Εδώ και πολλά χρόνια, ερωτευμένοι επισκέπτες στο Παρίσι συνήθιζαν να δένουν λουκέτα, στα οποία συχνά έγραφαν τα αρχικά ή τα ονόματά τους, στο κιγκλίδωμα κατά μήκος στη Γέφυρα των Τεχνών (Pont des Arts), πετώντας τα κλειδιά στον πυθμένα του Σηκουάνα, για να σφραγίσουν συμβολικά τον αιώνιο χαρακτήρα του έρωτά τους.
Πριν από μερικούς μήνες, όμως, μετά την υποχώρηση μέρους του κιγκλιδώματος κάτω από το βάρος των εκατοντάδων χιλιάδων λουκέτων, ο δήμος της γαλλικής πρωτεύουσας αποφάσισε να τα αφαιρέσει, τόσο για λόγους ασφάλειας, όσο και αισθητικής. Ορισμένοι εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την αφαίρεση των λουκέτων, που χαρακτηρίστηκαν ακαλαίσθητη και κακόγουστη μέθοδος διαβεβαιώσεις αισθημάτων. Αλλοι, όμως, εκδήλωσαν τη θλίψη τους, λέγοντας ότι δεν θα μπορούν πια να συμμετάσχουν σε αυτό το παριζιάνικο έθιμο.
Οι δημοτικές αρχές είχαν δηλώσει τότε ότι αν και συνειδητοποιούν τον ευαίσθητο χαρακτήρα του θέματος, ήθελαν οπωσδήποτε να επαναφέρουν τη θέα του ποταμού, η οποία είχε χαθεί από το πλήθος των λουκέτων. Η πεζογέφυρα των Τεχνών συνδέει το Ινστιτούτο της Γαλλίας με την κεντρική πλατεία του Ανακτόρου του Λούβρου.
Σήμερα η Γέφυρα των Τεχνών, το κιγκλίδωμα της οποίας προστατεύεται πια από φύλλα άθραυστου γυαλιού, έχει αναλάβει νέο ρόλο, φιλοξενώντας εκθέσεις γλυπτικής, όπως αυτή του γλύπτη Ντανιέλ Ουρντέ. Η έκθεση-εγκατάσταση με τίτλο «Η Μαγεμένη Γέφυρα» εγκαινιάσθηκε την Τετάρτη. Οι επισκέπτες και διαβάτες της γέφυρας θα δουν σε αυτή οκτώ αγάλματα, δέκα «δέντρα» κατασκευασμένα από λαμπερό μέταλλο και ένα κινούμενο γλυπτό μορφής, η οποία μοιάζει να παλεύει με άλλη.
«Στο χείλος της ρήξης»
«Φαντάσθηκα ένα είδος κρεμαστών κήπων. Τα έργα μου αποσκοπούν να υπενθυμίσουν τη μετάβαση από τα μεταλλικά λουκέτα της γέφυρας προς τη νέα ελαφρύτερη μορφή της. Ολα τα γλυπτά ισορροπούν και μοιάζουν να βρίσκονται στο χείλος της ρήξης», λέει ο Ουρντέ. Ο 70χρονος συνταξιούχος από το Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ, Τσάρλι Σάκο, που επισκέπτεται το Παρίσι, λέει για ένα από τα γλυπτά: «Μοιάζει σαν αντιπολεμικό έργο», ενώ για άλλο, αναρωτιέται αν πρόκειται για αεροπλάνο. «Το γλυπτό αυτό αποτελείται από γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, που σχηματίζουν τη λέξη “ουρανός”», λέει ο Ουρντέ.
Ο Σάκο δεν εξέφρασε καμία λύπη για την απώλεια των «λουκέτων της αγάπης», εκτιμώντας ότι το βάρος τους απειλούσε τη στατικότητα της ελαφριάς κατασκευής της γέφυρας, που σε αντίθεση με τις γειτονικές της, το μεσαιωνικό πέτρινο Πον Νεφ και τη γέφυρα του Αλεξάνδρου Γ΄, είναι βαριές κατασκευές, ικανές να αντέχουν το βάρος διερχόμενων αυτοκινήτων και λεωφορείων.
Ανάλογη άποψη με αυτή του Αμερικανού συνταξιούχου εκφράζει και ο 31χρονος Γάλλος φωτογράφος, Νικολά, που δεν επιθυμεί να δηλώσει το επώνυμό του.
«Με τα κρεμασμένα λουκέτα, η γέφυρα είχε αποκτήσει τοίχο. Δοκιμάστε να βάλετε ένα τετράδιο μπροστά στα μάτια σας και πείτε μου αν προτιμάτε να μη βλέπετε τίποτα. Η τοποθέτηση των διάφανων γυάλινων πινάκων επέτρεψε στο κοινό να ανακτήσει τη χάρη της γέφυρας και να δει ξανά το εντυπωσιακό ποτάμι, που ρέει από κάτω», λέει ο Νικολά.
Τη στιγμή εκείνη, στην Ανατολική Οχθη απέναντι από τη γέφυρα, φωτογράφος του οίκου μόδας Dior τραβούσε εικόνες νεαρής γυναίκας, που φορούσε φόρεμα ροζ χρώματος.
Ο 29χρονος φωτογράφος Ζανγκ Τζιε, Κινέζος που ζει μόνιμα στο Παρίσι, είπε ότι ένιωθε την απώλεια των λουκέτων. «Θυμάμαι ένα από αυτά, που έγραφε με κινεζικά ιδεογράμματα: “Δεν είμαστε μαζί πια”. Δεν ήταν έτσι όλα δηλώσεις αιώνιας αγάπης, αλλά και εκδηλώσεις θλίψης και απώλειας», λέει ο Ζανγκ.
Μια ιστορία από το 1852
Η Γέφυρα των Τεχνών –στην πρώτη της μορφή– κατασκευάζεται το 1804 και γίνεται η πρώτη μεταλλική γέφυρα του Σηκουάνα, χάρη στο εκσυγχρονιστικό αρχιτεκτονικό όραμα του Ναπολέοντα Βοναπάρτη.
Το 1852 η γέφυρα τροποποιείται, μετά τη διαπλάτυνση της αποβάθρας Κοντί και αποκτά «διόδια», σε μία προσπάθεια ανάκτησης των εξόδων ανακαίνισής της. Ο συγγραφέας Ονορέ ντε Μπαλζάκ περιγράφει μάλιστα με περιφρονητικό ύφος την επιλογή του Φιλίπ Μπριοντό, αστού ήρωα του μυθιστορήματός του, «La Rabouilleuse», να αποφεύγει τη χρήση της γέφυρας, ώστε να εξοικονομήσει τις δύο δεκάρες των διοδίων.
Το 1976 η υπηρεσία επιθεώρησης γεφυρών προειδοποιεί για την επικινδυνότητα της γέφυρας, ο μεταλλικός σκελετός της οποίας έχει υποστεί οξείδωση από τον χρόνο, αλλά και ζημίες από τους βομβαρδισμούς του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και τις προσκρούσεις ποταμόπλοιων στους πυλώνες της.
Η χρήση της γέφυρας από πεζούς απαγορεύεται το 1977, τρία χρόνια πριν από τη μερική κατάρρευσή της, σε μήκος 60 μέτρων, από τα 155 του συνολικού της μήκους, εξαιτίας πρόσκρουσης φορτηγίδας σε αυτή.
Το οικοδόμημα αποσυναρμολογείται το 1980 και τμήμα της τοποθετείται στον Μάρνη, στην κωμόπολη Νοζάν.
Η σημερινή γέφυρα κατασκευάζεται μεταξύ 1981 και 1984 και αποτελεί πιστό αντίγραφο αυτής του 1852. Τα εγκαίνιά της πραγματοποιεί ο τότε δήμαρχος του Παρισιού, Ζακ Σιράκ, τον Ιούνιο του 1984.