρεύματα, διαμορφώνουν εν τούτοις ολοένα και περισσότερο την ιδεολογική ατμόσφαιρα, στην οποία αναγκάζονται να προσαρμοστούν τα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας.