Το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος άρχισε να ξύνει πολλές επιφάνειες και θρυμματίζει άλλες τόσες βιτρίνες της κοινωνικής ψυχοσύνθεσης στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Τα βαθύτερα αίτια που οδήγησαν στο Brexit αναδύονται, καθόλου αργά και οπωσδήποτε ασταθώς, στην επιφάνεια των πραγμάτων, έτοιμα να πέσουν και να πλακώσουν με τη σκόνη τους τούς πάντες.
Η έξαρσης της λεκτικής και της σωματικής ρατσιστικής βίας έχει γίνει καθημερινότητα τις τελευταίες ημέρες στη Βρετανία· ορισμένοι Βρετανοί νιώθουν ότι η έξοδος από την Ευρώπη τούς δίνει αυθωρεί το δικαίωμα να επιτίθενται στους «ξένους», όπως ακριβώς η ελληνική Μεταπολίτευση μας μπόλιασε με το «δημοκρατία έχουμε, ό,τι θέλω κάνω». Τα βίντεο και τα ρεπορτάζ από το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά.
Ο κρυμμένος άσος του μεταναστευτικού
Και ήρθε, μάλλον, η ώρα να το παραδεχθούμε δίχως καμία αμφιβολία: το μεταναστευτικό ήταν ο κρυμμένος άσος στο μανίκι των υποστηρικτών του Brexit, διότι είχαν καταλάβει ότι κανένα θεωρητικό ή άλλο επιχείρημα κατά της Ευρώπης δεν θα ενεργούσε ως ένεση αδρεναλίνης σε όσους είναι μονίμως στο παρατσάκ της εκδήλωσης βίας προς οτιδήποτε δεν καταλαβαίνουν. Ας μη γελιόμαστε: το ακροδεξιό κομμάτι του Brexit, ο Νάιτζελ Φάρατζ, που θα ήταν αστείος αν δεν ήταν τόσο επικίνδυνος, και όσοι έβλεπαν την Ευρώπη ως την επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά που έκρυβε στην μπεσαμέλ του τη διάρρηξη του πεντακάθαρου βρετανικού αίματος δεν μπορούσαν να έχουν κανένα επιχείρημα κατά της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης που να πατάει στη λογική.
Και, ασφαλώς, πάτησαν στο παράλογο. Τα «χαμένα λεφτά» προς την Ε.Ε. και η ένταξη της Τουρκίας στην Ενωση δεν ήταν αρκετά ψέματα για να πείσουν τον κόσμο που τόσον καιρό εκπαιδεύτηκε από τον καιροσκοπισμό του μοιραίου Κάμερον και από την έλλειψη ηγετικών ικανοτήτων του Κόρμπιν – αρκεί να διαβάσει κανείς το χθεσινό κύριο άρθρο του Guardian για να καταλάβει περί τίνος πρόκειται ο κατ’ ευφημισμόν ηγέτης των Βρετανών Εργατικών, που μόλις χθες έχασε την εμπιστοσύνη της κοινοβουλευτικής του ομάδας, ενώ ο ίδιος επιμένει ότι έχει την υποστήριξη των «απλών» μελών και δεν παραιτείται. Προφανώς.
Επομένως, εφόσον όλα τα παραπάνω δεν ήταν αρκετά, εμφανίζεται το χαρτί του μεταναστευτικού, το οποίο η «κακιά Ευρώπη θέλει να μας το φορτώσει». Και οι άνθρωποι πείστηκαν, ήταν τόσο απλό. Δεν χρειάστηκαν πολλές κουβέντες ούτε σαφείς και βαθείς αναλύσεις, έφταναν οι κραυγές. Ούτε καν ο θάνατος της Τζο Κοξ αρκούσε. Ούτε καν αυτός.
Ενα παράξενο ρεπορτάζ
Υπάρχει, όμως, κάτι σημαντικότερο που αναδύεται στην επιφάνεια των πραγμάτων. Τις προηγούμενες ημέρες, ο ανταποκριτής της Deutsche Welle στο Λονδίνο, Τζαφάρ Αμπντούλ Καρίμ, έκανε ένα πολύ ενδιαφέρον ρεπορτάζ στην οδό Edward, που ονομάζεται και «δρόμος των Αράβων» λόγω των αντίστοιχων καταστημάτων αλλά και του πληθυσμού, για τις σκέψεις των Αράβων μεταναστών στη βρετανική πρωτεύουσα για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Κι ενώ οι περισσότεροι δήλωσαν τον φόβο τους για τις επιθέσεις που έχουν αρχίσει εναντίον τους, δύο πολίτες, η μία εκ των οποίων 33 ετών, ξεγύμνωσαν μία ακόμη αλήθεια· δήλωσαν ότι ψήφισαν υπέρ του Brexit, διότι δεν θέλουν οι Ευρωπαίοι μετανάστες να έρχονται στη Βρετανία και να τους παίρνουν τις δουλειές. Στο ερώτημα του δημοσιογράφου γιατί δεν τους ενοχλούν, για παράδειγμα, οι Σύροι και τους ενοχλούν ευρωπαϊκοί λαοί, η απάντηση βγήκε αβίαστα: διότι στη Συρία έχουν πόλεμο, άρα έχουν έναν πειστικό λόγο να φύγουν από τη χώρα τους, ενώ στην Ευρώπη μπορούν οι πολίτες να κάτσουν στ’ αυγά τους και να δουλέψουν χωρίς φόβο.
Ρατσισμός των θυμάτων ρατσισμού; Επιθυμία μετακύλισης κατηγοριών για το ποιος φταίει για την ανεργία; Θυμωμένη αντίδραση; Μισοενημέρωση; Ημιάγνοια; Κάτι από αυτά ή όλα μαζί; Τίποτε από αυτά; Κι αν τίποτε απ’ όλα αυτά, τότε τι φταίει και αυτοί οι άνθρωποι, μουσουλμάνοι μετανάστες ή πρόσφυγες, νιώθουν ότι απειλούνται από τους Ευρωπαίους –για λίγο ακόμα– συμπολίτες τους;
Πόσο εύκολο είναι να διακρίνεις τι συμβαίνει στο μυαλό και την καρδιά των ανθρώπων; Θα μου πείτε, όσο εύκολο είναι ν’ αντιληφθείς για ποιον λόγο φερώνυμοι ηγέτες προκηρύσσουν δημοψηφίσματα δίχως κανένα λόγο, γνωρίζοντας, την ίδια στιγμή, ότι το μόνο που θα καταφέρουν είναι ο διχασμός – ή η αναζωπύρωσή του. Παρ’ όλα αυτά, πατούν τη σκανδάλη. Την ίδια σκανδάλη που σκότωσε την Τζο Κοξ. Και που θα προκαλεί καθημερινά θύματα λεκτικής και σωματικής βίας.
Μια παρτίδα τάβλι
Το ρεπορτάζ της Deutsche Welle δυστυχώς δείχνει τη λανθασμένη εκπαίδευση των πολιτών, όχι την απαιδευσιά τους· την επικίνδυνη συμπεριφορά όσων πολιτικών, άρα εκπαιδευτών, μαθαίνουν στον κόσμο, όταν στο τάβλι –και όχι στο σκάκι, το οποίο χρειάζεται στρατηγική και όχι ζαριές– η παρτίδα δεν τους βγαίνει με την τύχη, να κλείνουν το τάβλι με θόρυβο, να ρίχνουν μερικές κατάρες και να εξαφανίζονται. Κι ας μένεις εσύ με ανοιχτό το στόμα, έχοντας, στο μεταξύ, χάσει μια παρτίδα, κι ίσως και μια πατρίδα.